Bir dönem Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ında ekranların karşısında CHP'li Haluk Pekşen için sarfettiği 'Mankurt' benzetmesi ne anlama gelmektedir? Mankurt nedir? Nasıl mankurt olunur? İşte detaylar...

Mankurt nedir?

Türk, Altay ve Kırgız efsanelerinde bahsedilen bilinçsiz köle anlamına gelen 'mankurt' haline getirilmek istenen kişinin önce başı kazınır; ardından ıslak deve derisi sarılır ve elleri kolları bağlı olarak güneş altında bırakılır.

Deve derisi kurudukça gerilirken, gerilen deri başı mengene gibi sıkar ve inanılmaz derecede acı vererek aklını yitirmesine sebep olur. Böylece kişi, her istenen şeyi sorgusuzca yapan bir köleye dönüşür.

İnsanlar neden mankurt edilirdi?

Eski Türk, Kazak ve Kırgız destanlarından edinilen bilgi ve Orta Asya mitlerine göre "Mankurt" dönemin Orta Asya halkları arasında çok yaygın bir İşkence ve zihin kontrol yöntemiydi.

Bir insanı mankurt yapmak istediklerinde:

- O kişinin kafası (saçları) iyice kazınır,
- Kafasına devenin boyun derisi iyice gerdirilirek geçirilir,
- Kafasında deve derisi bulunan Mankurt adayı sıcak çölde güneş altında birkaç gün bırakılırdı.

Böylece sıcağın etkisiyle deve derisi büzülür ve kafaya iyice yapışır. Deve derisinin artık kafa derisiyle bütünleşmeye başlamasıyla kazınan saçlarda yeniden uzamaya başlar. Fakat deri kafaya o kadar yapışır ki zaten sert olan deve derisi sıcağın etkisiyle iyice sertleşir ve uzayan saçlar deriyi delip uzamasına devam edemez. Bu nedenle saçlar uzamaya vücudun dışı yönünde değil de kafanın içine doğru uzamaya başlar. Sıcaktan büzüşen deve derisinin kafatasına yaptığı baskı ve kafanın içinde ters yönde uzayan saçların kafatasını delip beyne doğru ilerlemesiyle mankurt büyük acılar çeker. Bu acılara dayanamayan mankurt bir müddet sonra kuklaya döner. Hafızasını yitirir, anne-babasını dahi tanımaz. Aklını çalıştırıp düşünemez hale gelir. Bu nedenle sahibi ne söylerse ona itaat eder.

Günümüzde modern işkence ve zihin kontrol yöntemlerinin kullanılması nedeniyle Mankurt tekniği geçmişte kalmıştır.

Markurt'un TDK'ya göre karşılığı:

Ulusal kimlikten uzaklaşan, içinde bulunduğu topluma yabancılaşan.

Cengiz Aytmatov'un eserlerinde 'Mankurt' kelimesi

Kelimenin oluşumu, Man ya da Bun kökünden türetilmek suretiyle gerçekleşmiştir. Bun kelimesi, akıl yoksunluğunu olarak karşılık bulur. Moğolca ve Eski Altayca dillerinde benzer köklerle yaşlılık ve bunaklık manalarına gelen kelimeler de bulunmaktadır. Tunguz ve Mançu dillerinde de, “Mana” kelimesi ile ifade edilen akıl kullanamama durumu vardır. Bugünkü Türkçedeki “Mankafa” sözcüğü de, aynı köklerden türetilmiştir. Anlam olarak da aynı ya da benzer anlamlar taşımaktadır. Mankurt kişilikler, edebiyatta da karşılık bulmuştur. Örneğin, usta yazar Cengiz Aytmatov’un “Gün Olur Asra Bedel” (1980’li yıllarda yazılmıştır) isimli kitabında, ve Türk yazar Orkun Uçar’ın “Metal Fırtına 2 / Kayıp Naaş” (2000’li yıllarda yazılmıştır) isimli fantastik ve macera içerikli romanında, Mankurtlaştırılmış karakterler görülebilmektedir.