Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, üretici ve market arasındaki fiyat farkının maydanozda yüzde 569,57, portakalda yüzde 436,11, kuru incirde yüzde 332,67, mandalinada yüzde 331,22’yi bulduğunu belirtti.

 

Bayraktar, yağmur çamur, kar kış demeden gece gündüz çalışan, üretimin her türlü eziyetini çeken çiftçinin, 1 kazanırken, aracının 3-4 kazandığını, çiftçi cefayı çekerken aracının sefayı sürdüğünü vurguladı.

 

Şemsi Bayraktar, yaptığı açıklamada, Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak, üreticiden tüketiciye, halkın tamamını yakından ilgilendiren gıda fiyatlarındaki değişimleri takip etmeye ve kamuoyunu doğru bilgilendirme amacıyla açıklamalara devam ettiklerini söyledi.

 

FİYAT FARKI

 

Bayraktar’ın verdiği bilgiye göre, Aralık ayındaki, üretici ve market fiyatları arasındaki farkı incelendiğinde, üretici ve market arasındaki fiyat farkının maydanozda yüzde 569,57, portakalda yüzde 436,11, kuru incirde yüzde 332,67, mandalinada yüzde 331,22’yi bulduğunu bildirdi.

 

Bayraktar, şunları kaydetti:

 

“Maydanoz, portakal, kuru incir ve mandalinayı, yüzde 258,25 ile lahana, yüzde 247,47 ile marul, yüzde 239,19 ile ıspanak, yüzde 217,79 ile limon, yüzde 213,32 ile havuç, yüzde 200,85 ile elma izliyor. Nohutta yüzde 192,37, kuru kayısıda yüzde 190, kuru fasulyede yüzde 187,34, sivri biberde yüzde 186,93, pırasada yüzde 186,46, yeşil soğanda yüzde 179, sütte yüzde 173,91, domateste yüzde 170,77 üretici market fiyat farkı var."

 

Bayraktar, bu farkın, salatalıkta yüzde 168,14, pirinçte yüzde 167,42, kuru üzümde yüzde 164,9, karnabaharda yüzde 155,38, kabakta yüzde 153,14, patateste yüzde 149,4, kırmızı mercimekte yüzde 143,9, patlıcanda yüzde 130,81, yeşil fasulyede yüzde 101,96 olduğunu söyledi.

 

Bayraktar, "Üretici market fiyat farkı, yeşil mercimekte yüzde 91,92, kuru soğanda yüzde 88,23, kuzu etinde yüzde 81,43, iç fındıkta yüzde 76,54, zeytinyağında yüzde 73,32, yumurtada yüzde 72,27, dana etinde yüzde 59,35, Antep fıstığında yüzde 50,67 ile yüzde 100 altında kaldı.”

 

ÜRETİCİDEN TÜKETİCİYE FİYATLAR

 

Üretici ile tüketici arasında 4-5 hatta 6 kata varan fiyat farklarının kabulünün mümkün olmadığını, tarlada 12 kuruş olan bir demet maydanozun fiyatının halde 20 kuruşken, pazarda 51, markette 77 kuruşa kadar çıktığını belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:

 

“Maydanoz, tarladan markete gelene kadar fiyatı 6,7 katına çıkıyor. Yine bahçede kilosu 42 kuruş olan portakal, halde 82 kuruşa satılırken, fiyat pazarda 1 lira 54 kuruş, markette 2 lira 25 kuruş oluyor. Bahçe fiyatı, 5,36 katına çıkıyor. Bu kadar fiyat farkı olur mu? Bahçede 42 kuruş olan portakal markette nasıl 2 lira 25 kuruş olur? Üreticide kilogramı 5 lira 50 kuruş olan kuru incir, markette 23 lira 80 kuruş, kilogramı 42 kuruş olan mandalina 1 lira 81 kuruş, kilogramı 42 kuruş olan lahana 1 lira 50 kuruş, adedi 58 kuruş olan marul 2 lira 2 kuruş, kilogramı 74 kuruş olan ıspanak 2 lira 51 kuruş, kilogramı 79 kuruş olan limon 2 lira 51 kuruşa, kilogramı 66 kuruş olan havuç 2 lira 5 kuruş, kilogramı 1 lira 17 kuruş olan elma 3 lira 52 kuruşa satılıyor. Yağmur çamur, kar kış demeden gece gündüz çalışan üretimin her türlü eziyetini çeken çiftçimiz 1 kazanırken, aracı 3-4 kazanıyor. Çiftçimiz cefayı çekiyor, aracı sefayı sürüyor. Bu durum sürdürülebilir değildir.

 

NARENCİYEDE ÜRETİCİ PERİŞAN

 

Narenciye üreticisinin perişan olduğunu anlatan Bayraktar, "Mandalinada üretim artışı, narenciyede en önemli pazarlar olan Rusya’da ekonomik, Irak ve Ukrayna’da siyasi karışıklıklar, Suriye’deki iç savaş ihracatımıza sekte vurmuş, havaların sıcak gitmesi de mandalina çeşitlerinde hasat tarihlerinin çakışmasına yol açmış, iç piyasada arz fazlalığı yaratmış, üreticide fiyatları düşürmüştür. Üreticimiz pazarlama sorunu yüzünden perişan durumdayken, üretici-tüketici fiyat farkının bu kadar yüksek olması manidardır” dedi.

 

Hem üreticinin hem de tüketicinin zarar görmemesi için acilen üretici ve tüketici fiyatları arasındaki makasın daraltılması gerektiğine dikkati çeken Bayraktar, bu konuda yapılacak çalışmalara Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) olarak katkı sağlamaya hazır olduklarını bildirdi.

 

MARKETTE FİYAT DÜŞÜŞÜNDE KARNABAHAR, FİYAT ARTIŞINDA PATLICAN BİRİNCİ

 

Bayraktar, Aralık ayında market fiyatlarında portakal, toz şeker, pirinç, ıspanak, kuru üzüm, kuru incir, süt ve mısırözü yağı fiyatlarında değişim olmazken, fiyat düşüşünün yüzde 28,71 ile en fazla karnabaharda görüldüğünü belirtti. Karnabahardaki fiyat düşüşünü yüzde 14,57 ile limon, yüzde 10,59 ile pırasa, yüzde 9,18 ile patatesin izlediğini vurgulayan Bayraktar, lahanada yüzde 5,60, mandalinada yüzde 5,51, domateste yüzde 4,51, maydanozda yüzde 3,75, iç fındıkta yüzde 3,66, tavuk etinde yüzde 3,40, marulda yüzde 3,23, kuru fasulyede yüzde 2,69, Antep fıstığında yüzde 0,20 fiyat düşüşü olduğunu bildirdi.

 

Markette en fazla fiyat artışının yüzde 38,29 ile patlıcanda meydana geldiğini belirten Bayraktar, “Patlıcandaki fiyat artışını yüzde 37,51 ile yeşil fasulye, yüzde 36,17 ile kabak, yüzde 18,90 ile sivri biber, yüzde 18,28 ile elma, yüzde 13,57 ile salatalık izledi. Fiyat artışı yeşil soğanda yüzde 9,55, kuru soğanda yüzde 9,47, kırmızı mercimekte yüzde 4,66, kuru kayısıda yüzde 2,15, havuçta yüzde 2,10, zeytinyağında yüzde 1,64, ayçiçek yağında yüzde 1,59, yumurtada yüzde 1,20, yeşil mercimekte yüzde 0,99, dana etinde yüzde 0,85, nohutta yüzde 0,51, kuzu etinde yüzde 0,29 oldu” dedi.

 

Aralık ayında üretici fiyatlarında lahana, portakal, elma, yeşil mercimek, pirinç, kuru kayısı, kuru incir, Antep fıstığı, süt fiyatlarında değişim olmadığını bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:

 

“Üretici fiyatlarında en fazla fiyat düşüşü, yüzde 24,70 ile yeşil soğanda görüldü. Aralık ayında, üretici fiyatlarında fiyat düşüşünde yeşil soğanı yüzde 15,35 ile karnabahar, yüzde 12,22 ile limon, yüzde 11,54 ile maydanoz, yüzde 10,39 ile kırmızı mercimek, yüzde 8,15 ile patates, yüzde 5,73 ile domates, yüzde 5,57 ile pırasa, yüzde 1,18 ile kuzu eti, yüzde 0,99 ile iç fındık takip etti.

 

Aralık’ta üreticide en fazla fiyat artışı, yüzde 64,44 ile ıspanakta meydana geldi. Fiyat artışında ıspanağı, yüzde 46,29 ile yeşil fasulye, yüzde 46,15 ile sivri biber, yüzde 40 ile mandalina, yüzde 38,67 ile patlıcan, yüzde 32,35 ile kabak, yüzde 29,76 ile kuru soğan, 29,44 ile salatalık, yüzde 18,75 ile zeytinyağı, yüzde 17,86 ile kuru üzüm, yüzde 16 ile marul, yüzde 14,74 ile yumurta izledi. Fiyat artışı, kuru fasulyede yüzde 3,33, nohutta yüzde 2,73, havuçta yüzde 2,34, dana etinde yüzde 1,73 fiyat artışı oldu.”

 

FİYAT DEĞİŞİMLERİNİN NEDENLERİ

 

Üreticilerde fiyatı artan ürünlere baktıklarında, fiyatı en fazla artan ıspanaktaki fiyat artışında, olumsuz hava koşulları nedeniyle bazı yerlerde hasadın yapılamamasının etkili olduğunu belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:

 

“Yeşil fasulye, sivri biber, patlıcan, kabak, salatalıkta arzın örtü altından sağlanmasının yanı sıra ihracat dönemi olması da fiyatlara yansıdı. Zeytinyağında görülen fiyat artışında, önemli üretici ülkelerde rekoltede görülen düşüşün yanı sıra ülkemizde giderek artan talep etkili oldu.

 

Üreticilerde fiyatı düşen ürünlere baktığımızda, fiyatı en fazla düşen yeşil soğanda, talepteki daralmaya bağlı olarak fiyatlar geriledi. Karnabahar ve pırasa gibi kışlık sebzelerin hasat dönemi olması da fiyatlara yansıdı. Özellikle mandalinada bu sezon üreticilerimizin yaşadığı sıkıntı, limon üreticilerimizi de etkilemiş piyasada yaşanan durgunluk fiyatlarda düşüşe yol açmıştır.”

 

Bayraktar, genel olarak değerlendirdiklerinde arz ve talepteki değişime bağlı olarak fiyatlarda artış ve azalışların meydana geldiğinin görüldüğünü bildirdi.