İran'a yaptırım uygulanamadığı gibi konu diplomatik olarak çözülemedi. Rusya'dan gelen doğalgazda da azalma meydana gelmesi, tehlikenin boyutunu artırdı

Geçtiğimiz 3 yıl boyunca Türkiye'ye verdiği doğalgazı aynı tarihlerde kesen İran, bu yıl da doğalgazı önceki gün sıfırladı. Gelişme, yetkili çevrelerde bile “İran'ın, geleneksel gaz kesme günleri başladı” yorumları yapılırken Türkiye, her seferinde değişik gerekçelerle yapılan bu kesintiyi sineye çekiyor. Her bir kesintide Türkiye ya Rusya'dan gelen doğalgazı artırmaya çalışıyor ya da çok daha maliyetli olan LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) aramaya çıkıyor. İran'a ise hiçbir yaptırım uygulanamadığı gibi konu 3 yıldır diplomatik olarak da çözülemiyor.
2006'da İran, yılbaşına 3 gün kala doğalgazın miktarını kısmaya başladı. 2 Ocak'tan itibaren doğalgazı azaltarak günlük 30 milyon m3 düzeyindeki gaz akışını 4 milyon m3'e indirdi. Ardından da 20 Ocak'ta doğalgazı kesti.
Aynı şekilde geçen yıl da İran, “iç tüketim artışını” gerekçe göstererek, 3 Ocak'ta Türkiye'ye verdiği gazı sıfırladı. Böylece geleneksel “İran gaz kesintisi” günleri devam etti.

Rus Batı Hattı da azaldı

Türkiye, sıkıntı olmaması için Rusya Batı Hattı'ndan gelen doğalgazı bir miktar artırdı. Geçen yıl devreye giren Silivri doğalgaz deposundan sisteme tam kapasite gaz verildi. Ayrıca Cezayir ve Libya'dan alınan pahalı LNG'ye yükleniliyor. Marmara Ereğlisi ve Aliağa'daki LNG terminallerine, gemilerle getirilen LNG'yle sisteme takviye sağlanıyor.
Son durumda Türkiye, günlük 105-110 milyon m3 düzeyindeki tüketiminin 42 milyon m3'ünü Rus Batı Hattı'ndan karşılarken, bu miktar 47 milyon m3'e çıkarılmıştı. Ancak bir kaç gündür Rusya'dan gelen doğalgazda da Ukrayna'nın fazla miktarda çektiği gerekçesiyle azalma meydana geldi. Dolayısıyla İran'ın yarattığı açık, Rus Batı Hattı'ndan karşılanamıyor.
Otoprodüktörler gergin
İran gazının kesilmesi ve Rus gazındaki azalma nedeniyle otoprodüktörlerde tedirgin bir bekleyiş başladı. BOTAŞ, kritik durumlarda öncelikle otoprodüktörlere verdiği doğalgazı kesebiliyor. BOTAŞ'ın bu kapsamda iki türlü müşterisi bulunuyor.
“Kesintili müşterilere” daha ucuza doğalgaz veriliyor. Ancak doğalgaz temininde bir sıkıntı olduğunda BOTAŞ, önceden bilgi vererek bu müşterilerin doğalgazını 1.5 aylık süreye kadar kesebiliyor. Halen bu kapsamda 17 otoprodüktör ve “kesintisiz müşteriler” olarak da 60 civarında otoprodüktör ve sanayi kuruluşu bulunuyor.

9 gün yetecek doğalgaz kaldı

İran gazın kesilmesiyle ortaya çıkan eksiği telafi etmek için, normalde 29 milyon m3 doğalgaz alınan Mavi Akım hattından gelen gaz miktarı 37 milyon m3'e yükseltildi. 20 milyon m3'lük doğalgazın da İzmir'deki özel sektör tesisi olan Egegaz Doğalgaz Deposu ile yeni açılan Silivri Doğalgaz Deposu'ndan karşılandığı belirtiliyor. Silivri Gaz Deposu 2007'de tamamlanarak, doğalgaz depolanmaya başlandı. Silivri deposunda 1.1 milyar m3'lük gaz olduğu belirtiliyor. Bu Türkiye'nin ortalama tüketim esas alınacak olursa, 9 günlük doğalgaz ihtiyacına karşılık geliyor.

Türkiye'nin yıllık doğalgaz alım miktarları
(Milyon m3) 2006 2007(*)
Rusya Batı Hattı 12.246 11.265
İran 5.691 5.323
Ruzya Mavi Akım 7.403 7.307
Azerbaycan - 755
Nijerya LNG 1.118 1.180
Cezayir LNG 4.203 3.476
Spot LNG 80 170
Toplam 30.741 29.475
(*) 2007 yılı rakamlar Ekim sonu itibarıyla.