Türkiye'ye yönelik doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının son dönemde hız kesmesi, küresel kriz koşullarında dış kaynak sorununu büyütürken, Türk sermayesinin yurt dışındaki doğrudan yatırımlarının ise giderek hızlandığı belirlendi.

Türkiye'ye doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının yüzde 25 gerilediği 2008 yılında Türk sermayesinin yurt dışındaki yatırımları yüzde 14.5 artarak 2 milyar 604 milyon dolara çıktı. Türkiye'den yurt dışına doğrudan yatırımlar yoluyla sermaye göçü 2003-2008 döneminde 8 milyar 922 milyon dolara ulaştı.

Türk sermayesinin, ekonomik ve siyasi istikrarsızlığın arttığı 2001 krizi öncesi dönemde hızlanan, ancak kriz sonrası uygulamaya konulan programın sağladığı görece iyileşme ve güvenin etkisiyle hız kesen yurt dışına göçünün, son yıllarda yeniden ivme kazandığı, küresel krizin patlak verdiği 2008 yılında ise yüksek bir düzeye ulaştığı dikkati çekti.

En çok yatırımı Avrupa ülkelerine yapan Türk sermayesi, dışarıya en çok yatırımı yaptığı son 6 yılda özellikle petrol ürünleri, finans, gıda, tekstil gibi sektörleri tercih etti.

SERMAYE GÖÇÜ SON ALTI YILDA HIZLANDI

1991 yılında sadece 30 milyon dolar olan Türk yatırımcılarının dışarıdaki doğrudan yatırımı, 1995 yılında 100 milyon doları aştı, 1999'da 655 milyon dolara, siyasi ve ekonomik istikrarsızlığın tepe noktaya ulaştığı 2000 yılında ise 1 milyar 29 milyon dolara ulaştı.

Şubat 2001 krizinin ardından uygulamaya konulan ekonomik programla girilen iyileşme sürecinde hız kesen dışarıya doğrudan yatırım anılan yılın tümünde 604 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Söz konusu tutar 2002 yılında 283 milyon dolara kadar indi.

2002 sonunda başlayan AKP hükümetleri döneminde ise küresel ekonomi ve finans sektörüyle entegrasyonun artmasının da etkisiyle yurt dışına yatırım tutarı yeniden artmaya başladı. Türk yatırımcıların yurt dışındaki doğrudan yatırımları 2003 yılında 505 milyon, 2004 yılında 815 milyon dolar oldu. AB ile müzakere sürecinin başladığı 2005 yılından itibaren yurt dışından Türkiye'ye gelen doğrudan yatırım girişinde adeta patlama yaşanırken, Türklerin dışarıdaki yatırımlarında da hızlı bir artış yaşandı. Yurt dışında doğrudan yatırım tutarı dört yıl aradan sonra 2005'te yeniden 1 milyar doları aştı. Söz konusu tutar 2005 yılında 1 milyar 677 milyon, 2007 yılında da 2 milyar 275 milyon, 2008 yılında da 2 milyar 604 milyon dolara ulaştı.

Böylece 2003 başından bu 2008 sonuna kadar olan dönemde Türklerin yurt dışındaki toplam doğrudan yatırımları 8 milyar 922 milyon dolara ulaştı. 1991 başından bu yana yapılan yatırımların tutarı ise 12 milyar 635 milyon dolar oldu.

Sermaye göçü (Milyon $)

1991 30

1992                  66

1993                  65

1994                  50

1995                 114

1996                 133

1997                 272

1998                 396

1999                 655

2000               1.029

2001                 604

2002                 283

2003                 505

2004                 815

2005               1.065

2006               1.677

2007               2.275

2008               2.604

2003-2008          8.922

1991-2008         12.635

EN FAZLA YATIRIM PETROL ÜRÜNLERİNE

Türk sermayesi, dışarıya en çok yatırımı yaptığı son 6 yılda özellikle petrol ürünleri, finans, gıda, tekstil gibi sektörleri tercih etti.

Türk girişimcilerin, 2003 başından 2008 sonuna kadar olan dönemde yurt dışında yaptıkları toplam doğrudan yatırım tutarında en büyük payı 2 milyar 327 milyon dolarla kok kömürü, rafine petrol ürünleri ve nükleer yakıt üretimi alt sektörü aldı. Bu sektörü 1 milyar 754 milyon dolarla finansal aracılık izlerken, gıda, içecek ve tütün sektörü 1 milyar 155 milyon, ulaştırma, depolama, haberleşme 1 milyar 59 milyon, tekstil 778 milyon dolarla en çok yatırım yapılan sektörler arasında yer aldı.

Ana sektörler bazında ise bu dönemdeki yatırımlarının toplam 5 milyar 312 milyon dolarının imalat sanayii, 3 milyar 565 milyon dolarının ise hizmetler sektörü yatırımı olduğu belirlendi. Anılan dönemde ayrıca yurt dışında 18 milyon dolarlık madencilik, 15 milyon dolarlık elektrik gaz ve su sektörü, 12 milyon dolarlık da tarım yatırımı yapıldı.

EN ÇOK YATIRIM HOLLANDA VE MALTA'YA

Türk sermayesinin 2003-2008 döneminde yurt dışında yaptığı 8 milyar 922 milyon dolarlık yatırımın 5 milyar 77 milyon dolarla yarıdan fazlası Avrupa ülkelerinde gerçekleştirildi. Hollanda 1 milyar 517 milyon dolarla Türk sermayesinin bu dönemde en çok doğrudan yatırım yaptığı ülke oldu. Buna göre söz konusu dönemdeki yatırımların yaklaşık beşte biri bu ülkeye yapıldı.

Yatırım tutarında Hollanda'yı 1 milyar 76 milyon dolarla Malta izledi. Vergi ve diğer alanlardaki çeşitli avantajları nedeniyle tercih edilen Avrupa'nın bu mini ülkesi, anılan dönemde Türklerin toplam yatırımlarından yüzde 12 pay aldı.

Türkiye'nin en büyük dış ticaret partneri olan, 80 bine yakın Türk girişimcinin faaliyet gösterdiği ve yaklaşık 3.5 milyon Türk'ün yaşadığı Almanya ise 930 milyon dolarla Türk sermayesinin en fazla yatırım yaptığı üçüncü ülke oldu.

Bu ülkeleri de 218 milyon dolarla Belçika, 138 milyon dolarla İngiltere, 134 milyon dolarla İtalya, 92 milyon dolarla Romanya izledi.

Türk sermayesi bu dönemde Avrupa ülkelerinden ayrıca Avusturya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Fransa, İrlanda, İspanya, Polonya, İsveç, Lüksemburg, Macaristan, Slovenya ve Yunanistan'da da düşük tutarlarda da olsa doğrudan yatırımlar gerçekleştirdi.

Türkler, anılan dönemde büyük bölümü Mısır olmak üzere yakın ve orta doğu ülkelerine 2 milyar 480 milyon dolarlık yatırım yaptı. Asya ülkelerine toplam yatırım 2 milyar 692 milyon dolar olurken, Amerika ülkelerine 792 milyon, Afrika kıtasına 323 milyon, Avustralya'ya 30 milyon dolarlık yatırım gerçekleştirdi.