Türkiye'nin ithal cep telefonuna ödediği tutar BDDK'nın attığı adımlarla hızla geriliyor. 2016 ve 2017'de, yıllık yaklaşık 3 milyar dolar olan Türkiye'nin cep telefonu ithalatı, BDDK'nın 2018'de almaya başladığı tedbirlerle 2 milyar doların altına geriledi. 

Alınan tedbirlerle 2018'de 1 milyar 966 milyon dolara gerileyen cep telefonu ithalatı, 2019'da da düşüşünü sürdürerek 1 milyar 847 milyon dolara indi.

Böylece cep telefonu ithalatında, son 2 yılda yaklaşık 2 milyar dolarlık bir tasarruf edilmiş oldu. 2018 ve 2019'da toplam 3 milyar 813 milyon dolar olan Türkiye'nin ithal telefon faturası, 2016 ve 2017 seviyelerinde olması halinde 5 milyar 892 milyon dolar olarak gerçekleşecekti.

Analistler, BDDK'nın, finansal istikrar misyonu ve ihtiyatlılık ilkesi kapsamında, kredi kartı ve kredi taksit sınırlamaları ile büyümenin hızlandığı dönemlerde güçlenen talebin makroekonomik dengelere olumsuz yansımasının önüne geçmeye çalıştığını, büyümenin yavaş seyrettiği dönemlerde ise sektör ve ürün bazlı adımlarla tüketim dengelerini rahatlatıcı kararlar uyguladığını ifade etti.

2019'un ilk yarısında mobilyadan beyaz eşyaya, elektronik eşyadan konaklama harcamalarına kadar birçok alanda taksit sayılarını artıran BDDK, ocakta yurt dışı seyahat harcamalarında kredi kartına taksit sınırını ve 3 bin 500 TL'nin üzerindeki cep telefonlarına kredi vade sınırını 6'dan 3'e düşürdü.

BDDK kararlarının, 3 bin 500 TL'den pahalı cep telefonlarına yönelen kredili talep ve yurt dışı seyahatlerde 3 aya inen taksit sınırı ile de tüketicilerin yabancı ülkelerdeki turizm harcamalarına dengeleyici etki yaptığı görülüyor.

- Son kararın ithalata etkisi gelecek aylarda görülecek

Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik'te 15 Ağustos 2018'de cep telefonu alımı amacıyla kullandırılan tüketici kredilerinin vadesi 48 aydan 6 aya düşürülmüş, 27 Kasım 2018'deki değişiklikle de 3 bin 500 TL'ye kadar olan cep telefonlarının alımı amacıyla kullandırılacak kredilerin vadesi 6 aydan 12 aya çıkarılmıştı. Fiyatı 3 bin 500 TL'nin üzerindeki cep telefonlarının alımı amacıyla kullandırılan kredilerin vadesi ise 6 ay olarak korunmuştu.

14 Ocak 2020'deki değişiklikle fiyatı 3 bin 500 liranın üzerinde olan cep telefonunun alımı amacıyla kullandırılan kredilere yönelik vade sınırı 6 aydan 3 aya düşürüldü.

2019'un son çeyreğinde cep telefonu ithalatının 701 milyon dolara yükselmesi üzerine BDDK'nın 14 Ocak'ta aldığı kararın etkisi gelecek aylarda izlenecek.

TÜİK verileri, 1 Eylül 2018'deki sınırlamayı kapsayan 3'üncü çeyrekte bir önceki çeyrekte 532 milyon dolar olan cep telefonu ithalatının 396 milyon dolara gerilediğini, yılın son çeyreğinde ise 341 milyon dolara kadar indiğini gösteriyor.

2018'in son çeyreğindeki düzenlemeden sonra cep telefonu ithalatı, 2019'un ilk çeyreğinde 436 milyon dolara çıktıktan sonra ilk yarıyı 746 milyon dolar ile önceki yılın aynı dönemindeki 1 milyar 229 milyon dolarlık ithalatın oldukça altında tamamladı.

Analistler, ithalattaki düşüşte, BDDK kararlarının yanı sıra kurdaki artış nedeniyle cep telefonu fiyatlarının yükselmesi ve yolcu beraberinde getirilen cep telefonlarından alınan harçların artırılmasının da etkili olduğunu ifade etti. 

- BDDK'nın diğer sektör ve ürün bazındaki düzenlemeleri

Basılı ve külçe halinde kuyum harcamaları da sıfır taksit kapsamında bulunuyordu. Ancak taksit ve vade kararlarında sektör paydaşları ile görüşmeler yapan ve etki analizleri değerlendirerek karar alan BDDK, basılı ve külçe halinde olmayan kuyum alışverişleri için önce Mart 2019'da 4 taksit uygulaması başlatmış, ekimde ise taksit sayısını 4'ten 8'e yükseltmişti.

Eylül 2016'da yürürlüğe giren değişikliklerle kozmetik ürün alımlarında 9 ay olan taksit sınırı sıfıra düşürülmüştü. Akaryakıt, gıda ve alkollü içecek satışlarının yanı sıra doğrudan pazarlama ile ilgili harcamalar ve hediye kartı gibi somut bir mal veya hizmet içermeyen ürünlerin alımında da sıfır taksit uygulanıyor.

Çeyreklik dönemler itibarıyla cep telefonu ithalatına ödenen tutar ve farkları şöyle:

Yıl    Cep telefonu ithalatı (Milyon Dolar)
1. Çeyrek    2. Çeyrek    3. Çeyrek    4. Çeyrek    Yıllık Toplam    2 yıllık toplam    Fark
2016    715    775    607    962    3.059    5.892    -2.079
2017    648    609    575    1.001    2.833
2018    697    532    396    341    1.966    3.813
2019    436    310    400    701    1.847