Bugün 10 Kasım, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ebediyete intikalinin 75. yıl dönümü. Ata’yı saygıyla anıyoruz…

75. YIL ÖNCE BUGÜN

Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’te ilk hastalık belirtileri 1937 çıkmış 1938 yılı başlarında Yalova’da bulunduğu sırada ciddi olarak rahatsızlanmıştı. Bu tarihlerde Hatay meselesiyle de uğraşmaktan geri kalmayan Mustafa Kemal Fransızlara gözdağı vermek amacıyla Mersin ve Adana’ya seyahate çıkacaktı. Ancak güney seyahati hastalığının daha da artmasına sebep oldu. 26 Mayısta Anakara’ya dönen Mustafa Kemal tedavisi için daha sonra İstanbul’a gitti. Burada doktorlar tarafından siroz hastalığı teşhisi kondu. Deniz havası iyi geldiği için Temmuz sonlarına kadar Savarona yatında bir süre dinlendi. Fakat hastalığı ağırlaşınca Dolmabahçe sarayına nakledildi. Rahatsızlığının gitgide artması üzerine 5 Eylül günü vasiyetini yazdı. Cumhuriyetin 15.yıldönümü kutlamalarına iyileşmiş bir şekilde katılmak istiyordu ancak bunu başaramadı. Yazdığı kutlama mesajı Başbakan Celal Bayar tarafından okundu.

1 Kasım 1938 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılış törenine de katılamayan Mustafa Kemalin hazırladığı açılış nutkunu yine Başbakan Celal Bayar okudu. Bugünlerde hastalığı da gittikçe ağırlaştı. Artık uzun süreli baygınlıklar geçirmeye başlamıştı. 10 Kasım 1938 sabahı ise hayatını kaybetti.

16 Kasım günü Atatürk’ün tabutu Dolmabahçe Sarayının büyük tören salonunda katafalka konuldu. Üç gün üç gece binlerce insan tarafından naşı ziyaret edildi. Cenaze namazı 19 Kasım günü Şerafettin Yaltkaya tarafından kıldırıldıktan sonra on iki generalin omzunda sarayın dış kapısına çıkarıldı ve tabut top arabasına konularak İstanbul halkının gözyaşları arasında Gülhane parkına götürüldü.

Buradan bir torpido ile Yavuz zırhlısına nakledildi. İzmit’e getirilen cenaze buradan alınarak özel bir trenle Ankara’ya götürüldü. Atatürk’ün ölümü üzerine cumhurbaşkanı seçilen İsmet İnönü, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, bakanlar, Genelkurmay Başkam, milletvekilleri ile ordu ve devlet ileri gelenleri tarafından karşılanan cenaze, Türkiye Büyük Millet Meclisi önünde hazırlanan katafalka kondu.

Ankara halkı da onun cenazesi önünden saygıyla geçerek son görevini yaptı. 21 Kasım 1938 Pazartesi günü, sivil ve askerî yöneticiler ile yabancı devlet temsilcilerinin hazır bulunduğu ve on binlerce insanın katıldığı büyük bir tören yapıldı. Daha sonra Atatürk'ün tabutu katafalkta alınarak, Etnografya Müzesinde hazırlanan geçici kabrine kondu.