Anayasanın daha önce Türk Silahlı Kuvvetleri ve Askeri Yargı ile ilgili maddelerinde yapılan değişiklikler kapsamında yeniden düzenlenen Askeri Hakimler Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı TBMM Başkanlığına sunuldu.

Tasarı ile askeri hakimlerin sicilleri, atamaları, rütbe terfii ve kademe ilerlemeleri, birinci sınıfa ayrılma ve birinci sınıf olma şartları, özlük hakları, hukuki sorumlulukları, haklarında verilebilecek disiplin cezaları ile haklarında yapılacak soruşturma ve kovuşturma usulleri yeniden düzenleniyor.

Tasarıya göre, Yüce Divan'da yargılanacak asker kişilerin görevleriyle ilgili suçlar nedeniyle soruşturma açılmasına, genelkurmay başkanı, kara, deniz ve hava kuvvetleri komutanları hakkında başbakan; jandarma genel komutanı hakkında ise içişleri bakanı karar verecek.

Görevleriyle ilgili suçlarına ilişkin herhangi bir ihbar veya şikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde, genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanları hakkında başbakan; jandarma genel komutanı hakkında içişleri bakanı araştırma, gerekiyorsa ön inceleme yaptırarak soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar verecek. Ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yapılabileceği gibi, görevlendireceği denetim elemanları eliyle de yaptırılabilecek.

Bu şekilde görevlendirilen kişiler, 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Kanun'da ön inceleme ile görevlendirilen kişilere tanınan yetkilere haiz olacak. Soruşturma izni verilmesi halinde soruşturma dosyası Yargıtay Başkanlığına gönderilecek. Yargıtay başkanı ilgililer hakkında kovuşturma açılmasına lüzum olup olmadığına karar verilmek üzere konuyu Yargıtay Ceza Genel Kuruluna intikal ettirecek. Ceza Genel Kurulu tarafından kovuşturma açılmasına yer olup olmadığının belirlenmesi için gizli oyla üç üyeden oluşan bir komisyon oluşturulacak. Komisyon, Cumhuriyet savcısının soruşturma yetkisine sahip olup, yapacağı soruşturma sırasında hakim kararı alınması gereken hususlarda Yargıtayın ilgili ceza dairesine başvuracak. Komisyon yaptığı soruşturma sonucunu bir rapor ile tespit ederek Ceza Genel Kuruluna sunacak. Bu rapor üzerine de Ceza Genel Kurulunda yapılacak görüşme sonunda kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiği takdirde, kararın bir örneği ilgiliye, bir örneği de varsa şikayetçiye tebliğ olunmak üzere Yargıtay Başkanlığına sunulacak. Bu karar kesin olacak. Ceza Genel Kurulu kovuşturmanın açılmasına karar verdiği takdirde soruşturma dosyası Yargıtay Başkanlığı tarafından Yüce Divan'a sunulmak üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilecek.

ASKERLİK HİZMETİNİ YAPMIŞ KİŞİLER DE ASKERİ HAKİM ADAYI OLABİLECEK

Askeri Hakim Kanunu'nda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun tasarısına göre, diğer kaynaklardan temin edilen askeri hakim adaylarında aranan yaş sınırı, muvazzaf subay kaynağından temin edilecek askeri hakim adayları için de aranacak. Askerlik hizmetini yapmış kişilerin de askeri hakim adayı olabilmesine imkan sağlanacak. Bu kişiler de kıdem ve kademe ilerlemesi yapabilecek.

Askeri mahkeme kadrolarında görev yapan askeri hakimler ile askeri savcılara idari sicil verilmesi uygulamasına son verilecek. Askeri hakim veya askeri savcıların yaptıkları işlem ve verdikleri kararlar nedeniyle, görev yerleri ve statüleri değişse bile haklarında sonraki yıllarda da mesleki sicil notu verilebilecek. Herhangi bir nedenle mesleki sicili bulunmayan askeri hakimlerin sicil şartı aranmaksızın kademe ilerlemesi yapılabilecek.

Birinci sınıf hakimliğe geçebilmek için binbaşı rütbesinde bulunma zorunluluğu kaldırılacak, askeri hakimlik mesleğinde 12 yılın doldurulması şartı aranacak.

DİSİPLİN CEZALARI YENİDEN İNCELENEBİLECEK

Askeri hakimler, ilgili kuvvet komutanlığının teklifi üzerine Milli Savunma Bakanlığınca atanacak. Askeri hakimlerin sıkıyönetim askeri mahkemelerinde görevlendirilebilmelerine imkan tanıyan düzenleme yürürlükten kaldırılacak.

Askeri hakimler ek ödeme, mali, sosyal hak ve yardımlar ile özlük hakları bakımında eşiti hakim ve savcılar hakkında hükümlere tabi olacak.

Somut delillere dayanan isimsiz ve ihbarsız ihbar ve şikayetler hakkında da araştırma ve inceleme yapılabilecek. Şikayetten vazgeçilmesi halinde bile başlatılmış olan disiplin soruşturması sonuçlandırılacak.

Askeri hakimlerin, görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında işledikleri suçlar ile askeri yargıya tabi suçlarından dolayı haklarındaki kovuşturma, Askeri Yargıtayda yapılacak.

Askeri hakimler, genel yargıya tabi şahsi suçlarında, sivil mahkemelerde yargılanacak. Askeri hakimler aleyhinde açılan davalar da sivil mahkemelerce görülecek. Bu hakimler hakkındaki disiplin cezaları yeniden incelenebilecek. Askeri hakimlere, askeri görev verilemeyecek.

Askeri hakimler, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce haklarında verilmiş disiplin cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurabilecekler. Bu hakimlerin, askeri mahkemelerdeki dava dosyaları da Askeri Yargıtaya gönderilecek.

ASKERİ YARGITAYDAKİ DAİRE SAYISI

Askeri Yargıtayda daire sayısının ''Genelkurmay Başkanlığının uygun görmesi'' şartına bağlı olmaktan çıkarılacak. Birinci sınıf askeri hakimler, hangi rütbede olursa olsun Askeri Yargıtay üyesi olabilecek.

Kolordu, Ordu ve Kuvvet Komutanlıkları ile Genelkurmay Başkanlığı teşkilatında askeri mahkeme kurulması zorunluluğu kaldırılacak. Genelkurmay Başkanlığının bulunduğu yerde Milli Savunma Bakanlığınca bir askeri mahkeme kurulacak.

Askeri mahkemeler, asker kişiler tarafından işlenen, askeri suçlara ilişkin davalara bakacak. Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ilişkin tüm davalar, adliye mahkemelerinde görülecek.

Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları, Jandarma Genel Komutanı, ve askeri hakim sınıfına mensup generaller ve amiraller dışındaki general ve amiraller, askeri mahkemelere tabi suçlarından dolayı özel olarak yetkilendirilen, Genelkurmay Başkanlığının bulunduğu yerde kurulan askeri mahkemede yargılanacak.

Tasarıda ayrıca, Anayasada yapılan değişiklikle askeri mahkemeler ile bulundukları yerdeki komutanlık veya askeri kurum amirliği arasında idari bağlantı kalmaması nedeniyle yetki belirlemeleri de yeniden düzenleniyor.