Peki yaş şartı aranmadan 2.2 milyon kişinin emekli olma hakkına kavuşacağı EYT düzenlemesinde emeklilik işlemleri nasıl yapılacak? EYT'de ilk maaş ödemesi ne zaman olacak ve EYT'liler ne kadar maaş alacak? İşte düzenlemeyle ilgili merak edilen 20 soru ve yanıtı.
Milyonlarca çalışanın beklediği Emeklilikte Yaşa Takılanlar ( Eyt ) düzenlemesinin ocak ayı içinde yasalaşması bekleniyor.
8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta başlangıcı olanlar için emeklilik kapısı açılırken, ilk etapta askerlik ve doğum borçlanması gibi yöntemlerle eksik primlerini ve günlerini tamamlayanlarla birlikte 2 milyon 250 bin kişinin emekli olması bekleniyor.
İLK YIL 180 MİLYAR TL EMEKLİ AYLIĞI ÖDENMESİ BEKLENİYOR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT ile ilgili, "Süreç aşama aşama ilerleyecek. Meclis kararını verecek. Ocak ayı içinde Meclis'e ileteceğiz" açıklamasını yaptı. Ortalama 6.000 TL'lik bir emekli aylığı üzerinden yapılan hesaplamaya göre, 2 milyon 250 bin kişi için ayda 15 milyar TL'den ilk yıl 180 milyar TL dolayında emekli aylığı ödenmesi bekleniyor.
72 MİLYAR LİRA PRİM KAYBI ORTAYA ÇIKACAK
Çalışma Bakanı Vedat Bilgin, daha önce 1.9 milyon kişi üzerinden yapılan hesaplamada 274 bin kişinin hiçbir işte çalışmayanlardan oluştuğunu açıklamıştı. Toplam 2.2 milyon emeklinin yüzde 15'ini oluşturan 375 bin kişinin çalışmayan kişilerden oluştuğu varsayılırsa, kalan sigortalıların çalışmayı tümüyle bırakması halinde kişi başı aylık 3 bin liradan yıllık 72 milyar lira prim kaybı ortaya çıkacak.
Bu hesaba göre, EYT'nin ilk yıl maliyetinin en az 250 milyar liraya ulaşması bekleniyor. EYT'ler SGK önünde uzun kuyruklar oluştururken, düzenleme ile ilgili merak edilenler 20 soruda toplandı. İşte düzenlemeyle ilgili merak edilen sorular ve yanıtları;
1- EYT düzenlemesi kimleri kapsayacak?
8 Eylül 1999 tarihinden önce SSK, BAĞ-KUR veya Emekli Sandığı statüsünde sigortalı olarak çalışmaya başlayan herkes EYT kapsamına girmiş oldu.
2-SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı'na tabi EYT'lilerin emeklilik koşulları neler olacak?
Emeklilik için prim günü, sigortalılık süresi ve yaş şartı bulunuyor. EYT'liler ilk iki şartı yerine getirmişlerse veya getirdiklerinde yaşa bakılmaksızın emekli olabilecekler. Bu SSK'lılar için 5000 prim günü, kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi. BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı'nda kadınlarda 20 tam yıl (7200 prim günü), erkeklerde 25 tam yıl (9000 prim günü).
3- Borçlanma ile EYT'li olunabilecek mi?
Sigortalı çalışmaya başlamadan önce askerlik yapmış olan ve sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999-8 Mart 2001 tarihi arasında olanlar 18 aylık askerlik borçlanması yaptıklarında, sigorta başlangıç tarihi borçlandıkları süre kadar geriye çekilecek. Sadece sigorta başlangıcını 8 Eylül 1999 tarihine çekecek şekilde borçlanmaları yeterli bulunuyor.
4-Askerlik borçlanması sigorta giriş tarihini öne çeker mi?
İlk sigortalı olduğu tarihten önce askere gidenler askerlik borçlanması yaparak, ilk sigortalı olduğu tarihi öne çekebilirler. Böylece EYT'den yararlanma tarihi de öne gelmiş olur.
5-Askerlik, doğum borçlanması için 31 Aralık'tan önce başvuranların avantajı ne oldu?
Askerlik ve doğum borçlanması ile yurt dışı borçlanmalar için ödenen primler güncel asgari ücret üzerinden hesaplandığı için hizmet borçlanması dilekçesini 31 Aralık 2022 tarihine kadar verenler bu yılki asgari ücret üzerinden, 1 Ocak 2023 tarihinden sonra dilekçe verenler ise yüzde 54.66 oranında zamlanan yeni asgari ücret üzerinden prim ödeyecekler.
6-EYT yasası ne zaman yürürlüğe girecek?
EYT yasası TBMM'de kabul edildikten sonra Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girecek. Ocak ayı içinde Meclis'te kabul edildikten yasa yürürlüğe girecek.
7-EYT kapsamında emekli olanlar aynı işyerinde çalışmaya devam edebilir mi?
EYT'liler işverenin kabul etmesi durumunda çalışmaya devam edebilecek.
8-Emeklilik başvuruları ne zaman yapılacak?
Emeklilik başvuruları yasa Resmi Gazete'de yayımlandığı günden itibaren yapılabilecek. Yasa yürürlüğe girinceye kadar e-Devlet'te emeklilik koşulları da mevcut kanuna göre görüneceği için bu konuda panik yapılmaması gerekir.
9-EYT'liler ne kadar maaş alacak?
Emekli aylıkları prim gün sayısı ve çalışma süresine göre değişiklik gösteriyor. Burada 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası çalışma sürelerine göre farklı seviyeler söz konusu e -Devlet'te "Ne kadar emekli aylığı alırım" şeklinde yapılan sorgulamalarda çıkan seviye bağlanacak aylığa yakın seviye olarak gösteriliyor.
10-EYT'de ilk maaş ödemesi ne zaman olacak ?
Öncelikle yasanın yürürlüğe girmesi beklenecek. Yasanın yürürlüğe girdiği ay emeklilik dilekçesi verenlerin ilk maaşı, dilekçeyi takip eden ayın birinci gününden geçerli olarak ödenecek.
11- Prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartlarını doldurmayanlar nasıl emekli olabilecek?
Prim gün sayısını ve sigortalılık süresi şartlarını doldurmayanlar, bu koşulların her ikisini de yerine getirdikleri tarihten itibaren emeklilik dilekçesi verebilecekler.
12-Prim günü eksik olanların hizmet borçlanması yapabileceği süre ve alanlar hangileri?
Askerlik süreleri, doğumdan sonraki boşta geçen sürelerin her bir çocukta 2 yıla kadar olan kısmı, sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık öğrenim süreleri, hekimlerin fahri asistanlık süreleri, yurt dışında öğrenim süreleri, yurt dışı borçlanması.
13-Doğum borçlanması yapmak, sigorta girişini öne çeker mi?
Doğum borçlanması sigorta girişini öne çekmez ancak prim gün eksiğini tamamlamaya fayda sağlar.
14-EYT'liler hemen emekliliğe ayrılmak zorunda mı?
Emekliliğe hak kazananlar istedikleri tarihte emeklilik dilekçesini verebilirler. Hemen emekli olmak zorunda değiller ancak geç emekli olanlar emekli aylıklarını geç almaya başlayacakları için gelir kaybına uğrarlar.
15-Askerlik, doğum borçlanması hakkı olanlar mutlaka borçlanma yapmalı mı?
Hizmet borçlanması prim günü eksik veya sigorta başlangıç tarihini geriye çekme hakkı veriyorsa yapılmalıdır. Prim günü eksik değilse, sigorta başlangıç tarihini geriye çekme hakkı da vermiyorsa borçlanma yapılmasına gerek yok.
16- Emekli olduktan sonra çalışmak isteyenlere nasıl bir prim desteği verilecek?
Emekli olduktan sonra işvereniyle anlaşarak aynı işyerinde çalışmaya devam edenler için sosyal güvenlik destek primi işveren payında 5 puan indirim yapılacak.
17-Emekli olduktan sonra çalışanların emekli aylıklarında kesinti olacak mı?
Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde veya başka bir iş yerinde çalışanların emekli aylığında kesinti yapılmayacak. 4A'lı olarak çalışanlar için sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödenecek.
18-Emekliye ayrılanların kıdem tazminatı ne zaman ödenecek?
Kıdem tazminatları çalışanın emekli olduğu tarihte ödenecek. Eğer çalışanın onayı olursa taksitli ödeme yapılabilir ancak diğer durumda tek seferde peşin ödenmesi gerekiyor. Emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam etmek isteyenlerin kıdem tazminatı daha sonraya ertelenebilir. Bu durumda çalışanın kendi isteği ile ayrıldığında emekli olduktan sonra çalıştığı dönem dahil tüm sürelerin kıdem tazminatının son ücret üzerinden ödeneceği konusunda işveren ile yazılı sözleşme yapması gerekiyor.
19-EYT kapsamında kaç kişinin emekli olması bekleniyor?
İlk etapta EYT kapsamında 2 milyon 250 bin kişinin emekli olması bekleniyor. Bu sayının kısa sürede 2.5 milyon kişiye ulaşması bekleniyor.
20-EYT'den yararlanmak için istifa etmek zorunlu mu?
Emekli olabilmek için işyerinden istifa etmek şart. İşveren de istifa koduyla işten çıkarmasının ardından çalışanın emeklilik için SGK'ya başvurması gerekiyor.
