Trabzon'da 12 yaşında demirci çırağı olarak başladığı mesleğinde 53 yılı geride bırakan 65 yaşındaki Mustafa Kitapçı, 100 parça sacı bir araya getirerek yaptığı "fırınlı sobalar" ile Karadeniz'de bu geleneğin yaşatılmasını sağlıyor.

İlkokulun ardından ekonomik nedenlerle eğitimine devam edemeyen Kitapçı, meslek öğrenmesi için çocuk yaşlarda soba yapan bir demirci ustasının yanına çırak olarak verildi.

Yaklaşık 40 yıl önce askerlik sonrası Ortahisar ilçesine bağlı Pazarkapı Mahallesi'nde iş yerini açan Kitapçı, yetiştirdiği oğlu ile yörede bilinen adıyla "fırınlı soba" üretimini sürdürüyor.

"SOBA YAPIMI DIŞARIDAN GÖRÜLDÜĞÜ KADAR BASİT DEĞİL"

Kitapçı, Karadeniz'de evlerde ısınmak için özellikle fırınlı sobaların tercih edildiğini söyledi.

Isınma ihtiyacı karşılanırken sobanın üstünde ya da fırın bölümünde çeşitli yemekler pişirilebildiğini belirten Kitapçı, "İnsanlarımız sobanın ısısından faydalanmak için özellikle fırınlı sobayı tercih ediyor. Fırında ekmek pişirilebildiği gibi hemen hemen her türlü yemek de hazırlanabiliyor. Fırında pişirilen özellikle patates ve mısır ekmeği çok lezzetli olur." dedi.

Refah seviyesinin artmasına ve köylerde yaşayanların sayısının azalmasına bağlı olarak soba kullanım oranının düştüğünü ifade eden Kitapçı, "Geçmişte yılda yaklaşık 300 fırınlı soba yapıyordum. Son yıllarda sobaya olan talep azalınca bu sayı 100'e kadar düştü." diye konuştu.

Kitapçı, soba yapımının dışarıdan görüldüğü kadar basit olmadığını dile getirerek şöyle devam etti:

Artık genellikle sipariş üzerine soba imal ettiğini aktaran Kitapçı, özellikle köyde ev yaptıran, sobanın sıcaklığını, fırında pişen yemeklerin lezzetini özlemini çekenlerin geçmişi yad etmek için "Fırınlı soba" aldığını belirtti.

Kitapçı, işleri yürütebilmek için fırınlı sobanın yanı sıra mangal, kestane sobası, köfte ocağı, soba kovası ve boru gibi çeşitli malzemeler imal ettiklerini vurgulayarak, işini temiz ve düzgün yapan ustanın her zaman bu meslekten ekmek kazanabileceğini kaydetti.

Kullanılmadan önce yeni sobaların dış yüzeyine tuzsuz kuyruk yağı sürülmesini öneren Kitapçı, bu uygulamanın sacda zaman içinde ısıya bağlı oluşabilecek kabarma ve dökülmeyi engellediğini anlattı.

El sanatlarının birçoğunda olduğu gibi demircilikte de çırak bulmanın zorlaştığını ifade eden dört çocuk babası Kitapçı, "Gençlerde 'sanat öğreneyim' diye heves yok. Hemen 'ne kadar haftalık vereceksin' diye soruyorlar. Halbuki işi öğrenseler ve kendileri de bir şeyler katarak geliştirseler her zaman bu işten ekmek yerler." değerlendirmesinde bulundu.