Paris'te meydana gelen ve 129 kişinin ölümü, 400'ü aşkın kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan büyüklükte saldırılar çok sık düzenlenmiyor.

Güvenlik güçleri bu türden acil olaylara kendilerini hazırlıyor. Ama ya sıradan insanlar ne yapabilir, beklenmedik bir saldırı karşısında nasıl önlem alabilir?

Hazırlıklı olun

Paris saldırılarından kurtulanların birçoğu ilk silah seslerini havai fişek patlaması zannettikleri söyledi. Hayatta kalma konusunda uzman psikolog ve askeri bakımdan hayatta kalma eğitmeni John Leach, bunun gayet tipik olduğunu, beklentilerine uymadığı ve silah sesi işitmeyi beklemedikleri için, insanların duyduklarını başka birşey olarak düşüneceklerini söylüyor.

"Kafamızdaki modele göre tepki veririz. Çevremizde olanlara hemen doğrudan tepki vermeyiz. İşte bizi korunmasız kılan da budur." diyor Leach.

Olup biteni anlamak için geçen zaman ölümcül olabilir. Ama insan en kötü senaryoları daha önceden kafasından geçirmişse, o zaman bu süreç daha hızlanabilir.

Leach, "Yapmanız gereken tek şey, işler ters giderse ilk tepkiniz ne olacak diye sormak olacak" diyor.

Bir lokanta veya sinemada acil çıkış kapılarının nerede olduğu farkedilmez genelde. Ama nerede olduklarını bilmek hayat kurtarabilir.

Cuma gecesi Bataclan konser salonundaki saldırı sırasında, bir güvenlik görevlisi bir grup seyirciyi sahnenin solundaki yangın çıkışından kurtardı.

Hızlı tepki verin

Bir saldırı sırasında insanların çoğu, birşey yapamayacak kadar şaşkına dönüyor. Leach, dünyanın çeşitli yerlerinde hayatı tehlikeye sokan durumları incelediğinde, insanların yalnızca yüzde 15'inin hayatta kalmalarına yardımcı olabilecek şekilde hareket ettiğini gördü.

İnsanların yüzde 75 kadarı etraflarında olan bitenlere tepki gösteremeyecek kadar büyük bir şaşkınlık içine düşüyor. Diğer yüzde 10'u ise kendilerinin hayatta kalma ihtimallerini azaltacak ve başkalarına da engel olur şekilde hareket ediyor.

Kararlı hareket etmek hayatta kalma ihtimalini artırıyor. Ama önce diğerlerinin harekete geçmesini beklemek de insan doğasının bir özelliği. Klasik bir deneydei psikologlar bir grup insanı bir odada topladı ve tepkilerini ölçmek için odayı dumanla doldurdu. Tek başlarına olan insanlar hemen harekete geçerken, grup halindeyken harekete geçme hızı yavaşlıyor.

Kendinizi daha ufak bir hedef haline getirin

Eski İngiliz askeri eğitmen ve bir güvenlik firmasının yöneticisi Ian Reed, "Ortalıktan saklanacak bir yer varsa, yangından da saklanacak yer var demektir" diyor.

Yapılacak ilk şey ortadan çekilmeye çalışmak ve kendinizi daha ufak bir hedef haline getirebilmek. Bunun için en kolayı kendinizi yere atmak. Ama ideal olanı bir şekilde koruyucu bir yerin arkasına saklanmak.

En iyi seçenek beton duvar. Reed, "Hollywood filmlerinde otomobiller kurşun geçirmez gösterilir ama gerçek her zaman böyle değil." diyor ama yine de, bir taşıt, hiçbir şey bulunmamasından daha iyi.

Çok dar bir alanda bir saldırı meydana gelirse tek bir kurşun bile pek çok sayıda insanın yaralanmasına neden olabilir. Ortalıkta görünmemek, özel olarak hedef alınma riskinizi azaltabilir ve ayrıca bir yeri kurşun yağmuruna tutan kişinin hedefi olmanız ihtimalini azaltabilir.

Paris saldırılarında kurtulanların birçoğu bunu içgüdüsel olarak yaptı; masaları ters çevirip sığınak haline getirdi, konser salonunda hoparlörlerin arkasına saklandı. Ancak Bataclan'ın ana salonunda herhangi bir korunak olmaması yüzünden çoğu kimse saklanacak bir yer bulamadı.

Bir İrlandalı çift 'ölü taklidi' yaparak hayatta kalmayı başardı. Hayatını kurtaran Theresa Cede, BBC'ye yaşadıklarını anlatırken, "Bir adam çok fena yaralanmıştı, inliyordu. Ona 'Sus, sesini çıkarma, hayatta kalmaya çalış ve hareket etme' diyorduk. Çünkü ne zaman bir noktada bir hareket olsa yeniden ateş açılıyordu." dedi.

Ian Reed, "Böyle bir durumda hareket olup olmadığına bakarlar." diyor. Özellikle karanlıkta bu özellikle doğru.

Bataclan'da bazı insanlar saldırganların silahlarını yeniden doldurmaları sırasında çıkışa doğru koştu. Bu tehlikeli bir girişim olmakla birlikte bazı durumlarda koşmak iyi bir fikir olabilir.

Cuma günkü olayların görgü tanıkları, kimi şahısların yardım gelinceye dek saklandıkları odalarda ve tuvaletlerde beklemeyi tercih ettiklerini anlattı.

Paris'te Ocak ayında düzenlenen saldırılar sırasında, Yahudi marketindeki müşterileri bodrum katındaki soğutma bölmesinde saklayan 24 yaşındaki Lassana Bathily kahraman ilan edilmişti. Bathily, buzdolabını ve elektrikleri kapatmış ve yardım istemek üzere dışarı çıkmıştı. Sakladığı insanların hepsi de kurtuldu.

Saldırganla savaşmalı mı?

Silahlı saldırganlarla mücadele etmek kimi durumlarda sonuç verebiliyor. Ağustos ayında, Fransa'da bir trende yolcuların tek başına hareket eden bir silahlı şahsı etkisiz hale getirmesiyle saldırının önüne geçilmişti. Ancak silahlı kişiyi etkisiz hale getirenlerden biri Hava Kuvvetleri'ndeydi; diğeri de Ulusal Muhafız güçlerinde. Bu kişiler, saldırganın silahının tutukluk yapması üzerine atılarak etkisiz hale getirdiler

Güvenlik firması yöneticisi Ian Reed, eğitimsiz kişilerin saldırganla mücadeleye girişmesinin pek iyi bir fikir olmadığını söylüyor; "Sadece kendi hayatınızı tehlikeye atmış olursunuz". diyor.

Saldırganların genellikle ekip halinde hareket ettiğini de unutmamak gerekli. Bazıları çelik yelek giyiyor; diğerleri patlayıcı taşıyor olabilir.

Geçen hafta Beyrut'ta meydana gelen olayda Adel Termos'un, bir bombacıyı arkasından engelleyerek onlarca kişinin hayatını kurtardığı düşünülüyor. Ancak intihar yeleğinin patlamasıyla hem Termos, hem de intihar bombacısı öldü.

Olası tehlikelere rağmen, bazıları gerekirse mücadele etmenin gerekliliğine inanıyor. Psikolog ve rehine arabulucusu James Alvarez, IŞİD üyelerinin rehin alma meraklısı olmadıklarını belirtiyor ve "Pazarlık yapacak kimse yok. Önemli olan sizi öldürmeleri. Vurulacağımı biliyorsam, hiç değilse sessiz sedasız vurulup gitmemeliyim diye düşünüyorum." diyor.

Kaçışın sonrası

Saldırı yerinden kaçabildikten sonra tetikte olmak büyük önem taşıyor. Ian Reed, "Olabildiğince uzağa kaçın, sağlam bir yere saklanmaya çalışın ve yardım için en yakın yetkiliye başvurun." diyor.

Çevredeki büyük gruplara katılmak ve toplu ulaşım araçlarını kullanmak tehlikeli olabilir.

Reed, "Her zaman için, ikinci bir bombanın veya eylemin planlanmış olabileceğini hesaba katın." diyor. Burada kilit nokta, durum hakkında daha bilgili olabilecek polis yetkililerinin ve diğer görevlilerin tavsiyesine başvurmak.

Birbirinize yardım edin

Büyük bir saldırının ortasında kalmak hala düşük bir ihtimal. Sosyal psikolog ve kalabalık davranışı konusunda uzman Chris Cocking, böyle bir durumda, başkalarıyla işbirliği yapmanın, insanların hayatta kalma şansını artırabileceğini söylüyor.

Londra'daki 7 Temmuz saldırılarından sonra Cocking, yaptığı mülakatlara dayanarak, saldırı yerinden bir grubu en hızlı ve etkili şekilde kurtarma yolunun birlikte hareket etmek olduğunu söylüyor.

Yangın çıkış yerlerindeki yığılmanın da ancak bu şekilde önlenebileceği vurgulanıyor. Cocking, aşırı tehlikeli durumlarda insanların birbirlerine yardımcı olduklarını belirterek, "Herkes kendi başının çaresine bakar diye düşünülüyor ama aslında öyle olmuyor." diyor.

Kaynak : BBC