TÜBİTAK Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) bilim insanlarının ve kamu kurumlarının Ar-Ge projelerine maddi destekler veriyor.
Araştırma grupları ile talepte bulunan üniversite, kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler arasında bir köprü görevi üstlenen ARDEB'in sekiz ulusal destek programının yanında Avrupa Birliği Çerçeve Programları kapsamında desteklenen iki adet ERA-NET projesi bulunuyor.

TÜBİTAK ARDEB tarafından 2004 yılında bin 742 proje önerisinden 480'i destek bulurken, 2005'de 4 bin 203 projeden bin 480'i, 2006'da 4 bin 163 proje önerisinden bin 366'ı, 2007'de 5 bin 5 proje önerisinden bin 333'ü desteklendi. 2008'de ise 5 bin 170 proje önerisinden yaklaşık 2 bininin desteklenmesi hedefleniyor.

Yürürlükteki proje sayıları ve maddi katkılara göre TÜBİTAK, 2004'de bin 353 yürürlükteki projeye 11,5 milyon YTL'lik destek verirken, 2008'de yürürlükteki proje sayısını 4 bin 655'e, bu projeler için sağladığı desteği de 432 milyon YTL'ye çıkarmayı hedefliyor. Böylece TÜBİTAK'ın Ar-Ge faaliyetlerine maddi desteği, 2008'in hedef rakamlarına göre son 5 yılda 37 kat artmış oldu.

ARDEB 2005'te ise 2 bin 358 yürürlükteki projeye 52,5 milyon YTL destek verirken, 2006'da 3 bin 160 yürürlükteki projeye 233,5 milyon YTL, 2007'de ise 3 bin 472 yürürlükteki projeye 289,6 milyon YTL'lik destek verdi.

Proje ve destek miktarlarının artışına paralel olarak projelerin seçimi ve değerlendirilmesi sürecindeki “panel” ve “panelist” sayılarında da yükselme oldu.
2004 yılında 71 olan panel sayısı, 2007'de 553'e, bu panellerde görev alan panelist sayısı da 423'den 3 bin 453'e çıktı. 2004-2007 yılları arasında ise toplam 10 bin 389 proje, 7 bin 927 panelist tarafından değerlendirilmiş oldu.

PROJELER NASIL SEÇİLİYOR?

TÜBİTAK'ın destek vereceği akademik Ar-Ge projelerinin seçim süreci, proje sahibinin online başvurusuyla başlıyor.

ARDEB tarafından biçimsel incelemeye tabi tutulan projeler, bu incelemeyi geçerlerse, ilgili araştırma grubuna gönderiliyor. Burada biçimsel ve bilimsel incelemeye alınan projeler bu değerlendirmeyi de geçerlerse gelişmiş ülkelerde de uygulanan “panel” sistemine geçiliyor.

İlgili araştırma grubunun Yürütme Komitesi (GYK), varsa Danışma Kurulunun da görüşünü alarak, proje önerilerinin konularına göre panel ve panelistleri belirliyor. Panelist belirlemede Araştırmacı Bilgi Sistemi (ARBİS) veritabanı kullanılıyor.

Bazı durumlarda proje önerisinin özel uzmanlık gerektiren hususları için, panel dışı danışman görüşü alınmasına ihtiyaç duyulabiliyor. Bu tür projeler panelde değerlendirilirken, bir takım kurallar uygulanıyor.

Proje hakkında tüm panelistlerin değerlendirmeleri tamamlandıktan sonra oylamaya geçiliyor. Oylama gizli oy-gizli kimlik–açık sayım şeklinde yapılıyor. Puanlamadan sonra bütçe ve sürenin uygunluğu ayrıca görüşülüyor.

PROJELER AŞAMA AŞAMA İZLENİYOR

TÜBİTAK tarafından desteklenen projelerin, amaçlarına ve öngörülen TÜBİTAK esaslarına uygun olarak yürütülüp yürütülmediği, gelişme raporları ve gerektiğinde yerinde inceleme yoluyla, ilgili Araştırma Grubu tarafından izleniyor. Grup, gerek gördüğü taktirde proje yürütücülerini gelişmeler ile ilgili olarak bilgi almaya davet edebiliyor.

Proje süresinin tamamlanmasını izleyen en çok iki ay içinde, projenin bilimsel ve teknik tüm gelişmeleri ile sonuçlarını kapsayan sonuç raporu, proje yürütücüsü tarafından, TÜBİTAK'ça hazırlanmış olan formata uygun olarak, ilgili gruba iletiliyor.
Sonuç raporu, gerekli görülen revizyonlardan geçip son halini aldıktan sonra ilgili Grup tarafından değerlendiriliyor ve kabul veya ret kararı alınıyor.