Haber61 – Gündem Haber – Rusya’nın Suriye’ye müdahale etmesinin ardından dünya’nın gözü bir anda bölgeye çevrildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan son iki yıldır Rusya Lideri Vladimir Putin ile birlikte yakınlaşmalar yapsa da Rusya’nın son Suriye çıkışı ve Esed’i desteklemesinden taviz vermemesi bir anda iplerin kopmasına neden oldu.
OLAYIN İLK BAŞLANGICI
Rusya uçaklarının Türkiye sınırını ihlal etmesiyle ilgili açıklama yaptı. Rusya: "Yanlış anlaşılmamak için Türkiye ile görüşmeye hazırız." ansiyon sürerken Rusya'dan yeni bir açıklama geldi...
Sputnik'in haberine göre Antonov, birçok ülkenin askeri ataşeleriyle gerçekleştirdiği toplantının ardından yaptığı açıklamada, "Rusya Genelkurmay Başkanlığı, dileyen her devletle ve öncelikle de Türkiye ile Suriye konusunda çalışma grubu oluşturulmasına hazırdır.
Türkiye Savunma Bakanlığı yetkililerini Moskova'da ağırlamaktan memnuniyet duyacağız" dedi.
'TÜM TEKNİK KONULAR TARTIŞILABİLİR'
Rus yetkili, Türk tarafıyla böyle bir görüşme yapılması halinde, Rusya'nın Suriye'de yürüttüğü hava operasyonu sırasında oluşabilecek yanlış anlamaları engellemek için tüm teknik konuların tartışılabileceğini belirtti.
BU DURUM ÜZERİNE
Dışişleri Bakanlı'ğndan açıklama geldi. Rus Büyükelçi dün Bakanlığa çağırıldı ayrıca gelen diğer bir açıklama ise; Rusya'nın Türkiye ile başlatmasını planladığı "çalışma grubu" konusu gündeme gelmedi.
RECEP TAYİP ERDOĞAN’DAN FLAŞ AÇIKLAMA
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Belçika Kralı Philippe'in davetiyle resmi ziyarette bulunduğu Brüksel’den Japonya İmparatoru Akihito'ya konuk olduğu Tokyo'ya geçerken uçakta gazetecilerin gündeme ilişkin sorularını yanıtladı.
Temaslarında açılmayan fasılları tek tek masaya yatırdıklarını belirten Erdoğan, AB yetkililerinin vize muafiyetini 2017’den daha öne çekme gayreti içerisinde olduklarını söyledi. ''Bu, AB ile ilişkiler açısından tarihi bir ziyaret olarak nitelenebilir mi?” soruna Erdoğan, ''Ne kadar samimi olduklarını bilemeyiz. Bu Türkiye’ye duyulan ihtiyaçtan kaynaklanan bir durum da olabilir'' cevabını verdi.
RUSYA'YA KIRGINIZ
Bir soru üzerine Rusya’nın Suriye'deki hava saldırılarına da değinen Erdoğan, ''Rusya, Suriye’de DAEŞ’i vurmuyor ki! Asıl derdi, Lazkiye'de üs kurmak, Suriye’de askeri varlıklarını güçlendirmek. Orada ciddi bir askeri oluşum içindeler'' diye konuştu. Rusya’nın Türkiye hava sahasını ihlaliyle ilgili de değerlendirmede bulunan Erdoğan, Brüksel’deki NATO Konseyi toplantısından sonra, başta ABD olmak üzere tüm ülkelerin ortaya farklı bir tavır koymaları gerekeceğini belirtti.
NATO’nun hava sahası ihlalleriyle ilgili sert bir açıklama yaptığını hatırlatan Erdoğan, şöyle devam etti: ''Mesaj açık: Türkiye’nin hava sahasını ihlal, NATO hava sahasının ihlalidir. Rusya’nın bu ihlallerle ilgili açıklamalarını ciddiyetle bağdaştıramadığımı belirtmek durumundayım. Hava ihlalleri konusunda Rusya’nın izahatları inandırıcı değil.
PUTİN'İ ARAMAYACAK
Putin’le arife günü Moskova’da, hava operasyonlarının hemen ardından ise telefon görüştüğünü belirten Erdoğan, ''Görüşmenin ardından hava sahası ihlali oldu. Bu şartlarda benim tekrar aramamın anlamı yok.Yaşananlardan dolayı elbette kırgınlık içindeyiz. Böyle bir şey olmamalıydı'' dedi.
''İki ülke arasındaki gerilimin sıcak bir çatışmaya dönüşme ihtimalini bertaraf etmek için Putin’le görüşecek misiniz? Çatışma gibi bir endişe söz konusu mu?'' sorusuna Erdoğan, ''Rusya’nın böyle bir şey yapacağına ihtimal vermiyorum. NATO Konseyi’nin hemen bir olağanüstü toplantı yapması da işin ciddiyetini gösterdi” yanıtını verdi. Rusya ve Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin tek taraflı bir konu olmadığını dile getiren Erdoğan, şunları kaydetti: “Mersin Akkuyu’yu Ruslar yapmaz ise bir başkası gelir yapar. Oraya 3 milyar dolarlık bir yatırım yaptılar. Daha hassas olması gereken Rusya. Rusya’nın bir numaralı doğalgaz tüketicisiyiz. Türkiye’yi kaybetmek, Rusya için ciddi bir kayıp olur. Türkiye, gerektiğinde, doğalgazı çok farklı yerlerden temin yoluna da gidebilir. İcabında farklı alternatiflere yönelinilir. Rusya da iyi düşünmek durumundadır.''
OBAMA İLE GÖRÜŞME
Rusya’nın agresif hareketlerine karşın ABD’den karşı bir karşı hamle gelmediğinin hatırlatılması üzerine Erdoğan, ''Suriye konusunda Türkiye-ABD görüşmeleri çok önceden başladı. Muhtemelen önümüzdeki hafta, ben de Obama’yla bir telefon görüşmesi yapabilirim'' dedi.
Bazı ülkelerin Patriotları çekme kararı aldığı hatırlatılarak, bu çerçevede yeni destek talebi olup olmayacağına ilişkin Erdoğan, ''Gereken neyse yapılır zaten'' ifadesini kullandı. Suriye’de güvenli bölge oluşturması talebiyle ilgili soru üzerine Erdoğan, şunları söyledi: ''Bununla, Suriye’nin kuzeyinde Suriyelilere güvenli bir yaşam alanı oluşturması hedefleniyor. Bu, Türkiye’den memleketlerine dönmek isteyen Suriyeli misafirlerimiz için de, Suriye’de yerlerinden yurtlarından olanlar insanlar için de önemli. Bu hayata geçirilirse, eğit-donatdan sonra en önemli adım olacak. Tabi bu, uçuşa yasak bölgeyi de beraberinde getirecektir.''
RUSYA VE İRAN CEPHESİ
Putin: "Bana Kasım Süleymani’yi yollayın"
Esed rejimini kurtarmak amacıyla Rusya’nın başlattığı operasyonun mimarının İranlı Tümgeneral Kasım Süleymani olduğunu öne sürüldü.
Suriye’de savaşın dengesinin İran’ın dini lideri Ayetullah Hamaney’in Rusya Devlet Başkanı Putin’e temsilcisini yollamasıyla değiştiği öne sürüldü. Aracı, “Esad’ı kurtarma şansı var” mesajı verince Putin’in İran’ın Ortadoğu’daki politikalarının mimarlarından olan İranlı komutanı kastederek “O halde bana Kasım Süleymani’yi yollayın” dediği ortaya çıktı.
Rusya, Suriye’deki IŞİD hedeflerinin Hazar Denizi’nde konuşlandırılan Rus savaş gemilerinden fırlatılan uzun menzilli füzelerle vurduğunu açıkladı. Rus televizyonlarından canlı yayınlanan bir toplantıda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i bilgilendiren Savunma Bakanı Sergey Şoygu, dört savaş gemisinden 26 füze atıldığını belirtti. Rusya Devlet Başkanı Putin toplantıda ABD, Türkiye, Suudi Arabistan, İran ve Irak’la işbirliğini sürdürme talimatı verdi.
7 günde 112 IŞİD hedefi
Denizden dün sabah gerçekleştirilen saldırı sırasında 11 hedefin vurulduğunu belirten Şoygu, ‘’Edindiğimiz bilgilere göre hedeflerin tümü imha edildi. Kamu binaları zarar görmedi’’ dedi. Reuters’ın haberine göre Putin, Suriye’deki operasyonlarının sonucu hakkında bir değerlendirmede bulunmak için henüz çok erken olduğunu kaydetti. Rusya’nın Suriye’de 30 Eylül’de başlattığı hava operasyonunda toplam 112 IŞİD hedefinin vurulduğunu bildiren Şoygu, ‘’Saldırılarımızın yoğunluğu artıyor’’ ifadelerini kullandı.
Halep’e bomba yağdı
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’a bağlı kara birlikleri de dün harekete geçti. Rus uçaklarının son 2 günde yoğun şekilde bombaladığı Hama ve İblid’de taarruz başlatan rejim güçlerinin muhaliflere ait noktaları karadan karaya füze sistemleri ve top ateşiyle bombaladığı belirtiliyor. Yerel kaynaklar rejim güçlerinin Hamas’ın kuzeyindeki Morek, Ma’an ve Tecemul el Masafne beldelerinden ilerlemeye çalıştığını belirtiyor. Rejimin hedefinde ilk etapta, muhaliflerin Kafr Nebude, Kafr Zeyte ve Latamna beldeleri var. Rus uçakları ilk kez Halep merkezine de saldırılar düzenledi. Saldırılarda, aylardır Esad güçlerinin ele geçiremediği, ÖSO kontrolündeki mahalleler hedef alındı.
Operasyonun mimarı Süleymani
Reuters haber ajansı, Suriye’de Beşar Esad rejimini kurtarmak amacıyla Rusya’nın başlattığı operasyonun mimarının İranlı Tümgeneral Kasım Süleymani olduğunu öne sürdü. Ajans, haberinde Süleymani’nin Temmuz ayında başkent Moskova’ya yaptığı ziyarette Esad’ı kurtarma planının ayrıntılarını Rus yetkililere anlattığını yazdı. Esad’ın güvenliğinden endişe duyan Rus yetkililerle ortaklaşa bir harekat planı hazırlayan Süleymani’nin şu günlerde vaktinin büyük bölümünü başkent Şam’da geçirdiği, Devlet Başkanı Beşar Esad’la düzenli olarak görüştüğü söyleniyor.
Yine taciz!
Suriye’deki füze sisteminden Türk uçaklarının taciz edildiği bildirildi. Genelkurmay Başkanlığı’nın açıklamasında, “Sekiz adet F-16 uçağı ile Türkiye-Suriye hudut hattı boyunca devriye uçuşu icra edilmiştir. Bu görev esnasında, uçaklarımıza, Suriye’de konuşlu SA füze sistemleri tarafından toplam bir dakika 30 saniye süre ile tacizde bulunulmuştur” denildi.
Üsleri onlar koruyor
Rusya’nın hava operasyonlarına katılan uçaklarının konuşlandığı Lazkiye kentindeki Hmeimim Üssü’nü Mil Mi-24 helikopterleri koruyor. İniş ve kalkışlarda da füze atabilen Mi-24’ler, Rus ordusunun önde gelen saldırı helikopterlerinden.
NATO CEPHESİ
NATO: Türkiye çağırırsa değerlendiririz
Rusya'nın Türk hava sahasını ihlalinin oluşturduğu gerilimin ardından acilen toplanan NATO, bugün de savunma bakanları düzeyinde Belçika'nın başkenti Brüksel'de kritik bir toplantı yapacak.
'TÜRKİYE VURSAYDI DİPLOMATİK KRİZ OLUŞURDU'
Üst düzey NATO kaynakları, ''Türkiye, Rusya'nın uçağını vursaydı elbette üçüncü dünya savaşı çıkmazdı ama çok ciddi bir diplomatik krizle karşı karşıya kalırdık. Türkiye, önemli bir NATO üyesidir'' dedi.
Brüksel'de bugün gerçekleştirilecek toplantıda Türkiye'yi, Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül temsil edecek. Toplantı öncesinde üst düzey NATO kaynakları ile Türkiye-Rusya gerilimi ile ilgili konuştu.
Son 3 ayda 2 kez Türkiye gündemi ile toplanan NATO'nun üst düzey kaynakları, sıcak gündeme ilişkin şu açıklamaları yaptı:
RUSYA'NIN SINIRINI BİLMESİ GEREK: Türkiye'nin kendi topraklarını koruma özgürlüğü var. Türkiye'nin harekete geçme özgürlüğü var. Rusya'nın bu gerilimi nereye kadar yükselteceğinin sınırını bilmesi gerekiyor.
HAVA SAHAMIZDAKİ GELİŞMELERE HÂKİMİZ: NATO, Rusya'nın ihlalinin 'hata' olmadığını düşünüyor. NATO, kendi hava sahasındaki gelişmelere hâkim. Türk hava sahasındaki ihlalle ilgili olarak, uçağın kime ait olduğu, ihlalin ne zaman ve nasıl gerçekleştiğiyle ilgili elimizde bilgi var. O nedenle ''Hata'' demiyoruz. Çünkü Türk tarafından uçaklara yönelik yapılan çağrılar var ve karşıdaki uçak yanıt vermiyor.
TÜRKİYE ÇAĞIRIRSA DEĞERLENDİRİRİZ: Türkiye Rusya'nın uçağını vursaydı elbette üçüncü dünya savaşı çıkmazdı ama çok ciddi bir diplomatik krizle karşı karşıya kalırdık. Türkiye, önemli NATO üyesidir. Eğer Rusya ile gerilim daha da artarsa ve Türkiye NATO'ya çağrı yaparsa, NATO da bunu değerlendirir.
KOALİSYON OPERASYONLARININ PARÇASI DEĞİLİZ: NATO, koalisyon güçlerinin Suriye'deki operasyonlarının bir parçası değil. Bu zaten NATO'nun görevi de değil. O nedenle Suriye'de kimseyle bir temasımız yok. Üyelerimize istihbarat desteği verebiliriz.
En Sıçak NOTA açıklaması
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ittifakın Türkiye'yi korumaya ve gerekirse Türkiye'ye asker göndermeye hazır olduğunu söyledi.
Brüksel'deki NATO Savunma Bakanları toplantısı öncesi gazetecilere bir açıklama yapan Stoltenberg, "NATO, Türkiye dahil tüm müttefiklerini her tür tehdide karşı korumaya hazırdır ve bu kapasiteye sahiptir" dedi.
Stoltengerg, ittifakın güney kanadındaki tehditlerle mücadele amacıyla Türkiye dahil yerde ek güç konuşlandırmak için gerekli hazırlıkları yaptığını belirtti.
NATO, Rusya'nın sınır ihlallerine karşı adım atar mı?
NATO, Rusya’nın Türkiye hava sahasını ihlali üzerine acil toplandı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg bu durumu "Kabul edilemez” diye nitelendirdi.
Peki bu tavrın karşılığı ne olabilir? İki yıl önce NATO misyonu çerçevesinde Türkiye’nin Suriye sınırına yerleştirilen Patriot füze savunma sistemlerinin yazın geri çekildiği düşünüldüğünde, Ankara NATO'dan ne bekleyebilir?
'NATO savaş mı aşacak? Yapamaz'
Türkiye'nin eski dışişleri bakanlarından Hikmet Çetin Suriye’nin, dünyanın buluşmaya başladığı ve aynı zamanda "soğuk savaş esintilerinin de olduğu bir yere" dönüştüğünü söylüyor.
Hikmet Çetin önce Rusya için Suriye’nin önemini vurguluyor:
"Rusya için Doğu Akdeniz’de tek üs şansı Lazkiye. Konu sadece Esad’ı savunmak değil. Lazkiye’deki üssünü korumak istiyor."
Peki NATO’nun açıklamaları ne anlama geliyor?
Çetin, "Türkiye bir NATO ülkesi. Sınır ihlali de oldu. NATO’nun böyle bir kınama yapması doğal. Kendi üyesi bir ülkenin hava sahasının ihlali söz konusu. Ama bunun daha ötesine gideceğini sanmıyorum. Savaş mı açacak? Öyle bir şey yapamaz. Böyle bir fikir birliği de sağlayamaz" diyor.
Türkiye'de konuşlandırılmış olan Patriot füze savunma sisteminin çekilmesiyle ilgili olarak ise "Onlar süreli geldiler ama olay geçmişe göre daha vahim olmasına rağmen çektiler. İsterlerse uzatabilirlerdi ama istemediler" diye konuşuyor.
2013'te ABD'nin iki füze bataryası Gaziantep'e, Almanya'nın iki bataryası Kahramanmaraş'a, Hollanda'nın iki bataryası da Adana'da kurulan birliklere konuşlandırılmıştı.
Füzeler, Türkiye'nin sınır bütünlüğünü koruyacak ve NATO'nun güneydoğu sınırındaki tehditlere karşı önlem alacaktı.
'NATO Türkiye'yi Rusya'nın kucağına bırakmaz'
ABD’nin yerleştirdiği füze bataryalarının süresi Ekim ayında, Almanya’nınkilerin süresi ise 2016 Ocak ayında bitiyordu.
Ancak bazı yorumcular İncirlik hava üssünün ABD’nin IŞİD’e karşı hava saldırılarında kullanılmaya başlaması nedeniyle bir güvenlik zaafiyeti doğmayacağını düşünüyorlar.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Başkanı ve emekli büyükelçi Özdem Sanberk, NATO’nun tepkisini "en asgari" düzeyde diye niteliyor ve sürdürüyor:
"NATO ilk reaksiyonu gösterdi. Bu mesaj hem Rusya’ya hem Türkiye kamuoyuna. Bu aşamada yapabilecekleri en asgari şey bu. NATO çok tahrik edici bir tutum içinde değil ama çok net ve açık mesajları var. Daha sert bir açıklama yapabilir miydi? Yapabilirdi. Ama yapmaması belki iyi de oldu."
Rusya’nın Türkiye hava sahasını ihlal ederek aslında Türkiye’yi test ettiğini ama aynı zamanda NATO’yu da test ettiğini söyleyen Sanberk, "NATO’nun açıklaması bence ciddi, doğru, zamanlı yapılmış bir açıklama" diyor.
NATO’nun "Türkiye’yi kolay kolay Rusya’nın kucağına bırakmayacağını" belirten Sanberk, bugün gelinen durumla ilgili şu değerlendirmeyi yapıyor:
"Patriotlar olsaydı hemen bunları kullanacağız diye bir şey olmayacaktı. Patriotların çekilmesinde asıl Türkiye ile Batı dünyası arasındaki güvensizlik rol oynadı."
NATO ve Türkiye'nin seçenekleri
Rusya’nın "işi burada bırakmayacağını" düşünen eski büyükelçi Sanberk, şu an kamuoyuna yansımayan diplomatik temaslar sürdürüldüğünü söylüyor.
Sanberk, "Şu sırada temaslar var Dışişleri Bakanlıklarında, NATO üyesi ülkelerin bakanlıklarıyla konuşulan konu budur. Diplomatik bir süreç devam ediyor. Bunun dışında açıklanmayan diplomatik girişimler de var. Türkiye bir NATO ülkesidir ve Rusya’ya NATO’nun temel dayanışma prensibi hatırlatılıyordur" diyor.
Hikmet Çetin ise Rusya ile görüşülmesi gerektiğini söylerken, dün ve bugün Rus ile Türk yetkililerden birbirini yalanlayan açıklamalar geldi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tanju Bilgiç, Türkiye'nin Suriye'deki hava operasyonlarının koordinasyonu için Rusya'ya ortak bir askeri çalışma grubu kurmayı önermediğini söyledi.
Dün Rus Interfax haber ajansına bilgi veren Rusya Savunma Bakanlığından bir yetkili ise Türkiye'nin böyle bir öneriyle geldiğini, buna açık olduklarını söylemişti.
TÜRKİYE – SURİYE ARASINDA Kİ MESELE
Independent'tan Cockburn: Türkiye Suriye'de kaybetti
Independent'ın deneyimli Orta Doğu muhabiri Patrick Cockburn bugünkü haber-analizinde Rusya'nın Türkiye'nin hava sahasını ihlalini ele almış.
Yazının başında Rusya'nın Türk hava sahasını ihlalinin ayrıntılarını aktaran Cockburn, yazının devamında özetle şunları belirtiyor:
"ABD öncülüğündeki IŞİD'e karşı hava saldırıları, en fazla, Suriyeli Kürt YPG (Halk Savunma Birlikleri) ile işbirliği içinde hareket ederken etkili olmuştu. YPG komutanları hedefin tam koordinatlarını verebiliyordu. Buna rağmen IŞİD güçleri, büyük kayıp verseler de, bir bütün olarak, ABD hava saldırısı tarafından yenilgiye uğratılmadı.
"Rusya ve Türkiye arasındaki anlaşmazlık Suriye-Türkiye sınırında hali hazırda son derece karmaşık olan bir durumu daha da karmaşıklaştırıyor. Sınır 550 mil uzunluğunda ve bunun yarısı YPG'nin elinde.
"YPG, Fırat'ın batısına ilerleyip IŞİD'in Türkiye'yle son sınırı olan Cerablus'u ele geçirmek için gözdağı veriyor. YPG ayrıca Halep'in kuzeyinde IŞİD ve diğer Suriye muhalefet güçlerine saldırarak Afrin'deki Kürt yerleşim bölgesiyle diğer bölgeleri birbirine bağlayabilir.
"Suriyeli Kürtlerin kontrolünün daha da genişlemesi, özellikle de ABD hava saldırıları desteğiyle olursa, Ankara'ya bir darbe olur. Ankara hala El Kaide'nin parçası Nusra Cephesi ve Ahrar'uş Şam ile ilişkilerini sürdürüyor.
"Hala bir olasılık olsa da Türkiye'nin Suriye içindeki bir kara saldırısı, Rus uçaklarının, Türkiye'nin saldırı gerçekleştirmesi en olası alanlarda faaliyet göstermesi nedeniyle şimdi daha riskli olacaktır. Cockburn şöyle devam ediyor:
"Görünen o ki Türkiye, dört yıllık Beşar Esad'ı devirme girişiminde başarısız oldu."
Cockburn, Rus saldırıları ardından Türkiye'ye verilen desteğinse "retorik" olduğunu belirtiyor ve ekliyor:
"Erdoğan, Türkiye'ye herhangi bir saldırının Nato'ya saldırı olacağını söylüyor ve 'Rusya'nın birçok konuda işbirliği yaptığı Türkiye gibi bir dostu kaybederse çok şey kaybedeceğini' belirtiyor. Ancak, görünen o ki, en azından Suriye'de, kaybeden Türkiye."
Kaynak; BBC Türkçe, BBC NEWS, ROUTERS
