Kendini tanıtarak açıklamalarına başlayan Canan İnce Börekci, “2011 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldum. 9-10 ay kadar Maçka’da, Toplum Sağlığı Merkezi’nde pratisyen hekimi olarak çalıştım. 2012 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde Çocuk Ergen Ruh Sağlık ve Hastalıkları araştırma görevlisi olarak çalıştım. 2017 yılından sonra çocuk psikiyatristi uzmanı olarak Numune Hastanesi’nde çalıştım. 1-2 haftadır da İmperial Hastanesi’nde çocuk psikiyatristi olarak çalışma hayatıma devam ediyorum.” dedi.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite nedir?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu en sık görülen nörogelişimsel bozukluktur. Nörogelişimsel bozukluklar erken çocukluk döneminde merkezi sinir sisteminin gelişimini etkileyen bozukluklar için tanımlanmıştır. Bu bozuklukların ortak özellikleri yaşamın erken dönemlerinde gelişimsel gecikmeler/aksamalar göstermeleri ve bu sorunların belli düzeylerde etkisinin yaşam boyu sürmesidir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda da erken bebeklik döneminde başlayabilen belirtiler, erişkinlikte de etkisini sürdürebilmektedir. Çocuklarda %5-10 oranında görülebilen belirtiler, ergenlik döneminde %80, erişin dönemde %50-65 oranlarında devam edebilmektedir.

Klinik özellikleri nelerdir?

Bebeklik döneminde huzursuzluk, gerginlik, kolay ağlama, zor sakinleşme, uyku sorunları şeklinde başlayabilmekte, belirtiler erken çocukluk döneminde, kurallara uyma güçlükleri, isteklerini erteleyememe, etkinlikleri tamamlayamama, aşırı hareketlilik, sakarlık, sık kaza geçirme, yaralanma, akran uyum problemleri ile devam edebilmektedir. Daha sıklıkla tanı aldıkları okul çağında ise; sakin, sessizce oturamama, dikkat sorunları, dersi dinleyememe, başka şeylerle ilgilenme, dalıp gitme, işlerini planlayamama, görevlerini tamamlayamama, uzun uğraş gerektiren işlerden kaçınma, etkinliklerinin başında oturabilme süresinde kısalık, akademik başarının kapasiteyle uyumsuz olması, söz dinlememe, yaşından küçük hareketler gösterebilme, akranlarla ilişki sorunları görülebilmektedir. Ergenlik döneminde ise hiperaktivite belirtileri gerilemekte, dikkat sorunları, akademik güçlükler, akran, ebeveyn çatışmaları devem etmektedir. Bu dönemde ayrıca sigara, madde, alkol kullanımı, yasal sorunlar gibi riskli davranışlar, benlik saygısında azalma ve depresyon belirtileri görülebilmektedir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu neden kaynaklanır?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu %80-90 genetik temelli bir bozukluktur. 1. Derece akrabalarda 4-5 kat daha fazla görülür. Beyin fonksiyonları üzerine yapılan çalışmalarda da perinatal dönemde beyin gelişimini etkileyen toksik, metabolik, dolaşımsal hadiseler, annenin gebelikteki tıbbi durumu, ilaç, sigara, alkol kullanımı, doğum komplikasyonları, prematürite, çok düşük doğum ağırlığı ve doğum sonrası erken dönemde beyin gelişimini etkileyen enfeksiyonlar da özellikle beynin hareket kontrolü, uyanıklık, dikkat ve yürütücü işlevleri etkileyen bölümlerinde hasara neden olarak dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gelişimde etken olabilmektedir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tanısı nasıl konulur, nasıl tedavi edilir?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tanısal değerlendirmesi mutlaka çocuk psikiyatrisi hekimleri tarafından yapılmalıdır. Dikkat eksikliğini, hiperaktivite semptomlarını taklit edebilen bedensel durumlar, ilaç yan etkileri ve ruhsal bozuklukların dikkatlice ve detaylı değerlendirilmesi doğru tanı için çok önemlidir. Çocuğun psikososyal gelişimi, zihinsel gelişimi detaylandırılarak, aileden, okuldan alınan bilgilerle gerekli durumlarda tanıya yardımcı testlerden faydalanılmaktadır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tedavisinde temel belirtilere yönelik ilaç tedavileri, birlikte görülme sıklığı yüksek olan karşıt olma karşı gelme bozukluğu, davranım bozukluğu, duygudurum bozukluğu, kaygı bozuklukları, tik bozukluğu, iletişim bozuklukları, özgül öğrenme bozukluğu gibi durumlara yönelik müdahale planları, ek komplikasyonlara yönelik düzenlemeler ki bunlar sosyal beceri, duygusal, davranışşal sorunlara yönelme, planlama, zamanlama, problem çözme becerileri, agresyon kontrolü gibi bireysel sorun alanlarına yönelik müdahaleleri içermektedir. Ayrıca ebeveyn eğitimleri, okul ve aile ortamında gerekli düzenlemeler planlama dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tedavisinin bir parçasıdır.