Yüksek kan şekeri ya da hiperglisemi, vücuttaki insülin hormonunun yetersizliği sonucu kandaki glikoz seviyesinin açken 100 mg/dl'nin üzerine, tokken de 140 mg/dl'nin üzerine çıkması durumudur. Bu durum, genellikle şeker hastalığı olan bireylerde görülür ve bu kişiler açlık ve tokluk durumlarında sık sık hiperglisemi atakları yaşayabilirler.
Hiperglisemi belirtileri ne kadar uzun süre devam ederse, o kadar şiddetli hale gelebilir. Erken belirtileri fark etmek, hastalığın takibi ve tedavisinin başlatılması açısından hayati önem taşır. Erken belirtiler arasında susuzluk hissi, sık idrara çıkma ve baş ağrısı bulunur. Ancak, uzun süre tip 2 diyabeti olan bazı bireyler, yüksek kan şekeri seviyelerine rağmen belirti göstermeyebilir.
Tedavi edilmeyen veya ihmal edilen hiperglisemi vakaları zamanla sinirler, damarlar, organlar ve dokular üzerinde zararlı etkilere yol açabilir, ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Hipergliseminin yaygın nedeni insülin direncidir. Tip 1 ve tip 2 diyabet genellikle vücudun yeterli insülin üretmemesine yol açar ve bunun sonucunda kan şekerinin yükselmesine neden olur. Obezite, fiziksel aktivitenin azalması, pankreas sorunları ve yüksek stres seviyeleri de hiperglisemiye neden olabilir.
Hipergliseminin nedenleri şunlardır:
Tip 1 ve Tip 2 diyabet
Obezite
Diyabet ve insülin ilaçlarının düzensiz kullanımı
Fiziksel aktivitenin azalması
İşlenmiş gıda, karbonhidrat ve doymuş yağ içeren beslenme
Pankreas hastalıkları
Genetik faktörler
Yüksek stres seviyeleri
Bazı tansiyon ve psikiyatrik ilaçlar
Hamilelik
Cushing sendromu
Hipertiroidizm
Akromegali
Bazı travmalar veya cerrahi müdahaleler
Hiperglisemi belirtileri şunlardır:
Yoğun açlık hissi
Artan susuzluk ve ağız kuruluğu
Sık sık idrara çıkma
Baş ağrısı
Bulanık görme
Tekrarlayan mesane ve cilt enfeksiyonları
Yaraların iyileşme sürecinin uzaması
El ve ayaklarda karıncalanma veya uyuşma
Kilo kaybı
Halsizlik ve yorgunluk
Ağız kokusu
Ayak tabanlarında yanma
Agresiflik ve sinirlilik
Odaklanma sorunları
Daha ciddi hiperglisemi belirtileri şunlardır:
Mide bulantısı ve kusma
Karın ağrısı
Hızlı nefes alma
Nefes darlığı
Kafa karışıklığı ve bayılma
Hiperglisemiye iyi gelen yiyecekler şunlardır:
Bol sıvı tüketimi
Deniz ürünleri
Et ve sebzeler
Brokoli
Yoğurt ve kefir
Kabak ve kabak çekirdeği
Fındık ve fındık ezmesi
Bamya
Keten tohumu
Fasulye ve mercimek
Lahana turşusu
Chia tohumu
Ahududu, çilek, yaban mersini, böğürtlen, avokado
Yulaf
Narenciye
Hiperglisemi nasıl teşhis edilir?
Hiperglisemi teşhisi için öncelikle açlık kan şekeri seviyesi ölçülür. Açlık kan şekeri 100 mg/dl'nin üzerindeyse, hiperglisemi teşhisi konulabilir. Ayrıca, tokluk kan şekeri seviyesi 140 mg/dl'nin üzerindeyse, yine hiperglisemi teşhisi konulabilir.
Hiperglisemi nasıl tedavi edilir?
Hiperglisemi ataklarının tedavisinde temel yöntemlerden biri insülin enjeksiyonlarıdır. Ayrıca, yaşam tarzı değişiklikleri, diyet ve egzersiz gibi faktörler de önemlidir. Bazı durumlarda, oral antidiyabetik ilaçlar da kullanılabilir.
Hiperglisemi komplikasyonları nelerdir?
Tedavi edilmeyen hiperglisemi vakaları ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bunlar arasında kalp-damar hastalıkları, sinir hasarları, böbrek yetmezliği, retina hasarı, inme, cilt enfeksiyonları, ayak problemleri ve diş eti enfeksiyonları yer alır.
Hiperglisemi nasıl kontrol altına alınır?
Hiperglisemiyi kontrol altına almak için düzenli ve sağlıklı beslenme, egzersiz, ilaçların düzenli kullanımı, düzenli kan şekeri kontrolü ve stresten uzak durma önemlidir.
