Trabzon Halk Sağlığı Müdürü Dr. Köksal Hamzaoğlu, önemli bir halk sağlığı sorunu olan Hemoglobinopatilerin gündemde tutulması ve toplumun bilinçlendirilmesi amacıyla 8 Mayıs Dünya Talasemi Günü olarak kutlandığını hatırlatarak, “Talasemi evliliğe engel değildir taşıyıcılığı kalıtsal bir özelliktir” dedi.

Talasemi, toplum eğitimi, evlilik öncesi tarama ve doğum öncesi tanı testleri ile önlenebilen bir hastalık olduğunu belirten Hamzaoğlu, “Talasemi (Akdeniz Anemisi) vücudun yeterli miktarda ve yüksek kalitede kan üretimini engelleyen, önlenebilir, kalıtsal geçişli bir grup hastalıktır. Akdeniz bölgesinde ve göçlerle yayılarak dünyanın her ülkesinde görülebilir. Anemi (kansızlık) oluşmasında etmen, kanda alyuvarların yapısında yer alan hemoglobin molekülün yapısındaki bozukluktur.

Tedavi maliyeti yüksek ve yıpratıcıdır. Korunma ucuz ve kolaydır. Anne ve babadaki genlerin hastalıklı olup olmamasına bağlı olarak çocukta talaseminin şu tiplerinden biri görülür: Taşıyıcı tip (Minör): Bu bireyler tamamen sağlıklıdır ve hafif derecede kansızlık dışında sorunları olmaz. Demir eksikliği anemisi ile sık karıştırılarak gereksiz yere uzun süre demir tedavisi alırlar. Talasemi taşıyıcılarında herhangi bir tedavi gerekmez.

Türkiye’de talasemi taşıyıcılığı yüzde 2.1’dir. Hasta tip (Majör): Akdeniz Anemisi olarak da bilinir. 3-4 aylıktan başlayan, sürekli kan nakli gerektiren çok ciddi bir kan hastalığıdır. Bu çocuklar kendileri için gerekli hemoglobini yeterli miktarda yapamazlar. Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, huzursuzluk, karaciğer ve dalak büyümesi sonucu karın şişliği, sık sık ateşlenme, yüz ve kafa kemiklerinden başlayarak kemiklerde değişiklik ve tipik bir yüz görünümü ortaya çıkar.

Özellikle erken yaşta (henüz kan nakilleri fazlaca yapılmadan) kemik iliği nakli ile bu hastalar yüzde 70-80 tam olarak sağlıklarına kavuşabilmektedir. Hafif sakatlık (İntermedia): Taşıyıcılar gibi tamamen sağlıklı olmayan, hastalık belirtileri genellikle ileri yaşlarda başlayan, kan gereksinimleri daha az olan hastalığın hafif tipidir” dedi.

Talasemi taşıyıcılarının büyük çoğunluğu hastalığı bilmediğini belirten Hamzaoğlu, “Talasemi taşıyıcılarının büyük çoğunluğu bu hastalığı taşıdıklarını bilmezler; ancak talasemimajörlü bir çocuk sahibi olduklarında ya da özel kan testini yaptırdıklarında öğrenirler. Talasemi taşıyıcılığı ebeveynlerden çocuklara geçebilir, kalıtsaldır ve yaşam boyu da devam eder” diye konuştu.

Hastalıktan korunma yöntemleri hakkında bilgi veren Hamzaoğlu, “Özel kan testi yaptırmanız gereklidir. Bu test evlilikten önce mutlaka yapılmalıdır. Bu test ile amaç, evlenmeyi engellemek değil, taşıyıcıları saptayıp hasta çocuklar doğmasını önlemektir. Bu tür hastalıklardan korunmada en etkili yöntemler, Toplum eğitimi. Taşıyıcıların taranması. Genetik danışma” dedi.

TALASEMİ TAŞIYICISI OLDUĞUNUZU BİLMEK NEDEN ÖNEMLİ?

Hastalığın önemine işaret eden Hamzaoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Eğer ebeveynlerden ikisi de taşıyıcı ise doğacak her çocuk, yüzde 25 olasılıkla sağlıklı. Yüzde 50 olasılıkla kendileri gibi taşıyıcı ve yüzde 25 olasılıkla da hasta olabilir. Ebeveynlerin yalnız biri taşıyıcı ise doğacak her çocuğun; yüzde 50 sağlam, yüzde 50 taşıyıcı olma ihtimali vardır. Bir hastanın yıllık tedavi maliyeti ile 3 bin 116 kişinin taraması ve 8 kişinin Prenatal tanısı yapılabilmektedir.

Unutmayınız, talasemi evliliğe engel değildir. Talasemi taşıyıcılığı, bir hastalık değildir ve hastalığa dönüşmez. Talasemi taşıyıcılığı kalıtsal bir özelliktir. Talasemi testi yaptırmak için talasemi merkezlerine ve hastanelere başvurunuz. Sağlıklı bir çocuk sahibi olmak için evlilik öncesi mutlaka talasemi testi yaptırınız. Evlenecek çiftlerin bu testi yaptırmaları Sağlık Bakanlığımızın Hemoglobinopati Tarama Programı çerçevesinde zorunludur. Talasemi; toplum eğitimi, evlilik öncesi tarama ve doğum öncesi tanı testleri ile önlenebilen bir hastalıktır.”