Trabzon YıldızlıGüven Hastanesi Nöroloji ( Beyin ve Sinir Hastalıkları ) Uzmanı

Uzm. Dr. Sema İPEK Vertigo hastalığı ile ilgili olarak bilgilendirme yaptı. İpek; 

“Nöroloji kliniklerinde sık karşılaşılan şikâyetlerden birini oluşturan vertigo,  birden çok patolojik veya fizyolojik süreç sonucu ortaya çıkan, baş dönmesi, sersemleme, başta hafiflik, bayılacak gibi olma, dengesizlik hissi, ayağının altında yerin oynaması şeklindeki duyumları kapsamaktadır. Genel popülasyonda insidansı %20–30 arasında değişmektedir.

Dengenin sağlanmasında vizüel (görme) , proprioseptif (derin duyu) ve vestibuler sistem (kulak)  ile serebellar (beyincik) sistem rol oynar. Bu sistemlerden herhangi birinin aksaması beyine çelişkili sinyaller göndermesi sonucu baş dönmesine neden olur.

Vertigolu hastaların değerlendirilmesinde öykü çok önemlidir. Hastalar çoğu kez yakınmalarını anlatmakta ve tanımlamakta zorluk çekerler. Etrafın dönmesi şeklindeki bir baş dönmesini, bayılacak gibi olma hissini, dengesizlik hissini, sersemlik hissini ayrı ayrı sorgulamak gereklidir.

Hastadan alınan öyküde önemli noktalar;  Gerçek vertigo mu? , eşlik eden nörolojik semptom var mı? Başlangıç paterni nasıl? , semptomların süresi ne kadar sürüyor?, işitme semptomları var mı? gibi ayrıntılardır.

Merkezi Sinir sistemi dışı sebeplerden kaynaklanan vertigolara periferik, Merkezi sinir sistemine ait bozukluklardan kaynaklanan vertigolara santral vertigolar diyoruz.

Periferik vertigolarda genel özellik olarak; Ani başlangıçlı, şiddetlidir. Genelde 2 haftadan uzun sürmez,  pozisyondan etkilenir, nörolojik muayene normaldir. Odituar bulgular genelde bulunur .

Santral vertigolar; yavaştan başlayıp artar, şiddetli değildir, haftalar-aylar boyunca sürer pozisyondan az etkilenir, nörolojik bulgular eşlik eder ve odituar bulgular yoktur.

Acil vertigo şikâyeti ile gelenlerin  % 85’ ni periferik vertigolar oluşturur. Periferik vertigolarda iyileşme olmasa da belirtiler 3-6 haftada kaybolur, santral vertigoda kaybolmaz. Santral vertigo daha çok yaşlılarda görülür ve genellikle neden olan lezyonlar birden fazladır. Periferik kökenli dediğimiz merkezi sinir sistemi kaynaklı olmayan vertigolarda pozisyonel testlerle belirli manevralar yaptırılarak baş dönmesi ortaya çıkarılabilir ve çeşitli manevralarla tedavi edilebilir. Bu hem tanı koydurucu hem de tedavi edici olan vertigo çeşitlerinde hastanın nörolojik muayenesi önemlidir. Tabii ki vertigo nedenini araştırırken mutlaka ayrıntılı KBB muayenesi yaptırılmalıdır. Beyin görüntülemesi istenecekse beyin sapı ve beyin sapı-beyincik birleşim yerini, iç kulak yapılarıyla ilgili iltihabi durumları daha ayrıntılı gösteren bir tetkik olması nedeniyle beyin magnetik rezonanslı (MR) görüntüleme tercih edilir.

EN SIK RASTLANAN PERİFERİK VERTİGO SEBEPLERİ

Benign  Pozisyonel  Paroksismal  Vertigo (BPPV) (İyi huylu tekrarlayıcı Pozisyona bağlı vertigo): Baş hareketleri ile ortaya çıkar, yukarı bakma sırtüstü yatma etkilenen kulağa doğru yatma başlatabilir. Hareketsiz kalınırsa 1 dakika içinde düzelir. Baş eski konumuna çevrilirse tekrarlar

Vestibüler  Nörinit  : Ani başlangıçlı vertigo, bulantı-kusma ve sıçrayıcı göz hareketleri eşlik eder. Genellikle işitme kaybı yoktur. Vestibüler sinir enflamasyonudur. (Muhtemelen viral kökenlidir.) Vertigo baş hareketi ile kötüleşebilir!   Birkaç günde azalarak devam eden şikâyetler birkaç haftada kaybolur. Nadiren 1 yıla kadar uzanan dengesizlik hissi olabilir.

Meniere Hastalığı: İç kulakla ilgili bir rahatsızlıktır. Süresi 20 dk-24 saat arasında değişir. Genelde bulantı, kusma ve kulak çınlaması eşlik eder. Atakların tekrarlaması hasta olan iç kulak tarafında işitme kaybına neden olur. Atak sırasında oryantasyon tamdır ve nörolojik defisit yoktur. Hastalık ilerledikçe atakların şiddeti artar. Gerginlik ve aşırı tuz alımı atakları arttırır.  İç kulak harabiyetinin yerleşmesiyle atakların şiddeti ve sıklığı azalır.

Perilenfatik fistül: Perilenfin orta kulak boşluğuna sızması ve iç kulakla orta kulağın anormal ilişkisi sonucu oluşur. Öyküde kuvvetli öksürük, hapşırma, kafa travması, kulak barotravması bulunur. Kulak çınlaması ve işitme kaybı olabilir. İstirahatte azalır, ıkınma ile artar. Kural olarak tek taraflıdır. Bazı hastalar hasta kulak yukarı geldiği zaman işitmelerinin düzeldiğini bildirmişlerdir.

Baş dönmesinin santral nedenleri

1.Serebrovasküler Hastalıklar

2. Migren

3. Santral pozisyonel vertigo

4. Epilepsi (sara)

5. Kranyoservikal bileşke anomalileri

6. Neoplastik (primer, metastatik, paraneoplastik)

7- Multipl skleroz

8- Herediter  ataksiler

9. Psikofizyolojik

10. Nörodejeneratif

11. Postravmatik baş dönmesi

12. Toksik”