Erzurum’da değerli taş aramak içi doğa gezisine çıkan tarih araştırmacısı Oğuzhan Türk, 160 milyon yıllık fosil ağaç kalıntılarına rastladı. Taşlaşmış halde bulduğu fosil ağaçların kaç yıllık olduğunu merak eden Türk, bulduğu ağaçları İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Anabilim Dalı Başkanı Prof.Dr. Ünal Akkemik’e gönderdi. Tokat, Gümüşhane ve Erzurum’da fosil ağaçları incelediğini belirten Prof.Dr. Ünal Akkemik ise 160 milyon yaşında olan fosillerin Türkiye’nin en yaşlı ağaçları olarak Erzurum’da bulunduğunu söyledi.
“Erzurum’da tespit edilenler Türkiye’nin en yaşlı ağaçları”
Bulduğu ağaçların Türkiye’nin en yaşlı ağaçları olarak tespit edildiğini belirten Tarih Araştırmacısı Oğuzhan Türk, “Erzurum’da üç bölgede fosil ağaçlar tespit ettim. Bir bölgede çok yoğun bir şekilde bulunuyor fosil ağaçlar. Bunu da İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Bölümünden Prof.Dr. Ünal Akkemik hocamızla görüşme yaptık. Hocamız, Erzurum’da, Gümüşhane’de ve Tokat’ta fosil ağaçlarını incelediğini söyledi ve tespit edilmiş en eski 160 milyon yıllık fosil ağaçların Erzurum’da olduğunu söyledi. Bunlara doğa yürüyüşlerinde değerleri taşları ararken rastladım. Renkleri, tipleri bakımından çok ilgimi çekiyordu. Bunların hangi tür ağaç olduğu, ne zaman taşlaştığını, yaşının kaç olduğunu hep merak ediyordum. Erzurum’da tespit edilenler Türkiye’nin en yaşlı ağaçları. 160 milyon yaşında. Dünyada Amerika’da var orada 386 milyon yıl olarak açıklanmış. Ama burada yapılacak detaylı araştırmadan sonra yılları daha da artabilir. Bunlara fosil deyip geçmemek lazım. Fosiller jeolojik, botanik, klimatoloji açısından çok önemlidir” dedi.
“Fosilleşmiş ağaçlar, geçmiş dönemlerin özellikle ilk basamağı hakkında güzel bilgiler sunmakta”
Erzurum’da bulunan 160 milyon yıllık ağaçların geçmişten günümüze önemli bilgiler aktardığını kaydeden İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Anabilim Dalı Başkanı Prof.Dr. Ünal Akkemik, “Taşlaşmış ağaç örnekleri Türkiye’de son zamanlarda popüler olmaya başlayan, insanların ilgisini çeken örnekler haline gelmeye başladı. Bu taşlaşmış ağaç örnekleri doğa tarihini, iklim tarihini, ormanların geçmişini, geçmişten günümüze olan değişimlerini anlamamızda son derece önemli materyaller. Dolayısıyla biz bu doğa tarihini anlama da en önem verdiğimiz taşlaşmış ağaçların ya da petrifiye ağaçların mutlak korunması, çalışılması, bilimsel olarak ele alınması ve Türkiye’de bunların topluma kazandırılması konusunda bir çaba içerisindeyiz. Özellikle Doğu Anadolu Bölgesi’nde Erzurum ve Gümüşhane’de büyük önem taşımakta. Çünkü bu bölgede ki fosilleşmiş ağaçlar daha çok geçmiş dönemlerin özellikle ilk basamağını, yani yaklaşık 160 milyon öncesinden bu yana olan dönemle ilgili çok güzel bilgiler sunmaktadır. Ama daha batıya geldiğimiz zaman Tokat civarında 40 milyon yıllık örnekleri görüyoruz, özellikle Ankara çevresinde 25 milyon yıllık örnekleri görüyoruz. Bu bağlamda Erzurum, Gümüşhane civarı çok daha eski bir dönemi kapsadığı için oldukça önem taşıyor ve bize bu coğrafya da, bu topraklarda yaklaşık 160 milyon sene önce hangi ağaçların var olduğunu gösteriyor. Bu açıdan çok önemli. Örnekler çok az sayıda olduğu için oluşumları zaten çok özel koşullarda gerçekleştiği için mutlak korunması gereken örnekler” açıklamalarında bulundu.
“Türkiye’de en yaygın fosilleşme silisleşme süreci ile gerçekleşiyor”
Fosilleşmenin üç şekilde meydana geldiğini de söyleyen Akkemik, “Fosilleşmenin oluşması için üç bileşene ihtiyaç var. Volkanik bir dağ, orman yamacı ve denizel ortam. Volkanik dağ patladığında lavlarla ağaçlar sürüklenerek aşağı iniyor. Bazen ağaçların kökleri yerinde kalıyor ve böylece taşınan materyaller sulu ortamda kaldığı için taşlaşma başlıyor. Eğer ortamda silis maddesi varsa buna silisleşme diyoruz Türkiye’de en yaygın fosilleşme bu şekilde gerçekleşiyor. Bu silisleşme sürecinden sonra da örnekler milyon yıllar özelliğini bozmadan toprak altında kalabiliyor. Biz bugün toprakların aşınmasıyla yüzeye çıkan hallerini görüyoruz. Bulduğumuzda bu örneklerden mikroskobik boyda örnekler alarak hangi ağaçlar olduğunu tespit ediyoruz” diye konuştu.
“Oltu taşında, günümüzde Güney Yarım Küre’de bulunan arokarya ağacını tespit ettik”
Erzurum çevresinde bulunan fosil ağaçların Türkiye’nin en eski ağaçları olduğunu belirten Akkemik, “Yaptığımız bir çalışmada Erzurum Oltu Taşı’ndaki ana materyalin arokarya grubu ağaçlar olduğunu tespit ettik. Arokarya, günümüzde sadece Güney Yarım Küre’de bulunan ağaçlardır. Yaklaşık 65 milyon sene önce bu ağaçlar Türkiye’de varmış. Erzurum, Gümüşhane civarında bulduğumuz başka ağaçlar var. Bunların çalışmaları devam ediyor. Çalışmalardan günümüzde tamamen yok olmuş sadece odunsu formları olan ağaçlar ve fosil ağaçları olduğunu görüyoruz. Erzurum, Gümüşhane civarındaki örnekler Türkiye’de bilinen ağaçların en eski formlarını bulunduran bölge” açıklamalarında bulundu.
Bu örneklerin mutlaka korunması gerektiğini vurgulayan Akkemik, bunların belli başlı görsel olanlarının müzeye taşınarak hikayeleri ile birlikte sergilenmesi gerektiğini söyledi.
