CHP Trabzon Milletvekili M. Akif Hamzaçebi, Türk Tütününün ve tütün üreticisinin sorunları ile Son Bakanlar Kurulu Kararı'nın Türkiye'deki sigara üretimi ile Türk Tütünü üretimine ve üreticisine etkilerinin araştırılarak, çözüm yollarının tespiti amacıyla Meclis Araştırması açılmasına ilişkin olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına önerge verdi.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

17nci yüzyılda İngiliz ve Venedik gemicileri tarafından ilk kez İstanbul'a getirilen tütün, 19uncu yüzyıldan itibaren Anadolu topraklarında üretilmeye başlanmıştır. Türkiye'de yetiştirilen tütünler; kuru yapraklarının renklerinin çok güzel olması, yaprak boyutu, dokusu, yanıcılık ve aromatik özellikleri nedeniyle dünyada yetiştirilen diğer tütünlerden ayrı değerlendirilmiş, “Türk Tütünü” adıyla dünya pazarında önemli bir yer edinmiştir.

Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren yüzbinlerce aileye geçim kaynağı olan Türk Tütünü, 2008 yılındaki özelleştirmeye kadar TEKEL'in bağlı ortaklığı olan Sigara Sanayi İşletmeleri ve Ticareti A.Ş. tarafından ülkemize ve dünyaya pazarlanmaktaydı. TEKEL'in sigara bölümünün özelleştirme çalışmaları 2003 yılında başlatıldı. Aynı yıl gerçekleştirilen ihalede, Özelleştirme Yüksek Kurulu, teklifin beklentileri karşılamadığı gerekçesiyle ihaleyi iptal etti. Daha sonra, TEKEL'in yeniden yapılandırma çalışmalarına başlandı. Bazı müesseseler ile pazarlama ve dağıtım müdürlüklerinin bir bölümü kapatılırken, tütün stokları da azaltıldı. TEKEL'in ikinci kez özelleştirme ihalesi çalışmalarında marka satışı da gündeme geldi. Ancak, yapılan çalışmalar sonucunda TEKEL'in sigara işletmelerinin “varlık satışı” bağlamında yeniden bir bütün halinde satışına karar verildi. İkinci ihale teklif gelmemesi nedeniyle iptal edildi. Üçüncü kez 22.02.2008 tarihinde yapılan ihalede TEKEL'in Sigara Üretim ile Sigara Pazarlama ve Dağıtım kısmı BAT (British American Tobacco) Tütün Mamulleri Sanayi ve Ticaret AŞ.'ye 1.720 milyon ABD Doları bedelle satıldı.

Özelleştirme çalışmalarının başlatıldığı 2003 yılından itibaren gerek TEKEL markalarının Pazar payı gerekse Türkiye'de tütün üretici sayısı, üretim alanları ve üretiminde ciddi bir düşüş başlamıştır. TEKEL markalarının pazar payı 2003 yılında yüzde 55,8 iken, satışın yapılığı 2008 yılında yüzde 30 civarına, 2009 yılında ise yüzde 20,6'ya düşmüştür. 2002 üretim yılında 406.000 kişi olan tütün üreticisi 2008 üretim yılı sonunda yüzde 55 oranında azalarak 181.000, tütün üretimi ise 2002 üretim yılında 160 bin ton düzeyindeyken 2008 üretim yılında 93 bin tona, 2002 üretim yılında üretim alanı 199.bin hektarken 2008 üretim yılında 146 bin hektara düşmüştür. Öte yandan en son 03.04.2008 tarihli 5752 sayılı Kanun ile 2008 yılı ürünü için yapılan sözleşmeli üretim uygulaması yeni bir düzenleme yapılmadığı için 2009 yılından itibaren sona ermiştir.
Sektörde bu gelişmeler olurken 31.12.2009 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan bir Bakanlar Kurulu Kararı ile sigara ithalatında paket başına 40 cent, homojenize (işlenmiş) tütün ithalatında kg başına 3 ABD doları olarak öteden beri alınmakta olan Tütün Fonu 1 Ocak 2010'dan itibaren kaldırılmıştır. Bu Karar ile yabancı sigara şirketlerinin önündeki bütün engeller kaldırılmış, Türk Tütünü ve üreticisi sahipsiz bırakılmıştır. Son Karardan sonra kalan üretim alanları da ortadan kalkacak ve dünyaca ünlü Türk Tütünü tarihe gömülmüş olacaktır.

AKP Hükümetlerinin göreve başladığı tarihten bu yana izlediği politikalar nedeniyle, ağır darbelere maruz kalmış olan Türk Tütününün ve tütün üreticisinin sorunları ile Son Bakanlar Kurulu Kararı'nın Türkiye'deki sigara üretimi ile Türk Tütünü üretimine ve üreticisine etkilerinin araştırılarak, çözüm yollarının tespiti amacıyla Anayasanın 98, İçtüzüğün 104 ve 105inci maddeleri uyarınca Meclis Araştırması açılmasını arz ve teklif ederiz.

Saygılarımızla.
M. Akif HAMZAÇEBİ
Trabzon Milletvekili