Fındık üretiminde kaliteyi artırmak için Türkiye’de ilk kez Trabzon’da bir üreticinin bahçesinde kurulan aşılı fındık sistemi verimi artırıyor. 

Dünya fındık üretiminin büyük kısmını elinde bulunduran Türkiye'de üretim yapılan bahçelerde ocak sisteminin yerini ikili ve tek gövdeli ağaç uygulaması almaya başladı. Merkezi Giresun'da bulunan Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından yapılan deneme çalışmalarından olumlu sonuçlar alınması üzerine Türkiye'de de çok ağaçlı sistem olan ocak şekli terk edilerek, ikili ya da tek gövdeli ağaçlardan oluşan bahçeler kurulmaya başlandı. Trabzon Ticaret Borsası tarafından 2014 yılında hayata geçirilen Fındıkta Verim ve Kaliteyi Arttırma Projesi kapsamında Türkiye'de ilk olarak tek gövdeli ve aşılı ağaç sistemine sahip bahçe Trabzon'un Ortahisar ilçesi Çukurçayır Mahallesi'nde Ekrem Zengin adlı vatandaş tarafından kuruldu. Bahçede Bolu ağacı denilen gövde üzerine aşılama yapılan 40 fidan 5'er metre aralıklarla dikilirken, bahçeden bu yıl 500 kilogram verim alınması bekleniyor. 

Dikimi 4 yıl önce yapılan bahçede incelemelerde bulunan Trabzon Ticaret Borsası (TTB) Yönetim Kurulu Başkanı Eyyüp Ergan ile Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Cahit Gülbay, bölgede tek dal sisteminin yaygınlaşması ile fındıktaki verimin her yıl artarak devam edeceğini söylediler. Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Cahit Gülbay, Türkiye’de ilk defa enstitünün dışında üretici bazında aşılı tek dal sistemiyle Trabzon’da fındık bahçesi kurulduğunu belirterek, “2014 yılında bakanlığımızın Ticaret Borsası ile fındık bahçelerinin verimliliğinin artırılması projesi kapsamında daha önce 25 eski bahçenin sökümünü yapmıştık. Daha sonra yeni çeşitler üzerinde Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğümüzün de tescil ettirdiği çeşitlerle deneme bahçeleri kurduk. Bu bahçeyi diğer bahçelerden ayıran özelliği, Türkiye’de ilk defa üretici bazında aşılı tek dal sistemiyle fındık bahçesi kurulmasıdır. Normal fındık bahçelerinde meyve veren ağaçların dibindeki sürgünler her yıl çıkar. Bunların zaman içinde bakımı olmazsa ocaktaki dal sayısı artar, ama verim düşer. Bu bahçede fidan hiçbir şekilde dip sürgünü vermiyor. Dallardaki fındık da daha kaliteli, hastalıklara dayanıklı oluyor. Verim dal başına 10 kilograma kadar çıkabiliyor. Dallara baktığımızda fındıkları görüyoruz. Bir dekarda 50 tek dal dikildiğinde verimi düşünün. Halen genel ortalama dekarda 50-80 kilogram, ortalamada olan bir değere bakıldığında bu bahçeden 400-500 kilogramlık verim alabileceğiz. Bu da fındıkta verimin üst seviye çıkması demektir. Birim alandan daha fazla ürün elde edilirken, ürün maliyeti düşeceğinden, üreticilerimiz daha fazla kazanç sağlayacak. Bu bahçeyi deneme amaçlı yaptık. İleride yaşlanmış olan bahçelerimizin bu çeşit üzerinden adaptasyonunu arttıracağız. Bu fidanlardan amacımız birim alandan daha fazla ve kaliteli ürün elde etmesidir” dedi. 

“Hem birim alanda verim hem de kalite artsın” 

TTB Yönetim Kurulu Başkanı Eyyüp Ergan, fındığın son derede önemli bir ürün olduğunu dile getirerek, “Bu Türkiye’de aşılı olarak oluşturulan ilk ve tek fındık bahçesi. Borsa olarak farklı şekillerde Trabzon’da 63 bahçeyi destekliyoruz. Bizim hedefimiz birim alanda fazla fındık almak. Maliyetleri düşürmek ve kaliteli fındık elde etmek. Sanayide toksiti ve asidi düşük olan ürünler tercih ediliyor. Bizde bu amaçla kaliteyi arttırmaya çalışacağız" dedi. 

Trabzon'da 65 bin hektar alanda fındık tarımı yapıldığını hatırlatan Ergan şöyle devam etti: 

"Bu alanlardan yaklaşık 40 bin ton fındık elde ediliyor. Aslında 80-90 bin olması lazım. Ama artma yerine sürekli azalma var. Nedeni de bahçelerdeki ağlarlar yaşlı. Bahçeler eski. Bu nedenle üreticiye örnek olsun diye bu bahçeleri kurduk. Üreticimiz bunları görüp, verim ve kaliteyi artırmak için gerekeni yapsın diye. Bölgemizin en önemli gelir kaynağı fındık. Fındık son derece önemli bir ürün. Onu korumamız lazım. Arazi toplulaştırma konusunda bakanlığımız önemli işler yapıyor. Vatandaşımız bu durumun üstüne biraz düşerse, arazilerimizi toplulaştırırsak ve bu tür dikimler yaparsak hem verimi hem de gelirimizi artırmış olacağız. Fındık dünyada tüketilen iyi bir ürün. Dolayısıyla biz fındığa gerekli önemi ve değeri vereceğiz ve bölgemize daha fazla gelir kazandıracağız.” 

“Yeniliklere açığım” 

Türkiye’de ilk kez enstitü dışında bu sistemi kendi bahçesine kurduran Ekrem Zengin ise, babadan kalma bir fındık bahçesi olduğunu vurgulayarak, “Yeniliklere açık olan bir insanım. Zaman zaman internetten araştırıyordum. Ağaç fındık olduğunu duymuştum. Bir proje olduğu öğrendim. Eğer bahçemi bir dönüm kadar sökebilirsem 50 tane ağaç fındık dikebileceğimi söylediler. Başlangıçta komşularım, endişelerini ifade ettiler. Bir fındık ağacı yaklaşık 7-8 yılda meyve veriyor. Bütün bahçeyi sökmekten dolayı yanlış yaptığımı söylediler. Ama ben yeni bir şey olmasından dolayı işe başlayarak bahçeyi söktüm. Giresun yağlısı dediğimiz fındıklarımız geldi. Bu ağaçlar şu an dördüncü yılında. Her yıl artarak meyve veriyorlar. Ben kışlık fındığımı bunlardan ayırıyorum. Hem kabukları ince hem de şu anda bile içini doldurmuş durumda. Hem maliyeti hem çalışmayı azaltıyor. Tek gövde üzerine eşkin dediğimiz fındıklar toplandıktan sonra her bahçeyi meşgul eden eşkin alma bu fındıklarda yok. Bildiğimiz elma, armut ağaçları gibi iç içe girmiş olan dallarının budanmasından sonraki yıl fındık ve verim almaya devam edebiliyorsunuz. Verim bu sene geçmiş yıllara göre diğer fındıklarda da çok olmamakla birlikte iri ve sağlıklı meyveler görebiliyorsunuz” diye konuştu. 

“500 kilo civarında ürün almayı hedefliyoruz” 

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Trabzon İl Müdürlüğü adına uygulama projesini yürüten Ziraat Mühendisi Erdal Yığcı, aşılı bahçe sisteminde verimin üst düzeye çıkacağını kaydederek, “Türkiye’de üretici bazında tek bahçe. Giresun araştırmada bir tane bahçemiz var. Aşılı bahçe buranın ismi. Bu bahçenin özelliği aşılı olması ve dip sürgünü vermemesi. Halk tabiri ile eşkin olmayacak bu bahçede. Bu durum işçilik maliyetini arttırıyordu. Bir diğer özelliği de kazık kök sistemine sahip olmasıdır. Diğer fındık bahçelerimiz genellikle 50 cm ile 1 metre derinliğe kadar gider. Bunlar 2 metreye kadar diğer meyve ağaçları gibi daha derine gidecek. Kazık kök sitemine sahip olmasından dolayı da hastalıklara ve kuraklığa karşı dayanıklılığı artacak. Dolayısıyla da verim üst düzeye çıkacak. Bizim bu ağaçlardan hedefimiz, bir ağaçtan 10 kilo kadar kuru fındık elde etmek. Bu ağaçlardan 500 kilo civarında ürün almayı hedefliyoruz. Bu tarla ilk olduğu için şu an deneme aşamasında. 4 yaşında henüz. Bunların ekonomik verime geçme yaşları ortalama 8 yaştır. Onu aştıktan sonra herhangi bir problem olmayacak. Üreticilerimizden şu anda bu bitkilere aşırı bir talep var. Dip sürgünü olmaması vatandaşların kolayına geliyor ve bu ağaçlardan dikmek istiyorlar. Üreticilerimiz fiyatı ne olursa olsun temin etmek istiyor” ifadelerini kullandı.