Trabzon'da 1964 yılında camiden müzeye dönüştürülürken restore edilen ve o günden bugüne kapsamlı bir restorasyon yapılamayan Ayasofya Camisi 54 yıl aradan sonra ikinci kez restore edilecek. 

Sümela Manastırı'ndaki devam eden restorasyon çalışmaları nedeniyle her iki tarihi yapının aynı anda turizme kapalı olmasının önüne geçmek için Ayasofya Camii'nde yapılacak restorasyon çalışmalarının geciktiği öğrenilirken, manastırda çalışmaların son aşamaya gelmesi nedeniyle Ayasofya Camisi'nde de bu yaz başı restorasyon çalışmalarının başlanacağı öğrenildi. 

Önümüzdeki günlerde ihaleye çıkacak olan restorasyon çalışmalarının yaklaşık 1,5 yıl sürmesi ve 4-5 milyon TL'ye mal olması beklenirken, caminin orijinal kullanımındaki mihrap yerinin tekrar canlandırılması projenin önemli bir unsurunu oluşturuyor. Eserin güney apsisinde bulunan eski mihrap mekanı simgesel olarak camdan teşkil edilecek. Böylece yapının cephelerin algılanması konusunda da herhangi bir sorun yaşanmayacak. Bu alanda herhangi bir süsleme olmaması da bu alanı sürekli olarak ibadete hizmet verecek şekilde düzenlenmesine imkan sağlayacak. 

Proje kapsamında caminin ana mekânında şu anda perdeleme sistemi ile kapatılmış kısım ise kaldırılarak kubbe üst kotuna yere paralel şekilde yerleştirilecek ve normalde şeffaf olan ancak ibadet zamanlarında saydam hale getirilecek özel malzeme kullanılacak. Elektrik enerjisi ile kumanda edilecek film tabakası ile istenilen zamanda kubbe fresklerinin görünmesi sağlanacak, istenilen zamanda da saydam hale getirilerek ibadet yapılmasının yolu açılacak. Caminin önemli sorununu teşkil eden şadırvan ve tuvalet sorunu da avlunun güneyinde yer altında planlanacak. 

Ayrıca Ayasofya Camii'ne ivmeölçerler yerleştirilerek oluşabilecek değişiklikler anında takip edilecek. Yapı sağlığının sürekli olarak izlenmesi adına esere yerleştirilecek ivmeölçerler yardımıyla gerçek zamanlı titreşim kayıtlarının alınması ve oluşacak değişikliklerin izlenerek hasarların büyümeden önlemlerinin alınması hedefleniyor. Restorasyon sürecinde yapının kısmen de olsa ziyarete açık tutulması hedefleniyor. 

Trabzon Ayasofya Camisi 

Yapı, Trabzon İmparatorluğu'nu kuran Komnenos Ailesi'nden Kral I. Manuel tarafından 1250-1260 yılları arasında yaptırıldı. Bir manastır kilisesi olan Ayasofya, Fatih Sultan Mehmed Han'ın 1461 yılında Trabzon'u fethinden sonraki yıllarda bir minber ve müezzin mahfili eklenerek camiye dönüştürüldü. I. Dünya Savaşı sırasında Trabzon’u işgal eden Rus ordusu tarafından depo ve askeri hastane olarak kullanılan yapı, savaş sonrasından 1959 yılına dek cami olarak kullanıldı. 1959-1964 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Edinburgh Üniversitesi'nin ortak çalışmaları ile restore edilen tarihi yapının freskleri ortaya çıkartıldı. 1964 yılında müze haline getirilen Ayasofya, 3 Haziran 2013 tarihinde Kültür Bakanlığı tarafından Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne teslim edildi. Ardından mahkeme kararları ve vakıf kaydı dolayısıyla Ayasofya, 28 Haziran 2013 Cuma günü 49 yıl sonra yeniden müslümanların ibadetine açılmıştı.