KTÜ Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi liderliğinde, Türkiye'nin yanı sıra Karadeniz'e kıyısı olan Gürcistan, Romanya ve Bulgaristan'ın da ortak olduğu Avrupa Birliği (AB) destekli "Karadeniz Ekosistemini Korumak İçin Toplumsal Farkındalığı Artırarak Deniz Çöplerini Azaltma LitOUTer" araştırma ve toplumsal farkındalık projesi hayata geçirildi.

Fakülte Dekanı Prof. Dr. Muhammet Boran, yaptığı açıklamada, akademisyenlerce Türkiye balıkçılığında önemli bir yere sahip olan Karadeniz'de artan çevre kirliliği, oşinografi, Karadeniz'de balık ve diğer deniz canlı türleri, doğal kaynakların incelenmesi ve sorunların çözümüne yönelik araştırma çalışmaları yürütüldüğünü söyledi.

Bu amaçla AB'ye yönelik yıl içerisinde hazırlanan 7 projeden ikisinin kabul edildiğini vurgulayan Boran, projenin desteklenmesiyle Karadeniz'i tehdit eden çöplerin azaltılması noktasında bilim insanlarının çalışma yürüteceğini aktardı.

Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Mühendisliği Öğretim Üyesi ve projenin yürütücüsü Doç. Dr. Coşkun Erüz ise Birleşmiş Milletlerin tespitine göre okyanus ve denizlerde 100 ila 150 milyon ton plastik çöpün yüzdüğü ve her yıl bu miktara 6,5 milyon ton daha eklenerek sorunun her geçen gün büyüdüğünü anlattı.

Erüz, projeyi hazırlayarak Karadeniz Sınır Ötesi İşbirliği Programı'na sunduklarını ve yapılan değerlendirme sonucunda projenin desteklenmeye değer bulunduğunu bildirerek 2 yıllık projenin 2020'de başlayacağını ifade etti.

Türkiye ile Karadeniz'e kıyısı olan Gürcistan, Romanya ve Bulgaristan'ın da proje ortağı olduğuna değinen Erüz, "Projeyi hazırlayan lider ve yürütücü ülke Türkiye ve KTÜ Deniz Bilimleri Fakültesidir. Proje genel koordinatörlüğü tarafından yürütülecek ve Türkiye, KTÜ ekibinde Deniz Bilimleri Fakültesinden 9 bilim insanı yer almaktadır. Proje bilim insanlarının dışında, kamu, özel sektör, sivil toplum örgütü temsilcileri ve halkın her kesiminden insanların oluşturduğu çok geniş bir kitle ile yürütülecek." dedi.

- "Katı atıklar kirliliğe neden olmaktadır"

Dünyada çok ciddi bir sorun olmaya başlayan ve her yıl gittikçe artan katı atıkların Karadeniz'e etkilerinin araştırılacağı projenin ana amacı hakkında bilgi veren Erüz, şunları söyledi:

"İnsanların kullandıkları ambalajlar başta olmak üzere cam, metal, plastik, strafor gibi katı atıklar, kullandıktan sonra geri dönüşüm sistemleri yerine doğaya bırakılıyor. Özellikle son yıllarda Karadeniz'de doğa, yayla ve kıyı turizminin gelişmesi ve piknik gibi günübirlik aktiviteler sonucunda ortaya çıkan katı atıklar bulundukları yerlere, havzalara, dere yataklarına bırakılıyor. Bu atıklar direkt ya da rüzgar ve akarsular yoluyla hem doğaya hem de denize ulaşarak kirliliğe neden olmaktadır."

Deniz çöpleri sorununun çok yaygın olduğunu ve bu sorunun her kesimi etkilediğini vurgulayan Erüz, sorunun çözümü için yalnızca bilim insanlarının değil yediden yetmişe herkesin sorumluluğu üstlenmesi gerektiğini dile getirdi.

Erüz, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın himayesinde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yürütülen "Sıfır Atık Projesi" ile "Deniz Çöpleri Azaltımı Ulusal Eylem Planı" projelerinin de hedeflerine ulaşması ve sorunun Karadeniz işbirliği çerçevesinde uluslararası düzeyde çözümünde, halkın farkındalığının artırılmasında, bilimsel araştırma projesi olan "LitOUTer Projesi"nin önemli bir destek ve katkı sağlayacağını söyledi.

"Ulusal ve uluslararası sözleşmeler kapsamındaki uygulamalarla projemiz koordineli bir şekilde yürütülecek." diyen Erüz, şöyle devam etti:

"Proje toplamda 29 aylık bir süreci kapsıyor. Projenin bütçesi 931 bin avro, Türkiye olarak toplam bütçemiz ise 400 bin avrodur. Halkla birlikte örnekleme, atık toplama çalışmaları yapılarak sayı ve ağırlıkça miktar ve uluslararası kriterlere göre 100'e yakın sınıflandırma ile türevlerine göre ayrıştırma yapılacaktır. Karadeniz'in akıntı bilgileri ve atık kaynak bilgileri bilinen herhangi bir bölgesinde deniz çöplerinin nasıl dağılım göstereceği ortaya konularak, halka ve ilgililere sorun web/CBS tabanlı olarak gösterilecektir. "

- "Özellikle genç nesle farkındalık yaratmaya çalışıyoruz"

Proje kapsamında toplumsal farkındalık yaratmayı hedeflediklerine işaret eden Erüz, "Katı atıkları azaltacağız ve deniz çöpleri azaltıldığında da hem kıyıları, hem su içi organizmaları, hem deniz dibini, dolayısı ile Karadeniz ekosistemini korumuş olacağız. Çalışmalarımız anaokulunda başlıyor. Bu çalışmada çocukların sorunu daha iyi anlayabilmesi için deniz çöplerini betimleyen oyuncaklar ve animasyonlar kullanacağız." dedi.

Erüz, projenin yediden yetmişe tüm halkı ilgilendirdiğini anlatarak şunları kaydetti:

"Bilim insanları ile birlikte toplumu temsil eden herkes projede yer alacak. Herhangi bir ekolojik sorunu çözebilmemiz için ekolojik sorun yaratan toplumsal etkeni de ortadan kaldırmak yada azaltmak gerekiyor. Bu projede de gelecekte yaratacak riskleri halka anlatarak doğaya atılan atıkları azaltıp denize ulaşan çöpleri minimuma düşürmeyi planlıyoruz. Projemizde büyükşehir ve yerel belediyeler, çevre il müdürlükleri, milli eğitim müdürlüğü gibi kurumların konudan sorumlu amirleri de sisteme dahil olacak."