Trabzon'un Araklı ilçesinde yaşanan sel felaketininde şu ana kadar 4 kişi hayatını kaybetti, kayıp olan 6 kişinin de arama çalışmaları devam ediyor. Yaşanan felaket ile alakalı çeşitli senaryolar ortaya atılırken Prof. Dr. Osman Bektaş 1 yıl önce Haber61'de yayınladığı yazıda bugünleri işaret etmişti. 

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) eski öğretim üyesi, Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, Trabzon'un Araklı ilçesinde yaşanan sel afetine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. İklim değişiklikleri nedeni ile Doğu Karadeniz Bölgesi'nin daha çok ısındığını ve bu ısınmanın ani yağışlara neden olduğunu belirten Bektaş, "Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmaların ortak sonucuna bakıldığı zaman Karadeniz’in küresel ısınmaya bağlı olarak sürekli ısındığını görüyoruz. Özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi, Batı Karadeniz Bölgesine oranla daha çok ısınıyor. 40 yıllık Karadeniz’in haziran ayında yani sel felaketini yaşadığımız bu ayda su sıcaklığı geçen yıl 19 dereceydi, şimdi ise 26 derece. Kıyaslama yapacak olursak Doğu Akdeniz ile Doğu Karadeniz’in su sıcaklığı aynı durumda. Isınan su yükselerek atmosferde dengesizliğe neden olmakta ve kıyı kenarlarında yağışlara sebebiyet vermektedir. Bilimsel çalışmalar bunu ortaya koymaktadır" dedi.

Araklı’da yaşanan sel felaketi olayının küresel ısınmaya bağlı ani yağış ve sel olduğunu ifade eden Bektaş, "Elbette orada HES'le ilgili bir durumda var. Fakat esas neden doğal olaydır. Yani HES borusunu patlatan sel felaketidir. HES borusunun patlaması şu anki mevcut duruma tabi ki olumsuz etki etti. Ağaçları kökünden söküp getiren yağmur sel elbette buradaki boruyu patlatacak. Başka HES’ler de olsa onları da patlatacaktı. Bizim özellikle dereleri ıslah etmemiz lazım. Dere kenarlarına yerleşim bina kurmamamız lazım. Bölgemizde maalesef vatandaşın dere içerisine yapmış olduğu bina mühürlendikten sonra belli bir bedeli ödenince mührü açtırılıp inşaatına devam ettiriliyor. Caydırıcı yasaların yapılması ve dere yataklarının temizlenmesi şart” diye konuştu.

‘KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİMİ BİR FANTEZİ BİR TEORİ DEĞİL’

Yaşanan sel felaketinin doğanın bir uyarısı olduğunu ilerleyen aylarda daha etkili yağışların olacağını söyleyen Bektaş, "Artık küresel iklim değişimi bir fantezi bir teori değil, bunun sonuçlarını yaşıyoruz ve gelecekte de yaşamaya devam edeceğiz. Karadeniz bölgesinde yapılan bilimsel çalışmalar dikkate alındığında haziran temmuz- ağustos aylarının Doğu Karadeniz Bölgesi için kritik aylar olduğunu görebiliriz. Gürcistan Soçhi, Artvin, Trabzon üçgeni kritik bölgeler oldu. Çünkü Karadeniz bölgesinin en fazla ısınan yeri bu bölge ve risk buralarda çok büyük. Araklı ilçesinde yaşanan olay doğanın bize bir uyarısı. İlerleyen dönemlerde yani temmuz -ağustos aylarında yağışların getirdiği sel ve heyelanların maalesef çok daha fazla hasara neden olacağını göreceğiz" dedi.

Prof. Dr. Osman Bektaş'  22 Ağustos 2018'de Haber61'de yayınlanan "Isınan Karadeniz yaz yağmurlarına neden oluyor!" başlıklı yazısında bu duruma dikkat çekmişti.

İşte o yazı;

Küresel ısınma sonucunda 1980 yılından 2012 yılına kadar geçen zaman süreç içerisinde Karadeniz’in yüzey sıcaklığı 2 derece artmıştır.

Deniz yüzeyi ısı artışı ile Karadeniz Havzasına düşen yaz yağmurları arasındaki ilişkiye dayanan modellemeler sonucunda 32 yıl içerisinde gelişen ısı artışının yaz yağışlarında da %300 oranında bir artışa neden olduğu sonucuna varılmıştır.

KÜRESEL ISINMA DOĞU KARADENİZDE YAZ MUSONLARINA NEDEN OLDU

Muson mevsime göre atmosfer koşullarının değişimidir. 

Yaz ve kış musonları tipik olarak güneydoğu Asya da, Hindistan’da izlenir.

Yazın ısınan Pasifik Okyanusunun ılık nemli havası karalarda yaz yağmurlarına neden olmaktadır.

KUZEY AMERİKA VE DOĞU KARADENİZİN YAĞIŞLI YAZ MUSONLARI
Yaz musonları sadece Hindistan ve Avusturalya özgü olmayıp kuzey Amerika da Temmuz- Ağustos aylarında gelişen yağışlı yaz musonları da vardır. 

Kaliforniya ve Meksika körfezlerinin ısınan nemli havası kuzey Amerika’nın İç kısımlarında yaz muson yağmurlarına neden olmaktadır.

Bu bağlamda Karadeniz’in yağışlı yaz musonları Kuzey Amerika’nın yağışlı yaz musonlarına benzemektedir.

KARADENİZİN EN FAZLA ISINAN BÖLGESİ DAHA FAZLA YAĞIŞA NEDEN OLUYOR

Karadeniz’in güneydoğusu yani Türkiye’nin Doğu Karadeniz kesimi Karadeniz’in batısına oranla çok daha fazla ısınmıştır. Bunda en önemli etken Karadeniz’in batıda kuzey Rusya’dan gelen soğuk nehirlerle beslenmesidir. 

Sonuç olarak çok daha fazla deniz yüzeyi sıcaklığına sahip doğu Karadeniz sahilleri sağanak yaz yağmurları ve sellerinden daha fazla etkilenmektedir.

Eğer yukarıdaki hipotez doğruysa önümüzdeki yaz aylarında da daha fazla sağanak yağmur, sel ve heyelan olayları yaşayacağız.

Deprem gibi küresel ısınma ve onun sonuçlarının oluşturabileceği felaketleri önlemek veya azaltmak, küresel ısınma bilincinin oluşturulması ile mümkündür.