Kanal A Yayın Koordinatörü Fahrettin Damga'nın hazırlayıp sunduğu Gözden Kaçanlar programına konuk olan Stratejik Düşünce Enstitüsü (SDE) Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Mehmet Şahin, Suriye'deki son gelişmeleri değerlendirdi.

İşte Mehmet Şahin'in açıklamasında öne çıkan satır başları:

Moskova görüşmesi Esad için yolun sonu mu?

"Suriye'de diplomatik sürecin hızlandığını söyleyebiliriz ama şu anda bunu söylemenin çok erken olduğunu düşünüyorum. Sadece Moskova ziyareti üzerinden bakmayalım. Şu şekilde bakmakta fayda var. Sayın Cumhurbaşkanı'nın bir Moskova ziyareti olmuştu. Cami açılışı için gitmişti. Arkasından dönerken, uçakta söylediği bir söz... Demek ki Suriye burada görüşülmüş.

İkinci olarak BM'nin 70'inci Genel Kurul toplantılarında Obama ile Putin'in bir araya gelmesi ve görüşmeleri. Arkasından bu ziyaret. Bunun arkasından bugün yapılan Viyana toplantısı ve ABD'den gelen açıklamalar bunlara baktığımız zaman ortada bir şey gözüküyor. Yani Suriye'de diplomatik süreç hızlandı. Ama geçiş döneminde Esad'lamı, Esad'sız mı tartışmaları gündeme geldi."

'Geçiş Esad'lı, gelecek Esad'sız...'

"Benim gördüğüm kadarıyla şöyle bir formül ortaya çıkıyor gibi. 'Geçiş Esad'lı, gelecek Esad'sız...' Bunun bir kısmı ABD'li bazı yetkililerin açıklamalarında vardı.

Aslında bu haberler sızmaya başladıktan sonra benim aklıma şu da geldi... Hem Putin-Obama görüşmesinden, hem de Erdoğan-Putin görüşmesinden sonra Rusya Suriye'ye operasyona başladı. Bunları düşününce Rusya, "Madem Esad Suriye'nin geleceğinde yer almayacak" diyerek hem geçiş sürecinde hem de gelecekte Suriye'de ana aktörlerden biri olmak istedi. Bu müdahalenin teknik nedeni değil ama nedenlerinden birisi. Fakat bugün yine haberlere baktığımızda özellikle Viyana'daki toplantıda kolay kolay da geri adım atmıyor.

Önemli olan soru şu; 'Rusya Esad'ı çöpe atacak mı?'

"Burada önemli olan soru şu; 'Rusya Esad'ı çöpe atacak mı?' Bu olay aslında şöyle başladı. Esad bu işe giriştiğinde belli bir toplumsal desteği vardı. İşte Nusayrilerin desteğini alıyordu. Bunun yanı sıra Dürziler de var. Bu tamamen böyleydi diyemeyiz ama büyük oranda böyleydi. İlk önce bununla kendisini korumaya çalıştı. Artık bu yürümez oldu. Sonra bölgesel destekle bunu yapmaya çalıştı.

İran ve İran'ın Lübnan'daki eli Hizbullah sayesinde milis toplamaya çalıştı. Bu da belli bir süre sonra çöktü. Üçüncü olarak ise Esad küresel destek aramaya başladı. Bunu Rusya yaptı. Bu şu anlama gelir, Rusya desteğini çekerse kuvvetli manada Esad gider. O yüzden Esad'ın nasıl bir politika takip edeceği noktasında tek dayanak Rusya gözüktüğü için Rusya'nın etkisi çok fazla ve benim dediğimi yapmak zorundasın diyebilir."

İran Viyana'daki masada neden yoktu?

"İran bölgede var. Ama İran Ortadoğu'da yıkıcı güç olarak var yapıcı güç olarak değil. Gördüğüm kadarıyla şöyle bir şey var. Suriye'de bir haftada İranlı üç general öldürüldü. Birisi Kasım Süleymani'nin yardımcısı. Yine 40'ın üzerinde İranlı subayın Suriye'de öldürüldüğünü biliyoruz. Burada bizatihi bölgede var."