Üstün yetenekli öğrencilerin eğitim gördüğü Afyonkarahisar Dumlupınar Bilim ve Sanat Merkezi öğrencisi Arda Derici geçmişte kullanılan tel dolaptan esinlenerek soğuk mevsimlerde maliyeti sıfıra indirebilecek soğutma sistemi tasarladı. Arda Derici'nin 'Çevreye Duyarlı Doğal Soğutma Sistemi ÇEVDOS' isimli çalışması Manisa Valiliği ve Vestel işbirliğiyle düzenlenen 4. Kodla(Ma)nisa Festivalinde büyük ilgi gördü. 

Dünyanın ihtiyaç duyduğu enerji miktarında her yıl yaklaşık yüzde 5’lik bir artış yaşanırken, azami enerji tasarrufu sağlayan elektrikli cihazların büyük önem taşıdığı günümüzde Afyonkarahisar Dumlupınar Bilim ve Sanat Merkezi öğrencisi Arda Derici geçmişte kullanılan tel dolaptan esinlenerek soğuk mevsimlerde maliyeti sıfıra indirebilecek soğutma sistemi tasarladı. Yaptığı araştırmada buzdolaplarının evde kullanılan elektriğin üçte birini kullandığını tespit eden Minik dahi hazırladığı proje ile soğuk mevsimlerde maliyeti sıfıra indirebilecek bir dolap tasarladı. ÇEVDOS ismini verdiği projeyi danışman öğretmeni Yakup Saban ile birlikte 4. Manisa Kodlama Festivalinde sergileyen Arda Derici'nin çalışması katılımcılardan da büyük ilgi gördü. 

66 saatte 60 kuruş harcıyor 

Öğrencisi Arda Derici tarafından hazırlanan projeyi anlatan danışman öğretmen Yakup Saban, "Projemizin adı çevreye duyarlı doğal soğutma sistemi. Öğrencimiz Arda Derici tasarladı ve üretti. Projemize marka değer katma adına logo tasarımı gerçekleştirdik. Projenin ortaya çıkma sebebi Arda ilk olarak çevreci bir sistem tasarlayacağını söyledi. Elektrik tasarrufu çok önemli bu konuya yöneleceğim dedi. Bu konu üzerinde bir literatür çalışması yapmaya başladı. En çok elektrik harcayan ev eşyası konusunda çalışma yaptı. Evimizde kullandığımız elektriğin, buzdolabı tek başına 3/1’ini kullandığını tespit ettik. Buzdolabı konusunda ne yapabilirim diye düşünmeye başladı. Bununla ilgili ciddi bir çalışma yaptı. Konuşmamız esnasında eskiden bizim babaannelerimizin evinde tel dolapları vardı. Bu dolaplar evlerin en serin yerlerine ve karanlık köşelerine konulurdu dedim. 'Hocam siz kış aylarında elektrik harcamadan doğal soğutucu ile buzdolabınızı çalıştırıyordunuz öyle mi' dedi. Evet dedim. Hatta kış aylarında evlerimiz sobalıyken, buzdolabının kapısını hafif aralıklı bırakırdık çalıştırmazdık dedim. 'Bizim evlerimiz doğalgazlı evlerimizi ısıtmak için ciddi bir fatura doğuyor bize' dedi. Bununla birlikte 'kış aylarında yine elektrik harcayarak o buzdolaplarını çalıştırıyoruz. Hem çevreye zarar veriyor hem de ciddi bir ekonomik maliyet doğuruyor' dedi. Böyle bir sistem tasarladı. Balkonda bir sıvı tankı var. Bu sıvı tankı kış aylarının doğal soğuğu ile buzdolabı için istenilen sıcaklığa geldiği zaman buzdolabının kendisi kapanıyor ve ÇEVDOS ismini verdiğimiz öğrencimizin yaptığı sistem çalışıyor. Gerçek boyutlarda bir buzdolabı aylık 20 lira ile 25 lira arası tüketim sağlarken ÇEVDOS 15 vatlık bir devir daim motoru ile 3 metreye kadar çıkarabildiği için 66 saat için 1 kilovat yani 60 kuruş gibi oldukça düşük bir maliyet ile çalışabiliyor. Bununla ilgili bazı buzdolaplarında kullanılan bazı sera etkisi oluşturabilecek gazlar var. Bunların salınımı da doğaya zarar. Daha az elektrik harcamanın yanında daha az gürültü ile çalışacağından ve kendi sisteminde daha az çalışabileceğinden dolayı ürün ömrünün daha uzun kullanılacağını düşünüyoruz. Şuan Afyonkarahisar’da iki teknik servis ile görüştük. Bu tasarımı gerçek büyüklükte buzdolaplarına göre geliştirip uygulamayı düşünüyoruz. Buzdolabı içerisinde yüklediğimiz sıcaklığa göre değişecektir. Örneğin 4 derecenin altına düştüğü zaman bu sistem çalışacak. Bu sistemi çalıştırmak için güneş pili üzerinde de çalışmalar yürüteceğiz" dedi. 

Tel dolap projeye ilham oldu 

Projeyi hazırlayan Afyonkarahisar Dumlupınar Bilim ve Sanat Merkezi öğrencilerinden Arda Derci, "Projeye ilk başladığımda nasıl bir proje yapabileceğimi düşündüm. Enerji tasarrufu ve çevreye duyarlılık konusunu seçtim. Daha sonra hangi ürün üzerine yapacağıma yönelik bir araştırma yaptım. Yaptığım araştırmanın ardından evlerde harcadığımız elektriğin üçte birinin sadece buzdolabının harcadığını öğrendim. Bu yüzden buzdolabına yoğunlaştım. Buzdolabına nasıl bir sistem yüklesem daha çevreci ve ekonomik olabileceğini düşündüm. Danışman öğretmenimle konuştuğumda biz eskiden soğuk kış aylarında buzdolabını çalıştırmak yerine kapağını açık bırakırdık, ya da tel dolapları kullanırdık dedi. Ben de ondan sonra evimizi hem doğalgazla ısıtmak için hem de buzdolabını soğutmak için ayrı bir maliyet ödüyoruz. Bende bu maliyeti düşürebilmek için böyle bir sistem tasarladım. Projeme olan ilgiden de memnunum" şeklinde konuştu.