HALDUN DORMEN KİMDİR?

Haldun Dormen, 5 Nisan 1928 tarihinde Mersin'de dünyaya gelmiştir. Bulvar komedisi ve vodvil türünde uzmanlaşmış bir tiyatro yönetmenidir. 1998 yılında Kültür Bakanlığınca verilen Devlet Sanatçısı unvanını almıştır.

Babası, Kıbrıslı aydın bir iş adamı olan Sait Ömer Bey, annesi İstanbullu bir paşa kızı olan Nimet Rüştü Hanım'dır. Bir yaşına basmadan, ailesi İstanbul, Şişli'ye yerleşmiştir. Sahneye ilk defa Galatasaray Lisesi’nde ortaokul öğrencisi iken Demirbank oyununda yirmibeş kuruş rolüyle çıkmıştır. Lise öğrenimini Robert Kolej’de tamamlayan Dormen, sekiz yaşında geçirdiği bir kaza sonucu sol ayağı sakatlanmıştır.

EĞİTİMİ VE KARİYERİ:

Tiyatro eğitimini ABD'de Yale Üniversitesi’nde alarak, yüksek lisans derecesiyle mezun olmuştur. İki yıl süreyle Amerika Birleşik Devletleri'nde çeşitli tiyatrolarda oyunculuk ve yönetmenlik yapmıştır. Hollywood'da Pasadena Playhouse'da 4 oyunda oynamıştır. İstanbul'a döndüğünde önce Muhsin Ertuğrul yönetimindeki Küçük Sahne'ye girmiş ve Cinayet Var adlı oyundaki dedektif rolüyle ilk kez Türk seyirci karşısına çıkmıştır. O sıralarda Beyoğlu Parmakkapı Sokak'ta gençlerle birlikte 60 kişilik cep tiyatrosunu açmıştır.

22 Ağustos 1955 gecesi Süreyya Sineması'nda Dormen Tiyatrosu'nun ilk oyununu sergilemiştir. 1957 Eylül'de Küçük Sahne'nin kendisine teklif edilmesiyle oyunlarını sergilemeye orada devam etmiştir. 1957'de Papaz Kaçtı komedisi ile Dormen Tiyatrosu'nu kurmuştur. Erol Günaydın, Altan Erbulak, Metin Serezli, Nisa Serezli, Erol Keskin, İzzet Günay, Yılmaz Köksal, Ayfer Feray gibi onlarca sanatçı yetiştirmiştir. Topluluk en parlak dönemini 1957-1972 yılları arasında yaşamıştır. 1961'de Türkiye'deki ilk Batılı anlamdaki müzikal olan Sokak Kızı İrma'yı sahnelemiştir. Gülriz Sururi'yi buradaki İrma rolüyle Türkiye'ye adını duyurmuştur. 1962'de Beyoğlu'ndaki tarihi Ses Tiyatrosu'na geçmiş, 10 yıl süreyle çalışmalarını orada sürdürmüştür. Oynadığı oyunlar arasında başlıcaları; Bit Yeniği, Şahane Züğürtler, Erol Günaydın ve Cemal Reşit Rey'in yazdığı Yaygara 70' tir.

Bozuk Düzen ve Güzel Bir Gün İçin adlı iki film yönetmiştir. Bu filmlerde Dormen kadrosunun yanı sıra Belgin Doruk, Ekrem Bora, Nurhan Nur, Müşfik Kenter, Nedret Güvenç gibi isimlerde yer almıştır. Bu iki film 1966 ve 1967 yıllarında Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde yedi tane ödül kazanmıştır. 1987'de Müjdat Gezen'in yapımcılığını yapıp, başrolünde oynadığı Felekten Bir Gün adlı video filmini de yönetmüştir.

1972'de tiyatrosunu kapatmak zorunda kalıp televizyona, yazarlığa ve hocalığa yönelmiştir. Aralarında Unutulanlar, Anılarla Söyleşi, Kamera Arkası, Dadı, Pop Star gibi programlarn olduğu onlarca programla televizyonda devamlı yer almıştır. Aynı yıllarda Milliyet gazetesinde Çeşitlemeler adlı köşesiyle gazeteciliğe başlamıştır. Milliyet gazetesindeki yazılarını sekiz yıl sürdürmüştür.

1981'de Egemen Bostancı ile tanışmıştır. Hisseli Harikalar Kumpanyası, Şen Sazın Bülbülleri gibi müzikalleri yazıp yönetmiştir. 1984'te Egemen Bostancı'nın ısrarıyla 17 yıl sürecek olan ikinci Dormen Tiyatrosu'nu yeniden kurmuştur.  Aynı yıllarda Gencay Gürün'ün yapımcılığında İstanbul Şehir Tiyatroları'nda 30 yıl kapalı gişe oynayan Lüküs Hayat'ı sahneye koydu. Lüküs Hayat'ı daha sonra İzmir  ve Mersin Operalarında ve Eskişehir Şehir Tiyatroları'nda yönetmiştir. 2002 yılında ekonomik nedenlerle tiyatrosunu kapatmış fakat çeşitli tiyatrolarda oyunculuğuna ve yönetmenliğine devam etmiştir.

Haldun Dormen dördü otobiyografik olan ("Sürç-ü Lisan Ettikse", "Antrakt", "İkinci Perde", “ Nerede Kalmıştık” ) beş kitap ve on iki oyun yazmıştır. Cumhuriyetin kuruluş yıllarında kadın sahne sanatçılarının yaşadıklarına ışık tutan Kantocu adlı eseri İstanbul, Eskişehir, Ankara'da sahnelenmiştir. 1997'de Yapı Kredi adına hâlen devam etmekte olan Afife ödüllerini başlatmıştır.

Yaşamı boyunca iki yüz ellinin üstünde ödül kazanan sanatçı; İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı'nda dersler vermiş; Hacettepe Üniversitesi tarafından Onursal Bilim Doktoru olarak ödüllendirilmiş; 1998 yılında Kültür Bakanlığı'nca verilen Devlet Sanatçısı unvanını almıştır.

Hâlen İzmir'deki Sahne Tozu Tiyatrosu'nun sanat danışmanlığını yürütmekte olan Dormen onun adına yapılan salonda çeşitli oyunlar sahneye koymuştur (Sahne Tozu Tiyatrosu Haldun Dormen Sahnesi -İzmir). Aynı kuruluşun kurduğu Sahne Tozu Tiyatrosu Nişantaşı Akademisi'nde müzikal dersi vermektedir.

ÖDÜLLERİ:

1966, 3. Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Film & En İyi Senaryo "Bozuk Düzen", 1967, 4. Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Komedi Filmi "Güzel Bir Gün İçin", 1998, Devlet Sanatçısı, 2006, İstanbul Tiyatro Festivali, Onur Ödülü, 2014, Tiyatro Eleştirmenleri Birliği, Onur Ödülü, 2014, 51. Antalya Altın Portakal Film Festivali, Onur Ödülü, 2015, İTÜ EMÖS Başarı Ödülleri, 2017, YEKÜV Vasfi Rıza Zobu Tiyatro Ödülü, Onur Ödülü, 2018, Rotary Türkiye, Meslek Hizmet Ödülü, 2018, 2. Üstün Akmen Tiyatro Ödülleri, Onur Ödülü

YÖNETTİĞİ BAZI OYUNLAR:

Kaç Baba Kaç, İkinin Biri, Dün Gece Yolda Giderken Çok Komik Bir şey Oldu, Onlar Ermiş Muradına, Bit Yeniği, Şahane Düğün, Bu Oyun Başka Oyun, Karma Karışık, Papaz Kaçtı, Kantocu, Amphitryon 2000, Bir Kış Öyküsü (Buzlar Çözülmeden), Zafer Madalyası, Nice Yıllara (oyun), Yukarıda Biri mi Var, Kare As, Bu Filmi Görmüştüm, Arapsaçı, Komik Para, Muhteşem İkili, Sevgilime Göz Kulak Ol, Beşten Yediye, Hastalık Hastası, Nerdeyse Kadın, Çılgın Sonbahar, Günaydın Mr. Weill, Kaç Baba Kaç, Bin Yıl Önce Bin Yıl Sonra, Lüküs Hayat, İkinin Biri, Hisseli Harikalar Kumpanyası, Gençliğin Tatlı sesi, Bir Kış Masalı, Gigi, Elden Ele, Evimizdeki Hayat, Paramparça, Ağa ile Uşağı Matti, Almanya'dan Bir Yar Gelir, Şahane Züğürtler (Tovarisch), Ayı Masalı, Altın Yumruk, Sokak Kızı İrma, Sözde Melekler, Müfettiş, Zafer Madalyası, Çikolata Asker, Beş Parmak, Papaz Kaçtı

ÖZEL HAYATI:

Dormen, 1959'da halkla ilişkiler alanında dünyaca tanınan bir isim olan Betül Mardin ile evlenmiş, sekiz yıl süren bu evliliğinden Ömer adlı bir oğlu dünyaya gelmiştir. Usta sanatçı aynı zamanda Gazeteci- köşe yazarı Ayşe Arman'ın kayınpederidir.