Toplamda okula gidecek öğrenci sayısı ise yaklaşık 18 milyon. Şimdi çocuklar okula başlama heyecanı yaşarken aileler kırtasiye ihtiyaçlarını giderme telaşında. Kırtasiye söz konusu olunca akla sağlıksız, kanserojen madde içeren malzemeler geliyor. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da sağlıksız kırtasiye ürünleriyle mücadele ediyor, denetimler yapıyor. Sağlığı olumsuz etkileyecek malzemeler piyasadan toplatılıyor. 150'den fazla zararlı madde hakkında tarama yapan bakanlık, okulların yakınında bulunan küçük kırtasiyelerin yanında, kırtasiye ürünleri satan zincir marketler, toptancılar ve ucuzluk pazarlarının tamamını denetlemeyi hedefliyor.

Bakanlığın kendilerini denetimden geçirdiğini söyleyen birçok kırtasiye ise okul alışveriş dönemi geldiğinde her yerde kırtasiye ürünleri satılmasından şikâyetçi. Ucuz ve sağlıksız ithal ürünler sebebiyle sektörde haksız rekabet yaşandığını savunan kırtasiyeciler, bu durumun hem kırtasiyecileri hem de okul alışverişi yapan velileri mağdur ettiğini savunuyor. Pazarın yüzde 70'ini ithal ürünlerin oluşturduğuna dikkat çeken NT Mağazaları Genel Müdürü Murat Kara, Uzakdoğu'dan gelen kalite ve güvenlik testinden geçmemiş, sağlıksız ürünlere karşı velilerin dikkatli olmalarını öneriyor. Çünkü yapılan denetimlere ve önlemlere rağmen piyasada zararlı ürünler satılmaya devam ediliyor. Özellikle yapıştırıcılarda bulunan, uçucu olması nedeniyle yasaklanan 'solvent' ve plastik yumuşatıcı olarak çanta, suluk, kalem, silgi gibi ürünlerde kullanılan 'ftalat' maddeleri denetimlere rağmen raflarda kendine yer buluyor. Kırtasiyeler, 18 yaşından küçüklere satılması yasak olan uçucu maddeleri sadece 'solventsiz' ibaresiyle satıyor. Bazıları ise, "Bakanlık denetim yaptıktan sonra çoğunu toplattık ama mesela biz bali de satıyoruz. Gelen çocuğun şekline bakıp ona göre veriyoruz" diyor. Ancak 'bir milyoncu'lar olarak anılan ucuzluk pazarı ya da AVM'lerde bu ürünlerin sağlıklısı da sağlıksızı da bulunuyor. Bu yıl henüz denetlenmediklerini söyleyen bir mağaza yetkilisi, kendilerine geçen yıl bakanlıktan yetkililerin gelip uçucu maddelerin satımına ilişkin yasağı belirten '18 yaş altına satılamaz' ibareli tabelayı dağıttığını ancak şu an nerede olduğunu hatırlamadığını söylüyor. Yani çocuklar bu gibi zararlı ürünlere kolaylıkla ulaşabiliyor. Yine başka bir ucuzluk pazarına elindeki okul çantalarının denetimlere uygun olup olmadığını sorduğumuzda, bakanlığın bu yılın sonuna kadar elindeki malları bitirebilmesi adına müsaade ettiğini, ancak bir dahaki seneye sağlıksız ürün satmaya devam ederlerse ceza alacaklarını anlatıyor.

Okul alışveriş dönemine kırtasiyeler gibi tedarikçiler de kendi tedbirlerini alarak hazırlıklar yapıyor. Kırtasiye ürünleri alanında Türkiye genelinde 7 binden fazla iş ortağına ürün tedariki gerçekleştiren ve UHU, STABILO, CANSON, PILOT ve UMIX CRAFT&ARTS gibi markaların da temsilciliğini yapan Umur Kırtasiye AŞ de bu konuda çalışmaları olan şirketlerden biri. Umur Kırtasiye, okul alışverişine çıkan tüketicileri, 'güvenli okul ürünü' konusunda bilgilendirmek amacıyla, temsil ettiği ürünlerin satış noktalarına, insan sağlığına ve çevreye zararlı maddeler içermediğine dair özel pankartlar asıyor. Şirketin Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı Berna Acar, "Okula yönelik tüm ürün gruplarımızda ürün güvenliğini her yıl bağımsız kuruluşlara yaptırılan testlerle kontrol altında tutuyoruz. Öğretmenlerimize ve tüketicilerimize atölye ve ürün tanıtım çalışmaları ile yıl boyu bilgilendirme yapıyor, iş ortaklarımız olan kırtasiye satış noktalarına da çeşitli etkinliklerimizde konunun önemini aktarıyoruz" diyerek kırtasiye satış noktalarına astıkları güvenli okul ürünleri pankartlarının da bu çalışmanın bir uzantısı olduğunu ifade ediyor.

Hangi ürünleri almalı, nelere dikkat etmeli?

Bakanlık denetlemeler yapmasına rağmen okul alışveriş döneminde her yerde toptan ve perakende okul malzemesi satışları yapılıyor. Hatta yollarda seyyar satıcılarda, pazarlarda açılmış tezgâhlarda bile kırtasiye malzemeleri görülebiliyor. Bunların genelde Uzakdoğu'dan gelen ucuz ve sağlıksız ürünler olması dikkat çekiyor. Veliler çocuklarının okul ihtiyaçlarını daha ucuza satın alabilmek için buralardan alışveriş yapmamalı, yapacaklarsa da dikkatli olmalı. Türk Standardları Enstitüsü (TSE) onayı olmayan hiçbir ürünün güvenilirliği olmadığından, alınan ürünlerde çocukların sağlığı açısından özellikle TSE onayına dikkat edilmeli. Çocuklar için zararlı olabilecek ürünlerin başında çok sık kullandıkları kokulu silgi, kokulu kâğıt, oyun hamuru, boya kalemleri, keçeli kalem, işaretleyici kalem gibi uçucu madde içerebilecek ürünler geliyor. Bunları alırken üzerinde yeşil nokta içinde 'Solvent içermez' şeklinde uyarılar bulunan, su bazlı ürünler seçilmelidir. Bazı okul malzemelerinde de plastiği yumuşatmak için kullanılan 'ftalat' maddesi yüksek değerlerde olabiliyor ve çocuklar üzerinde kanserojen etkisi bulunuyor. Bu madde genelde kalem, silgi, çanta, suluk, kalemlik gibi okul malzemelerinde kullanılıyor. Tüketicinin yani veli ya da öğrencinin ise bu maddenin fazla kullanıldığı ürünleri ayırt etme olanağı yok. Bu sebeple, okul alışverişi yaparken uzmanlar yine TSE onaylı malzemeleri tavsiye ediyor.

Niteliksiz ürün almayın

İstanbul Milli Eğitim Müdürü Dr. Muammer Yıldız, velileri sağlıksız kırtasiye malzemelerine karşı uyarıyor. Yıldız, "Kırtasiye malzemelerinin TSE belgeli olmasına da dikkat edilmeli. Veli ve öğrenciler kırtasiye malzemesi alırken sağlık açısından risk taşıyan, menşei belli olmayan, imalatında zararlı kimyasal maddelerin kullanıldığı niteliksiz kırtasiye malzemelerinden uzak durmalı. Çocuklar kendi başına alışveriş yapmamalı" ifadelerini kullanıyor.

Laboratuvar testi önemli

65 ilde bulunan yaklaşık 152 şubesi olan NT Mağazaları, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın denetimlerinden sonra sağlıklı ürünlerin satımında duyarlı davranarak birtakım önlemler almış. Testlerden geçmeyen, zararlı kimyasal maddeler içeren ve uluslararası standartlara uygun olmayan kırtasiye malzemeleri almıyor. Mağazaların yüzde 50'sinde güvenli satış maksadıyla çocuk gelişimi uzmanları istihdam ediliyor. NT Genel Müdürü Murat Kara, "Tüm ithal ürünler için 'Güvenilir Laboratuvar Test Raporu' talep ediyoruz" diyor.

Kırtasiyeleri denetlemek zor

Bünyesinde 2 bin 470 kırtasiye bulunan İstanbul Kırtasiyeciler Odası Başkanı Yavuz Tekçe, geçen yıl İl Sağlık Müdürlüğü'nden gelen tebligata göre Kırtasiyeciler Odası'na bağlı kırtasiyelerin 'Uçucu maddelerin zararlarından insan sağlığının korunması hakkında yönetmelik' doğrultusunda araştırma yapıp, yönetmeliğe uymayan işyerlerini bildirmesi gerektiğini belirtiyor. "Bu ne mümkün ne de sağlıklı bir denetim" diyen Tekçe, güvenli satış yapabilmek için üyelerine sağlıksız ürünleri alıp satmama konusunda sadece uyarıda bulunduklarını söylüyor.