Mehmet Şal
Yapay Zekâ-dijital Eğitimin Olumlu-olumsuz Yönleri -7-
Kıymetli okurlar!
Gündem ne olursa olsun, hangi olumsuzluklar yaşanırsa yaşansın asıl gündem; bireylerin, milletin, devletin hayatını 85 milyonu derinden ilgilendiren; yükselmeyi, kalkınmayı, gelişim ve değişimi, küresel teknolojide yer almayı, mutlu, huzurlu refahın yüksek toplum olmayı, maddi manevi tüm realitenin anahtarı eğitim, eğitim, eğitimdir. Kim ne derse desin her çağda olduğu gibi tek yol eğitimdir. Akla gelen herşeyin yolu eğitimden geçiyor.
Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte, eğitim mecrası da dijitalleşme sürecine girmiştir. Bu değişim ve dönüşümde, yapay zeka ve dijital eğitim araçları önemli bir yer tutuyor. Kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimleri, verimlilik, erişilebilirlik, hızla geri bildirim alma gibi birçok olumlu yön, eğitimde daha eşitlikçi ve verimli bir ortam yaratılmasına olanak tanıyabiliyor. Eleştiri, sorgulama, deneyimleme, uygulama, proje üretme, hedefe ulaşma, yolları, yöntemleri keşfetme, kendi becerilerini kullanma gibi eğitim öğretim koşulları oluşturma fırsatları sunabiliyor.
Ancak, bu teknolojilerin en verimli şekilde kullanılabilmesi için altyapı yatırımları ve dijital okuryazarlığın artırılması gerekiyor. Bu sayede geleceğin eğitim dünyasına entegrasyonu; kapsayıcı, erişilebilir, verimli, etkili bir eğitim öğretim modeliyle nesillerimiz ve devletimiz ayağa kalkacaktır.
Yapay Zeka ve Dijital eğitimin olumlu bazı yönlerini şöyle izah edebiliriz.
✔️Kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimi kazandırır. Öğrencilerin farklı öğrenme hızı ve kapasitesine göre sıkıcı hale gelebilecek genelenekselleşmiş ders içeriklerinden kaçınarak daha etkili bir öğrenme sağlar. Öğrencinin güçlü yönlerini desteklenip pekiştirebilirken, öğrenciye zayıf olduğu alanlarda ekstra destek sunabiliyor.
✔️Zaman ve mekan bağımsızlığı sunabiliyor. Her öğrencinin öğrenme sürecini internet üzerinden çevrimiçi derslerle, coğrafi sınırlara bağlı kalmadan kırsal bölgelere de erişebilme, 7/24 ders içeriklerine ulaşma imkanı sunabiliyor.
✔️Verimlilik ve öğrenme analitiği oluşturup öğrencilerin hangi konularda zorlandıklarını, hangi derslerin daha iyi anlaşıldığını, hangi noktalarda daha verimli olduğunu analiz edebiliyor. Öğretmenlere öğrencilerin gelişimlerini daha iyi takip etme ve onlara en uygun öğretim yöntemlerini belirleme konusunda yardımcı olabiliyor.
✔️Eğitimde erişilebilirlik ve maliyetler konusunda dijital eğitim araçları, geleneksel eğitim yöntemlerine göre genellikle daha düşük maliyetler sunabiliyor. Fiziksel materyal ihtiyacı büyük oranda ortadan kalkarken, online platformlar sayesinde öğrencilere geniş bir bilgi yelpazesi sunabiliyor.
✔️Yapay zeka ve dijital eğitim, hızlı geri bildirimler ve eğitim kalitesinin artırılması noktasında öğrencilere hemen geri bildirim sağlama yeteneğine sahip oluyor. Özellikle testlerde veya uygulamalı sınavlarda büyük bir avantaj yaratıyor. Öğrenciler, yanıtlarını anında görebilir, hatalarını düzeltebilir ve doğru bilgilerle ilerleyebiliyorlar.
✔️Eğitimin kapsayıcı ve evrensel olmasını sağlayabiliyor. Dijital eğitim, dil bariyerlerini önemli oranda aşarak küresel bir öğrenme ortamı yaratabiliyor. Çevrimiçi kurslar ve eğitim materyalleri, çeşitli dillerde sunulabilir, bu da farklı kültürlerden gelen öğrencilerin eğitim alabilmesini sağlar. Ayrıca, engelli bireyler için özel olarak tasarlanmış dijital araçlar sayesinde, eğitimdeki eşitsizlikler azaltılabilir.
✔️Yapay Zeka, eğitimde yaratıcılığın desteklenmesini sağlayabilir. Yalnızca öğretim değil, aynı zamanda öğrenme sürecinin yaratıcı yönlerini de destekleyebilir. Dijital platformlar, öğrencilere projeler geliştirme, kendi öğrenme materyallerini oluşturma ve farklı interaktif öğrenme yöntemlerini kullanma özellikle öğretim ve öğrenme süreçlerinde verimliliği artırma, kişiselleştirilmiş eğitim sunma ve erişilebilirliği sağlama gibi birçok avantaj ve fırsatlar sunmaktadır.
✔️Öğrenciler; oyunlaştırma, eğlenceli içeren materyaller ve eğitim araçlarıyla öğrenmeyi daha istekli hale getirip daha etkili bir şekilde yaratıcı düşünme becerileri geliştirebilirler.
Yapay Zeka ve Dijital Eğitimin olumsuz yönlerini şöyle izah edebiliriz.
Yapay Zeka, Dijital Eğitim anlayışı ve araçları çok çeşitli fırsatlar sunarken bazı olumsuzlukları, kaygıları, korkuları, endişeleri beraberinde getiriyor.
✔️Eşitsizlik ve Erişim Sorunları Yaşanabilir. Yapay zeka ve dijital eğitim araçları, teknolojiye erişimi olan bireyler için büyük fırsatlar sunarken, teknolojiye erişim konusunda hâlâ büyük eşitsizlikler bulunmaktadır. Gelişmiş ülkelerde eğitimde dijital dönüşüm hızla ilerlerken, düşük gelirli bölgelerdeki öğrenciler, gerekli cihazlara veya internet bağlantısına sahip olamayabiliyor. Bu durum, dijital uçurumu derinleştirerek eğitimde fırsat eşitsizliğine yol açabilir.
✔️Öğrenci ve Öğretmen Etkileşiminin Azalması neden olabilir. Dijital eğitimde özellikle yapay zeka destekli sistemlerin yaygınlaşmasıyla birlikte öğretmenlerin rolü değişmektedir. Öğrenciler, okullarda, sanal sınıflarda veya eğitim platformlarında yalnızca algoritmalar ve otomatik geri bildirimler ile etkileşimde bulunabilirler. Bu durum, öğretmen-öğrenci etkileşiminin azalmasına ve öğrencilerin sosyal becerilerinin yeterince gelişmemesine yol açabilir. Eğitim, sadece bilgi aktarımından ibaret olmadığına göre; öğretmenlerin rehberlik ettiği, mentörlük yaptığı ve öğrencilerle birebir ilişkiler kurduğu bir süreç olmalıdır. Yani öğretmensiz tamamen yüzyüze eğitimsiz bir eğitim düzeni mümkün görünmüyor.
✔️Veri Güvenliği ve Gizlilik Endişeleri Oluşabiliyor. Yapay zeka ve dijital eğitim platformları büyük miktarda veri toplar ve bu veriler üzerinden kişiselleştirilmiş eğitim içerikleri oluşturur. Ancak öğrencilerin kişisel verilerinin toplanması, saklanması ve işlenmesi ciddi gizlilik endişelerini gündeme getirebilir. Eğitim verilerinin yanlış ellerde kötüye kullanılması veya siber saldırılara karşı savunmasız olması, öğrencilerin ve öğretmenlerin güvenliğini tehdit edebilir. Eğitimde dijital araçlar kullanılırken, veri güvenliği konusunda daha sıkı düzenlemelere ve denetimlere ihtiyaç duyulmaktadır.
✔️Teknoloji Bağımlılığı ve Psikolojik Etkilerin Oluşması. Dijital eğitim, öğrencilerin ekran başında daha fazla zaman geçirmesine neden olabilir. Bu durum teknoloji bağımlılığı riskini artırabilir. Özellikle genç yaşlardaki öğrenciler için aşırı dijital etkileşimler depresyon, anksiyete ve sosyal izolasyon gibi psikolojik sorunlara yol açabilir. Ayrıca teknolojinin aşırı kullanımı öğrencilerin fiziksel sağlıklarını da olumsuz etkileyebilir. Örneğin,; göz yorgunluğu ve hastalıkları, baş ağrıları veya duruş bozuklukları, skolyoz rahatsızlıklığı, obezite gibi birçok sorunu ortaya çıkabilir.
✔️Parmak ucuyla meşgul olan nesillerin yazı karakteri, el yazısı, el becerisi ve gelişimi olumsuz etkiliyor. Son dönemde öğrencilerin yazı düzeninde, el yazısı karakterinde büyük bozukluklar karşımıza çıkıyor.
✔️Yapay Zeka Sistemlerinin Hataları ve Yanlılıkları. Yapay zeka, eğitimde bireysel farklılıkları göz önünde bulunduran kişiselleştirilmiş eğitim deneyimleri sunmayı vaat ederken, sistemlerin hatalı kararlar alması veya yanlılık göstermesi riski de vardır. Yapay zeka algoritmaları, eğitimdeki tüm bireysel özellikleri doğru bir şekilde analiz edemeyebilir ve bu durum bazı öğrencilerin ihtiyaçlarının göz ardı edilmesine yol açabilir. Örneğin, yapay zeka destekli bir eğitim sistemi, öğrenciye uygun olmayan içerikleri önererek öğrenme sürecini olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, Yapay Zekanın’nın veri setlerinde yer alan yanlılıklar, öğrencilerin eğitimde eşit fırsatlarla karşılaşmalarını engelleyebilir.
Sonuçta; dijital eğitim ve yapay zeka uygulamaları tasarlanırken, olumsuz etkilerin en aza indirilmesi ve öğrencilerin bireysel ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalıdır. Eğitimde teknoloji kullanımı, insan faktörünü göz ardı etmeyen ve öğrencilerin zihinsel, sosyal ve duygusal gelişimlerini destekleyen bir yaklaşım benimsenerek dengelenmelidir.
⚫️ En hayati nokta ise şudur: Dijital internet ağının ucu bucağı yok. Bu mecranın sınırları her geçen gün genişliyor. Sınırsız özgürlük ortamı sunuyor. Dijital sahanın henüz hukuku, kanunları yok. Her türlü olumsuz sonuçlara gebe sanal bir ortam. Kuralsızlık, adapsızlık, görgü kuralları olmayan, gerçek olmayan sanal yaşam imkanı sunuyor. Kötü alışkanlıklara zemin hazırlayabiliyor. Dijital ağda ahlâk, etik kurallar, milli, manevi değerler yok. İnsani değerleri yok edebilecek dijital ağ insan ve toplum yapısı için tehdit oluşturabilir..
Dönüşümün yaşandığı bu süreçte sistemin dışında kalınamayacağı ve sisteme entegre olma ihtiyacı olduğuna göre Yapay zeka, dijital eğitim teknolojisinin olumlu taraflarını kullanıp, olumsuz taraflarına karşı bireyi ve toplumu koruyan, insani vasıfların ve değerlerin devamını sağlayacak hem milletin hem devletin güçlü bir şekilde ayakta kalması için gerekli kontrollerin, tedbirlerin düzenlemelerin olması gerekliliği kaçınılmazdır.
Teknolojiyi eğitime entegre edeceğiz diye insanın ve toplumun varlık nedenlerini yok sayamayız. Aksine teknolojik imkanların, dijital eğitimin olduğu yerde insanı insan yapan milleti millet yapan değerlere her zamankinden daha fazla ihtiyaç olacaktır. Yoksa insani yönler gözardı edilirse, ortaya çıkacak olan yarı insan yarı robot olur ki bu da insanlığın kendi sonunu yani kıyametini hazırlar. Onun için teknolojiyi eğitim ile entegre ederken insani özellikleri yaşatan çalışmalar büyük bir özenle yürütülmelidir.
" Kalem, kağıt, mürekkep, kitabın uğramadığı hiçbirşey millete ve devlete altın çağını yaşatamaz. " Ş.Ş.
" Zaman sizi değil, siz zamanı verimli tüketin " Ş.Ş.