2010 bütçe görüşmeleri sürerken, 2009 bütçesinin, yıl sonunda 62.8 milyar lirayla cumhuriyet tarihinin en büyük açığını vereceği görülüyor. Rekor düzeydeki açıkların finanse edilmesi için 2010'da ek vergiler geleceği anlaşılıyor. Bütçenin 2010'da ise 50.1 milyar dolar açık vermesi bekleniyor.
Bütçe gelirlerinin yüzde 90'ını oluşturan vergi gelirleri, krizden çıkış bütçesi olarak gösterilen 2010 bütçesi açısından büyük önem taşıyor. 2010 bütçesinde vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 18.2 artacağı tahmin ediliyor.
Bu denli yüksek bir gelir artışının vergi oranlarını artırmadan gerçekleşmesi pek mümkün görünmüyor. Vergi gelirlerinde gelenek yine bozulmayacak. Dolaylı vergilerin toplam içindeki payı yine artacak.
DOĞALGAZA YÜZDE 15 ZAM
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Tener Yıldız aylardır beklenen doğalgaz zammını açıkladı. Bakan Yıldız, daha önce bazı kaynakların doğalgaza
yüzde 70 zamlanacak haberlerin,i ısrarla rededen ve bir türlüam oranını açıklamayan Bakan Taner 2010 yılından geçrli olmak üzere yeni yılın ilk zammını yüzde 15'lik zam oranı ile doğalgaz açıkladı.
Yıldız, doğalgaz ithalat fiyatlarının yükselmesi halinde zammın kaçınılmaz olduğunu belirterek, zam oranının CHP Genel Başkanı Deniz Baykal'ın ifade ettiği yüzde 50 düzeyinde olmayacağını kaydetti.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, bir televizyon programında yaptığı açıklama sonrasında başlayan doğalgaza zam gelecek tartışmaları ile ilgili yaptığı açıklamada, ithal edilen rakamların yükselme eğiliminde olması halinde doğalgazın fiyatlarını düşüremeyeceklerini ifade etti. Yıldız, Gönlümüzden geçmese de rakamların düşmeyeceği acı gerçeğini söyleyebiliriz. Şu anda dünyadaki fiyatlar doğalgaza zam geleceği yönünde yükseliyor.
Bir önceki yıla göre daha da yükselme eğiliminde.
BAKAN YÜZDE 50 ZAMMI YALANLADI
Doğalgazda fiyatların zamanlaması 2008 Şubat'ında çıkarttığımız ve Mayıs ayında uygulamaya giren otomatik fiyatlandırma mekanizmasıyla beraber uygulanıyor dedi.
Sektörün özellikle enerji KİT'lerinin kendi ayakları üzerinde yürüyebileceği bir yapı içerisinde kalması gerektiğine dikkat çeken Yıldız, şöyle devam etti: Eğer ithalat fiyatları yükselecekse zam kaçınılmaz olur. Şu anda bir oran söyleyemem doğru olmaz. Ama Baykal'ın dediği oranlarda olmadığını söyleyebilirim. Kendisi de tabi haber kaynaklarını da test edeceğini söylemişti. Herhalde test edecektir. Yani, doğalgaz zammı yüzde 50 olmayacaktır.
ELEKTRİĞE YÜZDE 1.32 ZAM
2010 yılına girmeden ikinci zam haberi elektrikten geldi. Konutta yüzde 1.32, sanayide yüzde 1.23 oranında zam yapıldı. 1 Ocak 2010 tarihinden geçerli olmak üzere konutlarda kullanılan elektriğin kilovat saati (KWH) yüzde 1,32, sanayi elektriğinin fiyatı ise yüzde 1,23 oranında artırıldı.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK)abonelere yansıyacak perakende elektrik satış tarifelerini görüşerek karara bağladı. Buna göre 1 Ocak 2010 tarihinden geçerli olmak üzere konut elektriğinin fiyatı kilovat saatte yüzde 1,32, sanayi elektriğinin fiyatı ise yüzde 1,23 oranında artırıldı.
TÜTÜN ÜRÜNLERİNE YÜZDE 40 ZAM BEKLENİYOR
2010 Bütçesinde tütün mamüllerinden 16 milyar 417 milyon 469 bin lira ÖTV geliri hedefleniyor.Tütün mamülleri için beklenen zam yüzde 40 civarında.
Tütün mamüllerinden alınan özel tüketim vergisi tutarlarının yeni yılda artırılması öngörülüyor.
Kırsal motorin ile euro dieselin vergisinin de önümüzdeki dönemde birbirine yaklaştırılması üzerinde duruluyor.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in de TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda 2010 Merkezi Yönetim Bütçesinin tümü üzerindeki görüşmeler sırasında, bazı ürünlerde ÖTV artışı olabileceğini dile getirmesinin ardından gözler Maliye Bakanlığına çevrildi.
2010 Bütçesinde tütün mamüllerinden 16 milyar 417 milyon 469 bin lira ÖTV geliri hedeflendiğine dikkat çeken Maliye bürokratları, şu değerlendirmede bulundu:''2010'da tütün mamüllerinden alınan ÖTV'de bu yılın gerçekleşme tahminine göre yüzde 41,5'luk bir artış söz konusu. Bu şartlarda tütün mamüllerinin özel tüketim vergisinde bir artış kaçınılmaz. Bu artışın bir defada mı, yoksa 2 aşamada mı yapılacağı henüz belli değil. Ancak, yıl içinde öngörülen gelir rakamına ulaşılabilmesi için bunun geciktirilmemesi gerekiyor.
Şu aşamada tütün mamüllerine ne kadar ÖTV artışı geleceği konusunda bir netlik bulunmuyor. Biz, rakamları ortaya koyar, sayın Bakana sunarız. Sonuçta bu siyasi iradenin kararına bağlı. Tütün mamüllerine ÖTV zammı konusunda son sözü Bakanlar Kurulu söyleyecek.''
Halen sigaralar üzerinde yüzde 58, puro ve sigarillolar üzerinde yüzde 30 oranında nispi ÖTV bulunuyor. Sigara ve diğer tütün mamulleri üzerindeki asgari maktu özel tüketim vergisi tutarı ise 0,1025 olarak belirleniyor. Buna göre sigaradan paket başına 2,05 lira asgari maktu ÖTV alınıyor.
MOTORİNE ZAM
Ucuz motorin nedeniyle ciddi bir ÖTV kaybıyla karşı karşıya kalan Bakanlık, yeni dönemde motorindeki ÖTV'nin de yeniden ele alınmasını kararlaştırdı. Bu çerçevede kırsal motorin ile euro dieselden alınan ÖTV arasındaki farkın aşamalı olarak azaltılması ve süreç sonunda verginin dengelenmesi üzerinde duruluyor.
Temmuz ayındaki son ayarlamanın ardından kırsal motorine litrede 1,0845 lira, euro diesele ise 1,1545 lira ÖTV uygulanıyor.
Yetkililer, uygulama birliği açısından aslında motorinde tek bir ÖTV'ye geçilmesi gerektiğini belirtiyor. Ancak bunun, Türkiye'de tüketilen yaklaşık 12 milyon tonluk motorinin yüzde 75'ini kırsal motorinin oluşturması ve kırsal motorindeki stok rakamlarının fazlalılığı nedeniyle kısa vadede mümkün görünmediği ifade ediliyor.
KÖPRÜ VE OTOYOLLARA ZAM
Özelleştirmenin önünü açacak yasal düzenleme geçiş ücretlerinde rekor zammın önünü açıyor. Karayolları Genel Müdürlüğü'nü (KGM) devlet bütçesi dışına çıkararak özel bütçeli bir kurum haline getiren ve otoyolların işletme haklarının devredilmesiyle özelleştirilmesine olanak sağlayacak yasa tasarısı, TBMM'ye sunuldu.Tasarıyla, kamu yararı ve zaruret bulunduğu gerekçesiyle devletin ormanlık alanlarda yaptığı tesislerin de benzeri biçimde özelleştirilmesinin yolu açılıyor.
Tasarıyla köprü geçişlerine de yüzde 53.8 düzeyinde rekor zam yapılması öngörülürken, yasa çıktığında kamyonet, pikap, ambulans ve cenaze araçlarının 3.25 TL yerine 5 TL ödemesi gerekecek.
Karayolları Genel Müdürlüğü'nün 59 yıllık teşkilat yasasını değiştiren 33 maddelik yasa tasarısı, TBMM'ye sunuldu. Gerekçesinde, karayollarıyla ilgili mevzuatın ülkenin ulaşmış bulunduğu liberalleşme düzeyinden geri kaldığı vurgulanan tasarıyla getirilen kimi yenilikler şöyle:
- KGM, devlet bütçesi dışına çıkarılarak kamu tüzel kişiliğine sahip özel bütçeli bir kurum haline getirilecek.
- Otoyollar işletme haklarının devriyle özelleştirilebilecek. işletmeciler, imzalanacak imtiyaz sözleşmesinde belirtilen devlete ödemeleri gereken payları
zamanında yatırmadıkları takdirde hesaplanacak gecikme zammını yanı sıra bu meblağın üç katı tutarında idari para cezası da ödeyecek.
- Otoyollarda veya köprülerde ücretini ödemeden geçen araçlardan cezasıyla birlikte tahsil edilecek meblağın yarısı devlete kalacak.
Bu cezaları ödenmediği sürece söz konusu araçların fenni muayeneleri, satışları, devirleri yapılamayacak.
- Otoyollarda kazalara yol açan hayvanların sahiplerine, vali veya kaymakamlar tarafından 120 TL ceza kesilecek.
- KGM'nin her türlü alacağıyla ilgili olarak ortaya çıkan ve miktarı 1 milyon TL'ye kadar olanlarda genel müdürün, 1-10 milyon TL arasında genel müdürü teklifiyle ilgili bakanın, 10 milyon TL'nin üzerindeki uyuşmazlık konusu meblağlarda ise Bakanlar Kurulu kararıyla dava ve icralardan vazgeçmeye yetkili olacak.
EKMEĞE ZAM
Yeni yılın zam furyasına ekmek fiyatına zam yapmaya hazırlanan fırıncılarda katılıyorlar. Türkiye Fırıncılar Federasyonu Genel Başkanı Halil İbrahim Balcı, ekmek fiyatlarında 2008'den bu yana değişikliğin olmaması nedeniyle, fırın esnafı ve çalışanlarının büyük fedekarlıklar yaptığını belirterek, yeni yıl için zam sinyali verdi.
15 yıldan buyana ilk kez iki yıldır ekmek fiyatlarında değişiklik olmadığının söyleyen fırıncılar, değişmeyen ekmek fiyatları nedeniyle fırın esnafının zor duruma düştüğünü belirterek yeni yılda ekmeğe zammın kaçınılmaz olduğunu savunuyorlar. Zam oranı hakkında bilgi vermeyen yetkililer yapılacak zamların ardından ekmeğe yapılacak zammın belirleneceği belirtiyorlar.
TRAFİK CEZALARINA ZAM
2010 yılına girmesen önce 2010 yılından başlamak üzere gelen zam kalemlerinden biri de trafik cezaları oldu.
Trafik Yasası'nda da köklü değişiklikler içeren ve bazı kuruluşlara görüş almak üzere gönderilen taslakta, kırmızı ışıkta bir yıl içinde beş kez geçtiği saptananların sürücü belgesine bir yıl süreyle el konulması öngörüldü. Bu kişilere ayrıca para cezası da uygulanacak.
1 Ocak'ta yürürlükte On-line tescile erteleme Trafik tescil işlemlerinin on-line yapılmasına olanak sağlayan ve daha önce 1 Ocak 2010'da yürürlüğe gireceği açıklanan uygulama ertelendi ve gerekli alt yapının ancak gelecek yıl ortalarına doğru hazır olacak.
Bazı suçlara uygulanan cezalar şöyle:
Kırmızı ışıkta geçmek: 130 lira
Hız sınırını yüzde 30 oranında aşmak: 270 lira
Alkollü araç kullanırken ilk kez yakalanmak: 548 lira
İkinci kez alkollü araç kullanırken yakalanmak: 687 lira
Fazla yolcu almak: 63 lira
Park yasağına uymamak: 62 lira
Emniyet kemeri takmamak: 62 lira
Araç kullanırken telefonla konuşmak: 62 lira
Hatalı sollama: 128 lira
ÖZEL ÖĞRETİM ÜCRETLERİNE ZAM
Dershaneler Birliği Derneği, 2010-2011 eğitim-öğretim yılı kayıtları için dershane ücretlerine yüzde 10 ile yüzde 25 arası zam yapmayı planlıyor.
Dershaneler, 2009-2010 eğitim-öğretim yılında bir önceki yılın ücretlerinde değişiklik yapmayarak, ''zamsız'' öğrenci aldıkları ve bu karar nedeniyle zor bir yıl geçirdikleri belirtilerek 2010 yılında ders saat ücretlerine yüzde 10 ile yüzde 25 arasında zam yapmya hazırlanıyorlar.
Özel okullarda geçen yıl eğitim öğretim ücretlerine zam yapmadıklarını 2010 için yüzde 10-25'lik kaçınılmaz olacağına dikkat çekiyorlar.
ULAŞIMA ZAM
Ulaşıma ilk zam haberi Ankara'dan geldi. Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) Genel Kurulu'nda 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren geçerli olacak yeni tarife şöyle belirlendi:
EGO otobüsleri, Metro ve Ankaray'da tek binişlik kartlarda tam bilet 1.69 TL'den 1.85 TL'ye, çok binişli kartlarda tek biniş 1.39 TL'den 1.50 TL'ye çıktı. Yeni tarifede öğrenciler için indirimli biletlerde herhangi bir artış yapılmayarak 1.10 TL'de kaldı.
Manyetik kart kullanılmayan özel toplu taşım araçlarında ise tam bilet 1.69 TL'den, 1.85 TL'ye çıkarılırken, indirimli biletlerde yine bir artış yapılmadı.
Kent merkezine uzak mesafelerde yaşayan vatandaşların EGO otobüsleri, Metro ve Ankaray'da geçerli olan 45 dakikalık transfer imkanının yetişmediğine ilişkin şikayetler üzerine süreyi 75 dakikaya çıkarttıklarını kaydeden UKOME yetkilileri, bu süre zarfında uygulanacak transferler için 50 kuruşluk bir ücret alınacağını bildirdi.
İKİNCİ ZAM İSTANBUL'DA METROBÜS ÜCRETLERİNE
Ankara'da yapılan zammın ardından İstanbul'da da 2010'u beklemeden metrobüs ücretleri 1.50 kuruştan 2 liraya çıkarıldı. Halkın ve öğrencilerin yoğun tepkisine rağmen İstanbul Büyükşehir Belediyesi geri adım atmadı.
İthal yoluyla gelen tüm ürünlere uygulanacak zam nedeniyle akaryakıt fiyatlarındaki artış sadece İstanbul'da değil yurdun dört bir yanında toplu taşıma ücretlerine zam olarak yansıyacak.
