Aflotoksin limitlerinin yükseltilmesi, Türkiye'nin önemli ihraçlık tarım ürünü olun fındığın AB'ye ihracatını kolaylaştıracak. Artık, aflatoksin sorunu nedeniyle iade edilen fındık ürünü partisi azalacak.

Gıda sanayine rehberlik etmek, tüketici sağlığını korumak, gıda konusunda standartları belirleyerek uluslararası yeknesaklığı sağlamak, ticareti kolaylaştırmak amacıyla Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Birleşmiş Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) bünyesinde 1963 yılında kurulan Kodeks Alimentarius Komisyonu (CAC), fındık, badem ve antepfıstığında maksimum aflatoksin limitlerine ilişkin 2004 yılında başlattığı çalışmaları sonuçlandırdı.

CAC'ın Gıda Maddelerinde Bulaşanlar Kodeks Komitesi'nin Nisan ayı başında Lahey-Hollanda'da yapılan toplantısında, fındık, badem ve antepfıstığı ile bunların işlenmesi ile üretilen ürünlerde aflatoksin limitleri kesinleştirildi. İşlenmemiş fındık, antepfıstığı ve bademde aflatoksin limiti 15 ppb (mikrogram/kg veya milyarda bir kg), işlenmiş ürünlerde ise 10 ppb olarak belirlendi.

Halen, AB, işlenmiş fındık, badem ve antepfıstığında aflatoksin limitini 4 ppb, işlenmemiş ürünler için 10 ppb olarak uyguluyor. Belirlenen limitlere ilişkin komite raporu CAC'da onaylandıktan sonra, AB'nin uyguladığı limitlerini, 6 ay içinde 10-15 ppb olarak kendi mevzuatına taşıyacağı düşünülüyor.

Bu durumda, AB'ye ihrac edilen fındık ve fındık ürünlerinde, limitlerin üzerinde olduğu gerekçesiyle iade edilen ürün partisi sayısı azalacak. Türkiye, fındık ihracatının çok büyük bölümünü AB'ye yapıyor. AB'nin düşük limit uygulaması nedeniyle, ihrac edilen ürünlerde aflatoksin limitlerini tutturmak sorun oluyor.

Halen Türkiye de, işlenmiş ve işlenmemiş fındık, badem ve antepfıstığında aflatoksin limiti 10 ppb olarak uygulanıyor.
CAC'ın komitede kabul edilen limitleri onaylamasından sonra bütün ülkeler, ulusal mevzuatlarında bu oranları uygulayacak. CAC'a, Türkiye ile birlikte 176 ülke, AB ve 40'tan fazla uluslararası sivil toplum örgütü üye bulunuyor.
Diğer taraftan, İran'ın,, antepfıstığında yaşadığı aflatoksin sorunu nedeniyle, işlenmiş ürünlerdeki limitin 12 ppb olması yönünde önerge verdiği, ancak bunun kabul edilmediği, bunun üzerine komite kararına şerh koyduğu belirtildi.

NUMUNE MİKTARI DA DÜŞÜRÜLDÜ

CAC'ın komitesinin Lahey'deki toplantısında ayrıca, analizler için 30 kg olan numune miktarı 20 kg'a düşürüldü. İşlenmemiş ürünlerde 20 kg numune alınarak tek analiz, işlenmiş ürünlerde 20 kg numune alınarak 2 analiz yapılacak. Önceden, analiz için 30 kg numune alanırken, işlenmiş ürünlerde 3 analiz yapılması şartı bulunuyordu.

Numune miktarında ve analiz sayısında yapılan değişiklik ile hem ekonomik olarak hem de ürün değerlendirmesinde avantaj sağlanmış oldu.

Gıdalardaki gıda katkı ve kalıntıları, uluslararası ticarette “teknik engel” olarak kullanılıyor. Ülkeler, uyguladıkları limitlerle, ürünlerin ülkelerine girişini engelleyebiliyor. Ancak, CAC'ın belirlediği limitler, bütün DTÖ üyesi ülkeler açısından uluslararası referans niteliği taşıyor.

CAC'ın fındık, badem ve antepfıstığı için belirlediği aflatoksin limitleri ile Türkiye ihracatı açısından önem taşıyan bu ürünlerin AB'ye ihracatındaki önemli engellerden biri kaldırılmış oldu.

KURU İNCİRDE AFLATOKSİN KILAVUZU VE LİMİTLERİ KONUSUNDA TÜRKİYE LİDER

Komisyona (CAC) bağlı olarak kurulan komitelerde, insan sağlığını korumak ve uluslararası ticareti kolaylaştırmak amacıyla, gıda maddelerindeki teknik kriterleri belirleyen çalışmalar yürütülüyor.

CAC bünyesinde, 2000 yılında, Sert Kabuklu Meyvelerde Aflatoksin Oluşumunun Azaltılması Azaltılması ve Önlenmesine Dair Kılavuz hazırlanmış, daha sonra da fındık, badem ve antepfıstığında maksimum aflatoksin limitlerine ilişkin çalışma başlatılmıştı. Bu çalışma, Nisan ayı başında sonuçlandırılmış oldu.

Dünyanın en büyük kuru incir ihracatçısı olan türkiye, kuru incir ihracatında yaşadığı aflatoksin sorununu da CAC'a taşıdı. Türkiye'nin girişimi ile “kuru incirde aflatoksin oluşumunun azaltılması ve önlenmesine dair kılavuz hazırlanması” çalışması yapılması kabul edilirken, Türkiye bu çalışmanın liderliğine seçildi. Türkiye'nin yaptığı çalışma, CAC komitesinin geçen yıl Çin'de yaptığı toplantıda sunuldu. Komite tarafından çok beğenilen çalışma, 8 aşamalı süreç yerine, 2 aşamada değerlendirilerek standartlaştırılması sağlandı.

Türkiye'den Koruma ve Kontrol Genel Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Nevzat Artık başkanlığındaki komite tarafından hazırlanan kuru incirdeki aflatoksin oluşumunun azaltılması ve önlenmesine dair klıvuz da CAC tarafından onaylanacak.

Böylece Türkiye, kendisinin üretiminde söz sahibi olduğu ürünlere ilişkin gıdalarda uluslararası mevzuatın oluşması açısından aktif rol oynamış oldu. Türkiye ayrıca, üye ülke ve kuruluşlardan 250 kişinin katıldığı teknik komite toplantısının gelecek yıl Türkiye'de yapılması için de öneri götürdü.

Dünyada 1 milyon ton olan kuru incir üretiminin 280 bin tonu Türkiye'de gerçekleşiyor. Türkiye, üretimde ve ihracatta ilk sırayı alıyor.

Kuru incirde toplam aflatoksin de 10 ppb, AB ise 4 ppb limit uyguluyor. kuru incir ihracatının da büyük bölümünün AB'ye yapılması nedeniyle, aflatoksin limiti açısından sorun yaşanıyor.