İstanbul Sanayi Odası, 2014 sonuçlarına dayalı Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşu araştırması İSO 500'ü açıkladı. Birinci, 1993'ten bu yana olduğu üzere 37.5 milyar liralık üretimden satışlarla TÜPRAŞ oldu. İlk 10'da geçen yıla göre bir değişim yaşanmadı. Sadece EÜAŞ, üçüncülükten beşinciliğe, TOFAŞ ise altıncı sıradan dokuzuncu sıraya geriledi.
GELİRE KATKISI 6.3 PUAN OLDU

İSO 500 şirketleri, 2013'te kurla faizdeki yükselişin baskısı altında artan zarar ve borçluluk yaşamıştı. 2014'te ise şirketlerin dalgalardan etkilenmemek için asıl yatırımı döviz kuruna yaptıkları anlaşıldı. Kambiyo işlemlerinden gelen kâr sayesinde şirketlerin dönem kârı yüzde 22.4 arttı.

Buna karşılık faaliyet kârları yüzde 16.4 düştü. İSO 500 şirketlerinin döviz kuru pozisyonu almaları üretim faaliyeti dışı net gelirleri tekrar gündeme getirdi. İSO 500'ün faaliyet dışı net gelir artışı 2008'den bu yana en yüksek oran olan yüzde 80.6'ya ulaştı. 2013 yılında üretim dışı gelirler 7.5 milyar lira iken 2014'te bu rakam 13.6 milyar liraya ulaştı. Habertürk'ün haberine göre, özel şirketlerin artış oranı yüzde 131.2 oldu. Faaliyet dışı gelirlerin kâra oranı da yüzde 50.3'e çıkarak yine 2008'den sonra rekor görmüş oldu.

2014'te İSO 500'ün faaliyet dışı gelir ve kârlarının toplam satışlara oranı yüzde 9'u buldu. Bunun 6.3'ü kambiyo kârından geldi. Faaliyet dışı gider ve zararların toplam satışlara oranı ise 6.1 olurken, kambiyo zararının bunun içindeki payı 5.3 puan şeklinde gerçekleşti. Yani 2014'te üretim dışı faaliyetlerden net 2.9 puan gelir ve kâr elde edildi. 2013'te bu oran 1.7'ydi. Bu durumda İSO 500'ün 2014'te net 1 puanlık kambiyo kârı oldu. Net kambiyo kârı 2013'te 0.2 puan düzeyindeydi.
FAALİYET YİNE FİNANSMANA GİTTİ

İSO 500'ün toplam satışları 2013'e göre sadece yüzde 3.9 artış göstererek 473 milyar liraya çıktı. Faaliyet kârının gerilemesinin parasal karşılığı 6 milyar lira oldu. 2013'te olduğu gibi 2014'te de faaliyet kârının yarısı finansman giderlerine gitti. İSO 500'ün kur operasyonu zarar eden şirket sayısının da azalmasını sağladı. 2013'te 129 olan zarar eden firma sayısı 2014'te 83'e geriledi.

Bu yıl ikinci kez açıklanan Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr'ın (FAVÖK) toplam satışlara oranı yüzde 11'den yüzde 10'a düştü. Tutar olarak sadece yüzde 0.9'luk artışla 50.4 milyar lirayı gördü.
Döviz kuru sayesinde İSO 500 şirketlerinin dönem kârlarındaki artış ve finansman giderlerindeki düşüş borçlanmanın 2013'e göre değişmemesini sağladı. Şirketler özkaynak artışı için iç kaynak sağladı. Özkaynaklar yüzde 7.8 artarak 193.9 milyar lira oldu. 2013'te yüzde 25.8 artan toplam borçları 2014'te sadece yüzde 7.8 oranında artış gösterdi.

Mali borçlar ise yüzde 12.6 artarken, diğer borçlardaki artış yüzde 2.6'da kaldı. Kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı yüzde 46.1'den yüzde 42.9'a düştü.
Bu dönemde ilk 500'ün toplam satışlarının bir önceki yıla göre sadece yüzde 3.9 artması da borçlar yerinde sayarken büyümeye ara verildiğini ortaya koydu. Borçların aktifler içindeki oranı da değişmeyen başka bir veri oldu. Oran yüzde 57'de sabitlendi. 2010'da yüzde 69 olan oran, 2014'te yüzde 60.7'ye kadar geriledi.
2013'TE KUR ÇARPMIŞTI

İSO 500 şirketleri 2013 yılında oldukça kötü bir dönem geçirmiş ve sanayinin çarkları kur ve faize takılmıştı. Bir yıl sonra ise sanayiciyi çarpan kur, bu kez gelirlerini ve kârını artıran kalem oldu.
TÜRKİYE'NİN İHRACATI ARTARKEN, DEVLERDE KAN KAYBI YAŞANDI

Türkiye'nin 2014 yılında ihracatı tüm olumsuzluklara rağmen artarak toplam 157.6 milyar dolar olarak gerçekleşirken İSO 500'ün ihracat rakamı 2013 yılında 63.2 milyar dolar iken, 2014'te 61.3 milyar dolara geriledi. İhracatta lider 3.7 milyar dolarla TÜPRAŞ olurken, onu 3.4 milyar dolar ile bir diğer Koç Grubu şirketi Ford Otomotiv izledi. İlk 10 kuruluşun Türkiye'nin toplam ihracatı içindeki payı ise yüzde 13 olarak gerçekleşti.
KAMU ŞİRKETLERİ MAAŞ VE FAİZ İÇİN ÇALIŞMIŞLAR

İSO 500'deki kamu kuruluşları performansın daha iyi gözükmemesinin başlıca nedeni oldu. Toplam satışları yüzde 10.8 kayıpla 21.3 milyar, net zararları yüzde 108 artışla 405.4 milyon liraya çıktı. Katma değer açısından bakıldığında kamu kuruluşlarının ödedikleri maaşların payı yüzde 61'den yüzde 183'e, ödedikleri faizin payı yüzde 2.1'den yüzde 15 ulaştı. Zararın katma değer üzerindeki yüzde 99 negatif etkisi gerçekleşti.
"DÖVİZ POZİSYONUNU DAHA İYİ YÖNETİYORUZ"

Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması'nın 2014 sonuçlarını açıklayan İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, Türkiye'de sanayicilerin geçmişe nazaran döviz pozisyonlarını çok daha sağlıklı bir şekilde değerlendirdiklerini söyledi. Bahçıvan, “Döviz hareketleri karşısında bir takım koruyucu yöntemlerle eskisi kadar kurlardaki olumsuzluklardan aşırı derecede negatif etkilenmedikleri yaptığımız değerlendirmelerde ortaya çıkıyor. Bu da Türkiye sanayisinin geçmişe göre finansal yönetim konusunda daha başarılı ve risklere karşı daha duyarlı olduğunun bir göstergesi" ifadelerini kullandı.
FAALİYET KÂRLILIĞI GERİLİYOR

Bahçıvan, faaliyet dışı kârdaki artışa karşı, faaliyet kârlılığındaki gerilemenin sürdüğüne de işaret ederek, “Sanayicilerimiz esas faaliyetlerinden fedakârlık etmek zorunda kalmış olsalar bile 2014 yılını başarılı bir şekilde kapattı. Bunda kambiyo pozisyonları olumlu katkı yaptı" dedi.
BÜYÜME % 2'DE KALIR

“Şu andaki gidişat Türkiye'nin 2015'i yüzde 2'ler noktasında bir büyümeyle geçireceği yönünde" diyen Bahçıvan, sanayinin payının son yılların en düşük rakamlarından biri olduğuna işaret etti.