Gümrük ve Ticaret Bakanlığı son dönemde, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarı Taslağı’nda yer alan ve bankacılık sektörünü ilgilendiren düzenlemelerin basında geniş olarak yer alması nedeniyle tüketicileri bilgilendirmek amacıyla yapıldığı düşünülen haberlerin, yanlış yorumlamalara da sebep olabileceği nedeniyle konuşla ilgili bir açıklama yaptı. Bankaların tüketicilerden aldıkları faiz dışı ücret ve komisyonlarla ilgili olarak yapılan açıklamada, Türkiye’de 49 bankanın faaliyet gösterdiği, bankacılık sektörünün aktif toplamının 2013 yılının ilk çeyreğinde yüzde 4,2 artarak 1milyar 428 milyon lira seviyesine ulaştığı bildirildi. Yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: 

 

 

“Mart 2013 itibarıyla 280,1milyar lira seviyesine ulaşan bireysel kredilerin 73,7 milyar lirası ( yüzde 26,3) kredi kartı alacaklarından, 206,5 milyar lirası (yüzde 73,7) ise tüketici kredilerinden oluşmaktadır. Özellikle 2011 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren kredi kartı alacakları tüketici kredilerinden daha hızlı bir artış sergilemektedir. Bankacılık sektörü dönem net karı önceki yılın aynı dönemine kıyasla 973 milyon lira (yüzde 16,3) artarak Mart 2013’te 6.953 milyon liraya yükselmiştir. Sektörde faaliyet gösteren 49 bankadan 25’inin karında, son bir yıllık dönemde artış gerçekleşmiştir.”

 

 

  5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca bankaların faiz dışında sağlanacak diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masrafların niteliklerini ve sınırlarını serbestçe belirleyebildiğinin ifade edildiği açıklamada, “Türkiye'de faaliyet gösteren 49 banka 2012 yılında 23.649 milyon lira net kar elde etmiştir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Aralık 2012 Raporuna göre; 2012'de bankaların faiz dışı gelir kalemlerinde yer alan bankacılık hizmet gelirleri ile kredilerden alınan ücret ve komisyonlardan elde ettiği gelir 19.237 milyon lira olarak gerçekleşmiş olup bu rakam toplam gelirin (142.496 milyon lira) yüzde 13,5’ini teşkil etmektedir.

 

Bankacılık sektörünün faiz dışındaki bu alanlara yönelmiş olması başlangıçta sözleşmede öngörülmeyen ve pek çok isim altında hizmet kalemlerinin sonradan tüketiciden talep edilmesi beraberinde bu konuya ilişkin şikayetlerin de artmasına neden olmuştur. Bankaların vatandaşlarımızdan aldıkları kredi kartı aidatı, kredi dosya masrafı gibi ücretlerle ilgili olarak, gerek internet sitelerinde gerekse diğer basın-yayın kuruluşları tarafından yapılan haberler yankı uyandırmakta, bahse konu kalemlerden alınan ücret ve komisyonlara karşı tüketicilerimiz Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine ve Tüketici Mahkemelerine başvurarak hak arama yoluna gitmektedirler. Bu doğrultuda; 2012 yılında hakem heyetlerimize yapılan 446.054 adet başvurunun 263.428 adedi (yaklaşık yüzde 59) bankacılık sektörüne ilişkin başvurulardan oluşmakta olup, sektöre ilişkin tüketici şikayetlerinde geçmiş yıllara göre artış gözlemlenmektedir.

 

Diğer taraftan büyüme sürecindeki bankacılık sektöründe, ücret, komisyon ve bankacılık hizmet gelirleriyle bankaların işletme giderlerini karşılama oranının 2012 yılı sonu itibariyle yüzde 63,9 olarak gerçekleşmiş olduğu göz önünde bulundurulduğunda bahse konusu ücret, komisyon ve bankacılık hizmet gelirlerinin bankalar açısından neden vazgeçilmez olduğu bir defa daha açıkça görülmektedir. Ülkemizde faiz oranlarının ciddi oranda düşmesinden sonra, yukarıda belirtilen rakamlardan da görüleceği üzere bankaların faiz dışı gelirlerinde hızlı bir artış gözlenmektedir.  Böylece, banka gelirlerinin faiz gelirlerine olan bağımlılığı azalmıştır” ifadelerine yer verildi.

 

 

Bugün itibari ile bankaların tüketicilerden çeşitli isimler altında olmak üzere toplam 60 çeşit ücret ve komisyon tahsil ettiklerinin belirtildiği açıklamada şunlar kaydedildi: 

 

“Bu kapsamda, son zamanlarda bankaların kredi kartı aidat ücreti, hesap işletim ücreti, kredi kartı yenileme ücreti, hesap özeti ücreti, ipotek fek ücreti, nakit çekme ücreti, ortak ATM'den nakit çekme ücreti, işlemsizlik ücreti gibi değişik isimler altında tüketicilerden para tahsil etmektedirler. Örneğin bankalar, hesabında para bulunan ve buna ilişkin işlemler yapan tüketicilerden belli aralıklarla hesap işletim ücreti alırken; belli bir süre işlem görmeyen hesaplardan da kesinti yaparak işlemsizlik ücreti almaktadırlar. Diğer taraftan, Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri ve Tüketici Mahkemelerine yapılan şikâyetlerin büyük bir kısmının, bankacılık sektöründe yaşanan tüketici uyuşmazlıkları olduğu dikkate alındığında, bu alanda Tüketici Kanunda yapılacak düzenlemeler büyük arz etmektedir.”

 

 

Bütün bu hususlar dikkate alınarak Bakanlık tarafından 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarı Taslağında konuya ilişkin düzenlemeler yapılarak tüm kesimlerin görüş ve önerilerine sunulduğu, gelen görüşler doğrultusunda taslağa son hali verildiği bildirilirken, tasarı taslağında yapılan düzenlemeler şu şekilde açıklandı: 

 

“Tüketicilerle imzalanan sözleşmelerin en az 12 punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenmesi zorunlu hale getirilmiştir. Sözleşmede öngörülen koşulların, sözleşme süresi içerisinde tüketici aleyhine değiştirilemeyeceği düzenlenmiştir. Tüketiciden; kendisine sunulan mal veya hizmet kapsamında haklı olarak yapılmasını beklediği ve sözleşmeyi düzenleyenin yasal yükümlülükleri arasında yer alan edimler ile sözleşmeyi düzenleyenin kendi menfaati doğrultusunda yapmış olduğu masraflar için ek bir bedel talep edilemeyeceği düzenlenmiştir. Bankaların tüketiciden faiz dışında aldığı ücret, komisyon ve masrafların Bakanlığımızın uygun görüşü alınarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirleneceği öngörülmüştür. Tüketiciden talep edilecek her türlü ücret ve masrafa ilişkin bilgilerin, sözleşmenin eki olarak tüketiciye verilmesi zorunlu kılınmıştır. Temerrüt hali de dâhil olmak üzere, tüketici işlemlerinde bileşik faiz uygulanması yasaklanmıştır. Kart çıkaran kuruluşların tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmaları zorunlu hale getirilmiştir.”

 

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, kredi kartı üyelik ücretinin alınıp alınmayacağına ilişkin tartışmaları sona erdirecek bir formülü hazırlayıp kamuoyu ile paylaştı. Buna göre; kart çıkaran kuruluşlar yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türünü tüketicilerin kullanımına sunmak zorunda olacaklar. Kart çıkaran kuruluşlar bu kartlara serbest rekabet ortamı içerisinde isterlerse yukarıda belirtilen ilave hizmetleri de ücretsiz olarak sunabilme imkanına sahip olacaklar.

 

Ayrıca, söz konusu ücret ve komisyonlar hakkında tüketicilerin önceden, açıkça ve doğru bir şekilde bilgilendirilmesi ve bu çerçevede müşterilerin ürün ve hizmet seçimlerini bilinçli olarak ve kendi tercihlerine göre yapmalarına imkan sağlanması büyük önem arz etmektedir.