Çalışma hayatında büyük değişiklikler getiren Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasasını, Cumhurbaşkanı Gül tarafından dün onaylandı. Yasa Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından yürürlüğe girecek. Sendikaya üyelikte ‘noter’ şartı kalkacak, toplu sözleşme için gerekli baraj da yüzde 10’dan yüzde 3’e inecek. Ancak 30’un altında işçi çalıştıran patronlar, sendikalı olan işçisini, rahatlıkla işten atabilecek. Ne sendikal tazminat ödeyecek ne de işe iadesini kabul edecek.

 

İŞKOLLARI AZALDI

 

Mevcut yasada 28 olan işkolu sayısı, yeni yasayla 20’ye indirildi. Avcılık, balıkçılık, tarım ve ormancılık; madencilik ve taş ocakları; petrol, kimya, lastik, plastik ve  ilaç; gıda  sanayi; dokuma, hazır giyim ve deri; ağaç ve kağıt; iletişim; basın-yayın ve gazetecilik;  banka, finans ve sigorta; ticaret, büro,  eğitim ve güzel sanatlar; çimento, toprak ve cam; metal; inşaat;  enerji; taşımacılık; gemi yapımı ve deniz taşımacılığı; ardiye ve  antrepoculuk; sağlık, sosyal hizmetler; konaklama ve eğlence işleri; savunma ve güvenlik ile genel işler olmak üzere 20 işkolu olacak.

 

TOPLUSÖZLEŞME ZORLAŞTI!

 

Yeni düzenlemeyle işkolu sayısı 20’ye indirildi. Ancak Türkiye’de DİSK başta olmak üzere, Uluslar arası Çalışma Örgütü ile dünya sendika temsilcileri bu düzenlemenin Türkiye’de sendika gelişimini engelleyeceği gerekçesiyle karşı çıkıyor. Öyle ki, eski yasada bir sendikanın toplu sözleşme yetkisi alabilmesi için o iş kolunda çalışan işçilerin yüzde 10’unun sendikaya üye olması gerekiyordu.

 

Ancak yeni düzenlemede sendikal  baraj kalıcı olarak yüzde 3’e indirilmiş olsa bile; iş kollarının birleştirilmesi nedeniyle o işkolunda çalışan kişi sayısı artmış oldu. Böylece bir çok sendikanın üye yapması gereken işçi sayısı da yükselmiş oldu.

 

TAŞERON İŞÇİLER DE SENDİKALI OLACAK

 

Bir iş yerinde yardımcı işlerde çalışan işçiler de iş yerinin girdiği işkolunda kurulu bir sendikaya üye olabilecek. Bu düzenlemeyle hem özel sektörde hem de kamuda çalışan milyonlarca taşeron işçi de daha kolay sendikalı olabilecek.

 

PATRON AYRIM YAPAMAYACAK

 

İşveren, sendikaya üye işçileriyle üye olmayanlar ya da farklı sendikaya üye olanlar arasında, çalışma şartları veya  çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamayacak.

 

İşçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, iş saatleri dışında veya  işverenin izni ile iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine  katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamayacak  veya farklı işleme tabi tutulamayacak.

 

KOBİ’LERE SENDİKALI İŞÇİYİ ATMA KOLAYLIĞI

 

Yasanın en tartışmalı maddelerinden birini, sendikal faaliyetler nedeniyle işten atılan işçilerin alacağı tazminat maddesi oluşturdu. Üçlü Danışma Kurulu’nda yer almamasına karşın Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ilk kez çalışma yaşamına ilişkin bir yasa hazırlığında, açıktan sahnede yer aldı. Türkiye İşveren Sendikaları’nın (TİSK), yasada ILO normlarının esas alınması gerektiği tavrına karşın, TOBB sendikal baraj ile sendikal tazminat konusunda yaptığı lobiyle, işçi aleyhine taleplerini kabul ettirmiş oldu.

 

Öyle ki yapılan düzenlemeyle, 30 kişinin altında işçi çalıştıran patronlar, sendikal faaliyette bulundukları için işçileri işten attıklarında ‘sendikal tazminat’ ödemeyecekler. Zaten çalışma yasasında ‘işe iade’ tazminatı da ödemeyen bu işyerlerine, ‘sendikal tazminat’ da ödememe kolaylığı getirildi.

 

DİSK ve TÜRK-İş’in 6.5 milyon işçinin, 30 kişinin altında çalıştığına dikkat çekerek son ana kadar itiraz ettiği bu düzenlemeye, ILO başta olmak üzere uluslar arası sendika örgütleri de karşı çıktı.

 

30 kişinin üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde, sendikal nedenle işten atılan işçi mahkemeye gidecek. Mahkeme, bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere ‘sendikal tazminata’ hükmedilecek.

 

İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiasıyla açılacak  davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene ait olacak. Feshin işverenin  ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia eden işçi, feshin sendikal nedene  dayandığını ispatla yükümlü olacak.

 

İş kolunda  çalışan işçilerin en az yüzde 3'ünü üye yapması gerekecek. Bunun yanı sıra toplu iş  sözleşmesi yapılacak işyerinde çalışan işçilerin yarısından 1 fazlasının sendikalı olması şart olacak. Üçüncü olarak da sendikanın o işyerindeki işçilerin yüzde 40’ını üyesi yapmış olması gerekecek.

 

Bir işkolunda çalışan işçilerin yüzde 3'ünün tespitinde, bakanlıkça her  yıl Ocak ve Temmuz aylarında yayımlanan istatistikler esas alınacak. Bu  istatistiklerde, her bir işkolundaki toplam işçi sayısı ile işkollarındaki  sendikaların üye sayıları yer alacak. Yayımlanan istatistik, toplu iş sözleşmesi  ve diğer işlemler için yeni istatistik yayımlanıncaya kadar geçerli olacak. Yetki  belgesi almak üzere başvuran veya yetki belgesi alan işçi sendikasının yetkisini,  daha sonra yayımlanacak istatistikler etkilemeyecek.

 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,, yetkili sendikanın belirlenmesinde ve istatistiklerin  düzenlenmesinde kendisine gönderilen üyelik ve üyelikten çekilme bildirimleri ile  Sosyal Güvenlik Kurumu'na yapılan işçi bildirimlerini esas alacak.

 

Erteleme süresinin sonunda anlaşma sağlanamazsa, 6 işgünü içinde  taraflardan birinin başvurusu üzerine uyuşmazlık Yüksek Hakem Kurulunca  çözülecek, aksi takdirde işçi sendikasının yetkisi düşecek.