Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığıyla mücadele kapsamında dünyada ilk kez Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) bünyesinde bilim adamlarınca sürdürülen "kene kısırlaştırma" çalışmaları 2010 yılında tamamlanacak.
Projeyle, kısırlaştırılan erkek kenelerle çiftleşen KKKA virüsü taşıyan dişi kenelerin yumurtalarından canlı larva çıkmaması ve böylece kene popülasyonunun kontrol altına alınması amaçlanıyor.
Bu yılın 1 Ocak-24 Temmuz tarihleri arasında resmi rakamlara göre Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı tanısı konan toplam 969 kişiden 45'i yaşamını yitirdi. Buna göre Türkiye'de her gün ortalama 4 kişiye KKKA hastalığı tanısı konuluyor ve istatistiklere göre 4 günde 1 kişi keneden bulaşan virüs nedeniyle yaşamını yitiriyor.
Hastalığın kontrolü ve tedavisine yönelik çalışmalar yoğun bir şekilde devam ederken TAEK Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezindeki bilim adamları da virüs taşıyan keneleri yok etmek için dünyada ilk kez uygulanan "kene kısırlaştırma" projesini yürütüyor.
Ankara Üniversitesi (AÜ) Veteriner Fakültesinin işbirliğiyle 2 yıldır sürdürülen proje kapsamında KKKA virüsü taşıyan erkek kenelerin, gama radyasyon ışınları verilerek kısırlaştırılmasına çalışılıyor.
TAEK yetkilileri, kısırlaştırmak için keneye verilen radyasyon ışınlarının dozunun çok önemli olduğunu, dozun fazla verilmesi halinde kenenin öldüğünü, az verilmesi durumunda da kenenin kısırlaştırılamadığını belirttiler.
Uygun dozu bulmak için çalıştıklarını ifade eden yetkililer, projenin 2010 yılının sonlarına doğru tamamlanacağını kaydettiler.
Laboratuvar sonuçlarının başarılı olması halinde, bunun dünyada bir ilk olacağını ifade eden yetkililer, çalışmalarıyla ilgili şu bilgileri verdiler:
"Bir dişi kenenin aktif ömrü, yani kan emmeye başladığı dönem yaklaşık 5 ay sürer. Dişi kene bu süre sonunda 7 ile 10 bin arasında yumurta bırakır. Hayatta kaldıkları süre içinde sadece bir kez yumurtlayan dişi keneler, bu haklarını kısır kenede kullandığı zaman yumurtalar döllenmemiş olacak. Bö ylece kene popülasyonu kontrol altına alınacak."
TAEK yetkilileri, çalışmalarında kullandıkları erkek kenelerin doğadan toplandığı şeklinde yanlış bir kanı bulunduğunu belirterek, üzerinde deney yaptıkları kenelerin laboratuvarda üretilen steril yani herhangi bir hastalık taşımayan keneler olduğunu kaydettiler.
Projede yer alan Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ankara Üniversitesi (AÜ) Veteriner Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer Karaer, projenin başarı olması halinde bilim dünyasında büyük yankı uyandıracağını söyledi.
Kenelerin, canlılar üzerinde kalma sürelerinin 15 gün olduğunu, yıl ın 350 gününü ya toprak altında, ya duvar çatlaklarında uyku halinde geçirdiğini kaydeden Prof. Dr. Karaer, "Kenelerin kan emmediği süre içinde nerelerde bulunduğu tespit edilirse ki orada hareketsizdir ve korunmasızdır. İşte oralarda imha işlemleri yapılabilir" diye konuştu.