Karadeniz Teknik Üniversitesince (KTÜ) tarihi kent mimarisinin çok yönlü araştırılması, envanter kataloğu oluşturulması ve elde edilen bulguların teknoloji kullanılarak ziyaretçilere tanıtılması amacıyla hazırlanan "Trabzon Tarihi Kent Mimarlığı ve Sanala Aktarımı" projesi TÜBİTAK desteği almaya hak kazandı.

Projenin yürütücüsü, KTÜ Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölüm Başkan Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi Temel Sağlam, Trabzon'un farklı medeniyetlere, kültürlere ait kozmopolit yapıya sahip bir şehir olduğunu söyledi.

Mimaride de bunun net olarak görüldüğünü belirten Sağlam, "Bir yanda Gülbahar Hatun Camisi'ni görürken diğer tarafta opera binasını görebilirsiniz. Bir yanda Kabayannidislerin ya da Kostakilerin konaklarını görürken, diğer yanda Nemlizadeleri görebilirsiniz. Farklı kültürlere ait mimari birikimin de bir arada olduğu bir şehir." dedi.

Sağlam, Trabzon tarihi kent mimarisinde 800'ün üzerinde tescilli yapı bulunduğunu ifade ederek, çalışmaları Trabzon Vakıflar Bölge Müdürlüğü mülkiyetine tescilli yapılar üzerinde yoğunlaştıracaklarını aktardı.

Tescilli yapılardan yaklaşık 400'ünü proje kapsamında sanal ortama aktarmayı hedeflediklerine dikkati çeken Sağlam, TÜBİTAK desteği de almaya hak kazanan projeyi üç aşamada hayata geçireceklerini vurguladı.

Sağlam, birinci etap çalışmaları çerçevesinde Ortahisar Belediyesi sınırlarında alan taraması yapacaklarını ifade ederek, literatürde yer almasa dahi çalışmalar sırasında tespit edilecek yeni yapıları da mutlaka plana dahil edeceklerini anlattı.

Projede cephanelik, kışla, cami, türbe, mektep, darüşşifa, hamam, köprü, sarnıç, han, kervansaray ve konut gibi askeri, dini, su, eğitim kurumları ile sivil mimariye dönük yapıları ele alacaklarının altını çizen Sağlam, öncelikle yapılara ilişkin bilgi fişleri hazırlayacaklarını söyledi.

Sağlam, bilgi fişlerini oluştururken motamot bilginin dışına da çıkmayı planladıklarını belirterek, "Mesela, kalenin Tabakhane tarafına bakan sur duvarları üzerinde Komnenoslar döneminden kalma İlyas Peygamber siklusundaki, İlyas Peygamber ve kuzgunun hikayesini de koyacağız. Çok ham bilgi olmakla ben öyle düşündüğüm için söylüyorum, o derenin, vadinin, Kuzgundere Vadisi isminin belki de kaynağı odur. Dolayısıyla hikayelerle birleştirilince yapılar daha çok ilgi çekecek, bilinirliği daha çok artacaktır." diye konuştu.

Sanal gerçeklik terası oluşturulacak
Bilgi fişlerindeki ayrıntıların ve hikayelerin karekodla eşleştirilip yapıların görünür yerine sabitleneceğini ifade eden Sağlam, ziyaretçilerin böylece yapı hakkında kolaylıkla bilgi edinebileceklerini aktardı.

Temel Sağlam, ikinci aşamada ise hazırlanacak yazılımlar sayesinde dijital haritalar oluşturacaklarını vurgulayarak, şunları kaydetti:

"Yapıların gerçek lokasyonlarını, koordinatlarını harita mühendisliğindeki uzman arkadaşlarımızla belirleyerek dijital haritalar oluşturacağız. Dijital haritalarda farklı filtrelemeler oluşturacağız. Filtreleme sayesinde, diyelim ki siz 17. yüzyıldaki değirmenlerle ilgili bir görüntü görmek istiyorsunuz, o zaman Trabzon tarihi kent merkezindeki değirmenlerin tamamını bir tıkla görebileceksiniz. Aynı zamanda bilgi fişlerini de dijital haritalara aktaracağız."

Üçüncü aşamada ise sanal gerçeklik terası oluşturmayı amaçladıklarını belirten Sağlam, şu değerlendirmede bulundu:

"Bu aşama, şu anda desteklenen TÜBİTAK kapsamının dışında fakat bu projenin devam projesi olarak görüyoruz. Şehrin yüksek bir yerinden çıplak gözle görülebilen kısımlarını ya da tarihi eserlerini sanal gerçeklik terasındaki cihazlarla görebileceğiz. İki aşamada elde ettiğimiz verilerin üzerine örneğin sizi Uzun Sokak'ta 17. yüzyılda yürütebileceğiz. Projemizin amacı bu. Bütün derdimiz Trabzon tarihi kent mimarisini halk ve dünya nezdinde bilinir kılmak. Projedeki tek derdimiz halka inmek."

Sağlam, 7 kişilik ekibin yürüteceği projenin iki aşamasını 2 yılda tamamlamayı planladıklarını sözlerine ekledi.