Trabzon'da yaşanan şiddetli yağışlar sonrası meydana gelen heyelan ve taşkınlar, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Trabzon Şubesi’ni harekete geçirdi. Trabzon kıyılarının %86'sının kıyı dolgu projeleri nedeniyle yok olduğunu belirten Peyzaj Mimarları Odası, Gülcemal Projesi ve kıyı dolgu alanlarının çevreye verdiği zararları bir kez daha gündeme taşıdı.

Trabzon’un Sürmene, Araklı ve Arsin ilçelerinde yaşanan heyelanlardan etkilenen vatandaşlara geçmiş olsun dileklerini ileten oda, iklim krizinin etkilerinin azaltılması için doğa tabanlı çözümler, mavi-yeşil altyapı ve peyzaj tabanlı şehircilik hizmetlerine dikkat çekti.

Gülcemal Projesi Bilimsel Verilerle Ele Alınmalı

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Trabzon Şubesi, Trabzon Büyükşehir Belediyesi’nin Beşirli ve Toklu Mahalleleri’nde devam eden Gülcemal Dolgu Alanı Kentsel Tasarım Projesi ile ilgili açıklamalarda bulundu. Odadan yapılan açıklamada, projenin ekolojik, ekonomik ve sosyolojik boyutlarının göz ardı edilmemesi gerektiği vurgulandı.

Proje kapsamında yapılan dolgu çalışmalarının, denizle kıyının bağlantısını kestiği ve kentin doğal görünümüne zarar verdiği belirtildi. Ayrıca, projenin planlama sürecinde oda ile bilgi paylaşımı yapılmadığı ifade edildi.

Doğa Tabanlı Çözümler Şart

Peyzaj Mimarları Odası, projelerin iklim krizine uyum sağlaması ve doğa tabanlı çözümler sunması gerektiğinin altını çizdi. Kentin sorunlarının çözümü için bilimsel verilere dayalı ve çok disiplinli bir yaklaşımla ilerlenmesi gerektiğini belirten oda, ekolojik, ekonomik ve sosyal değerleri göz önünde bulunduran projelerin hayata geçirilmesini talep etti.

Trabzon Kıyı Dolguları Eleştirildi

Oda, Trabzon’da yapılan kıyı dolgu projelerinin flora ve faunaya büyük zararlar verdiğini hatırlatarak, 1950’den sonra yapılan düzensiz dolguların Trabzon kıyılarının %86’sını yok ettiğini belirtti. Gülcemal Projesi'nin de bu olumsuz örneklerden biri olduğunu ifade eden Peyzaj Mimarları Odası, planlama sürecinde bilim insanları ve yerel halkın görüşlerine başvurulması gerektiğini vurguladı.

Bilim Işığında Kararlar Üretilmeli

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, Trabzon’da yapılacak projelerde bilime dayalı, raporlara dayalı kararlar alınması gerektiğini savundu. Oda, Trabzon kıyı dolgu projelerinin ekolojik, ekonomik ve sosyal boyutlarının bilimsel verilere dayalı olarak ele alınmasını talep ederken, bilimsel çalışmaların yanında olacaklarını açıkladı.

TMMOB Peyzaj Mimarları Odası’ndan yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı;

Ülkemiz ve Dünyamız iklim krizi başta olmak üzere ekolojik, ekonomik ve sosyolojik bağlamda çok fazla uyarı vermektedir. Ülkemizde Peyzaj Mimarlığı mesleğinin kamu kurumu niteliğinde tek temsilcisi olan TMMOB Peyzaj Mimarları odası olarak mesleğimiz, meslek alanlarımız ve mesleki faaliyetlerimize dair farkındalığın artırılması için ev sahipliği yaptığımız 60. IFLA Dünya kongresinde 2024 yılı teması Dünya için Kırmızı Kod olarak belirlenmişti.

Ekolojik acil durum, küresel dayanışma, koruma, azaltma, yönetme, sürdürülebilirlik, dirençlilik, çeşitlilik, eşitlik, kapsayıcılık, yenilik, teknoloji gibi başlıklarda tüm dünyadan akademisyen ve uzman meslektaşların bilimsel ve teknik boyutlarıyla kentlerimizi bekleyen tehlikeleri tartışma ve dünyadaki başarılı peyzaj mimarlığı uygulamalarını inceleme fırsatı bulmuştur. Daha önce de sıklıkla dile getirdiğimiz gibi; Gezegenimizin tüm varlıkları için yaşanabilir halde kalması için yapılacak olan çalışmalarda önemli bir eşiğin önünde bulunmaktayız. Kentlerimizi yeni duruma uyumlamak ve iklim krizinin etkilerini azaltmak için doğa tabanlı çözümler, mavi-yeşil altyapı, peyzaj tabanlı şehircilik hizmetlerini tekrar vurgulamak istiyoruz.

Kentimizin Sürmene, Araklı, Arsin ilçelerinde şiddetli sağanak yağış sonucu meydana gelen heyelan ve taşkınlardan etkilenen tüm hemşerilerimize geçmiş olsun dileklerimizi iletiyoruz. Yaşanan olumsuzlukları ortadan kaldırmak ve yeniden yaşamamak adına bilim dışı kararlara son verilmesi gerektiğini vurgulamak istiyoruz. Bu vesileyle kentimizde yapılacak olan her projenin bölge ve kent ilişkisi ele alınarak, kente olan ekolojik, ekonomik ve sosyal katkılarının kentte yaşayanlar, meslek odaları, üniversite ve uzmanlarla birlikte ortak akıl yürütülerek hazırlanması gerektiğini savunmaktayız.

Bu bağlamda mesleğimizin getirdiği mesuliyetimizden dolayı kentimiz için hazırlanacak olan projelerde desteğe hazır olduğumuzu tekrar belirtmek isteriz. TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Trabzon Şubesi olarak Trabzon kıyı dolgu alanlarının çevreye vermiş olduğu zararları birçok kez dile getirdik.

4000 yıllık tarihe sahip olduğu söylenen ve bunu destekleyen en önemli kalıntıların yine kıyılarda olduğu bilinmesine rağmen, flora ve faunaya olan olumsuz etkilerine, taşkınlara neden olduğu defalarca tecrübe edilmesine rağmen “Trabzon Kenti Kıyılarının %86’sı 1950 sonrasında yapılan mesnetsiz ve düzensiz kıyı dolguları ile yok edilmiştir”. Son günlerde Trabzon gündeminde sıkça yer alan ve Trabzon ili Ortahisar ilçesi Beşirli ve Toklu Mahalleleri kuzeyinde yapımı devam eden Trabzon Büyükşehir Belediyesi Gülcemal Dolgu Alanı Kentsel Tasarım Projesi kapsamındaki dolgu ve konsept projeler hakkında aşağıdaki açıklamayı kamuoyu ile paylaşma ihtiyacı duyulmuştur.

Öncelikle günümüze kadar devam eden dolgu çalışmalarının bir proje dahilinde gerçekleşmediği anlaşılmaktadır. Alana ait bir dolgu planının olmaması ya da alanın bir döküm sahası olarak kullanılması nedeniyle yıllardır kentimizde tartışılan Gülcemal Dolgu alanı mevcut haliyle kıyı şeridinin deniz ile olan bağını engellemiş, görüşünü kapatmıştır. Geçtiğimiz günlerde Büyükşehir Belediyesi tahkimat çalışmalarını başlattığını basın açıklamasıyla kamuoyuna bildirmiştir. Başlatılan tahkimat çalışmaları yıllar önce hazırlanan proje altlıklarına göre mi yoksa yeni bir çalışma sonucu mu ilerliyor bu konuda kamuoyunun aydınlatılmasını gerektiğini düşünüyoruz.

Basından takip edebildiğimiz kadarıyla bu alana ait konsept projelerin hazırlandığı ifade edilmektedir. Bu noktada avan projelerin hazırlanma sürecinde de hangi programlama doğrultusunda hangi kararların üretildiği konusunda da meslek odamızla ve kamuoyu ile bir bilgi paylaşımı olmamıştır.

Kentimiz için oldukça önemli bu noktada hazırlanan projelerin “Kentlerimizi yeni duruma uyumlamak ve iklim krizinin etkilerini azaltmak için doğa tabanlı çözümler, mavi-yeşil altyapı, peyzaj tabanlı şehircilik hizmetlerine nasıl katkılar sağladığını merak etmekteyiz. Bu konuda özellikle peyzaj mimarlığı anlamında projenin hangi temel ilkelerle yürütüleceğini merakla takip ediyoruz.

Kentimiz için hayati öneme sahip bu alanlarda hazırlanan projelerin ortak akılla ve bilimin ışığında, raporlara dayalı olması gerektiğini belirterek önceki yıllarda yaşanan uygulaması mümkün olmayan ya da kentin ekolojik, ekonomik ve sosyolojik değerlerine örtüşmeyen projelerin ortaya çıkması durumunun tekrarından endişe duymaktayız.

Trabzon’u yalnızca estetik kaygıların ön planda olduğu, bulunduğu çevreden bağımsız, bağlamından koparılmış, çevresel, ekolojik, ekonomik ve sosyal boyutların göz ardı edildiği tek tip projeler ile değil bilimsel veriler ışığında kentin karşı karşıya olduğu ekolojik problemlere çözüm arayışında olan yaklaşımları benimsemesini talep etmekteyiz.

Geleneksel bir yaklaşım ile hep aynı faktörler üzerine odaklanmanın bir yana bırakılması, bunun yerine peyzajın yere özgü karakteristiklerinin saptamaya çalışılması bunun için peyzajı çok katmanlı (ekolojik, kültürel, sosyal, koruma kullanım dengesi ve ekonomik verileri vb.) ve tüm katmanların birbirleri ile etkileşim içinde bir sistem olarak ele alınması gerekmektedir.

Planlama sürecinde farklı disiplinlerden uzmanların ve yerel halkın görüşlerinin dahil edilmesi gerekmektedir.

Kentimizin sorunlarını bilen, öncelikleyen meslektaşlarımız, bilim insanlarımız, meslek odalarımız ve halkımız ile birlikte kararlar üretmeliyiz. Daha önce de belirttiğimiz gibi, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Trabzon Şubesi olarak kentimiz için üretilecek her projede katkı koymak için hazır olduğumuzu, bilimin ışığında üretilecek her çalışmanın da yanında olacağımızı kamuoyuna bildiririz