Zorunlu açıklama: Akyazı Stadı'nın güvenilirliği!

Sevgili okurlarım, çok değerli vatandaşlarım.

Gündemde tartışma konusu olan Akyazı dolgu alanı ve üzerindeki Şenol Güneş Tesisinin güvenirliği ile ilgili son bilimsel verileri ve şahsi görüşlerimi sizlerle paylaşmak bir bilim adamı olarak benim görevimdir.

RİSKLİ BÖLGEDEKİ DOLGU

Bildiğiniz gibi Akyazı dolgu alanı Akyazı Heyelan Sahasının denize doğru devamı üzerinde kurulmuştur.

Burası aynı zamanda kuzeye doğru çökmüş bir normal fay bloğuna karşılık gelir.

Dolguda hayati önem taşıyan deniz tabanı jeolojisi, jeofizik ve sondaj verileri yetersiz ve niteliksiz olduğundan dolgunun tabanındaki denizaltı yapısının ayrıntılı jeolojik özelliklerini bilemiyoruz.

DOLGU SONRASI OTURMALAR EN ÖNEMLİ SORUN!

Dolgu ve alttaki sıkılaşmamış suya doygun denizel çökel kayalar tıpkı suya batırılmış bir sünger gibidir.

Sıkıştırıldığında bünyesindeki suyu kaybedip farklı miktarda oturmalara ve üst yapıda deformasyona ( kırılma, açılma, dönme ) neden olmaktadır.

Bu özellik hemen her dolguda az çok yaşanabilecek bir sorundur.

Örneğin 10-20 m su derinliğinde kurulmuş Japonya’nın ödüllü projesi olan deniz üzerindeki Kansai Hava Limanı inşaatında bile zemin iyileştirilmesine rağmen beklenmeyen düzensiz oturmalar yaşanmıştır.

NİTELİKSİZ DOLGU!

Zemin iyileştirilmesi yapılmadan doldurulan Akyazı’da, stat, kazıklar üzerinde taşıtılmaya çalışılmıştır.

Çevre jeolojisine göre, 20-30m uzunluğundaki kazıklar çok derindeki temel kayaçları içerisinde uç kazık nitelinde olmayıp, örtü kayaçlarının farklı seviyelerindeki farklı kayaçlar içerisinde sürtünme kazıkları durumunda olmalıdır.

YERDEN İZLENEN DEFORMASYONLAR

2019 yılında Şenol Güneş Tesislerinde yaptığımız gözlemlerde bina duvarlarında ve tabanında 3mm genişliğinde enine, boyuna, verevine kırıkların olduğunu saptamıştık (aşağıdaki resimlere bakınız).

Bu tür deformasyon yapılarının kazıklara rağmen tesisin ancak farklı oturmasından kaynaklanabileceğini, oturma ve deformasyon yapılarının düzenli aralıklarla gözlenmesi gerektiğini ilgili makamlara iletmiştik.

UYDUDAN İZLENEN DEFORMASYONLAR

3 ay önce uluslararası saygın bir dergide yayınlanan Akyazı dolgu alanı ve stadında yapılan 2016 – 2020 yılları arasındaki uydu ölçümlerinin sonuçları stat da öngördüğümüz farklı oturmaların varlığını kanıtlamıştır ((Firat Altintas & Ertan Gokalp (2021) Monitoring surface deformations of the reclamation site using PS interferometry: Senol Gunes sport complex (Turkey), Geocarto International, DOI: 10.1080/10106049.2021.1967466)

Zeminde farklı oturma, farklı miktarda çökme ve yükselmeleri ifade eder ve üst yapıdaki deformasyonlara, hasara , neden olur.

STAD İLE İLGİLİ UYDU VERİLERİ

Aşağıda şekil 1 ve 2 de görüldüğü gibi, uluslararası nitelikli makalenin stat a ve dolguya ait uydu ölçümleriyle ilgili deformasyon değerleri verilmiştir.

Stattaki deformasyonlar:

Kırmızı noktalar 4,5- 7,5 mm yıllık çökme deformasyonu

Pembe noktalar 1,5- 4,5 mm yıllık çökme deformasyonu

Beyaz noktalar yılda 1,5 mm çökme ve 1,5 mm yükselme deformasyonlarını göstermektedir.

Yukarıdaki farklı oturma veya deformasyon değerleri kazıklara rağmen stadın oturduğunu başka deyişle deforme olduğunun kanıtıdır.

YERDEN VE UYDUDADAN GÖZLENEN DEFORMASYONLAR ÖRTÜŞÜYOR

Uydu veri haritasına bakıldığında, stat ve dolgu birlikte bir bütün olarak farklı şekilde oturmaktadır.

Ancak stat, çevre dolgu alanına göre daha az oturma deformasyonu göstermektedir.

STADIN HASAR DURUMU?

2019 yılındaki gözlemlerimiz, stadın hasar sınıflamasına göre AZ HASAR durumunda olduğunu göstermekteydi.

Az hasar ise stadın güvenliği için herhangi bir sorun oluşturmaz.

Ancak oturmaların, deformasyonların ve hasarın devam edip etmeyeceğini anlamak için tesisin düzenli aralıklarla kontrol edilmesi gerektiğini belirtmiştik.

Oysa 2019 yılından bu yana statla ilgili başka hiçbir gözlemimiz olmadığından stadın bu günkü hasar durumu hakkında hiçbir bilgimiz yoktur.

SORUN NEREDEN KAYNAKLANIYOR?

Kazıklara rağmen stadın deformasyona uğramasının temel nedenleri bir veya birden fazla olabilir: 1- imalat hatası 2- zemin problemleri 3- Dolgu ile kazıklar arasında oluşabilecek negatif sürtünme 4- Bölgenin jeolojik özellikleri ( heyelan, fay- kırık sistemleri, yeraltı suyu varlığı) olabilir.

Soruna daha doyurucu cevap verebilmek için elimizde dolgu tabanına ait ayrıntılı denizaltı jeoloji, jeofizik ve sondaj verileri yoktur.

Bilgilerinize saygıyla sunulur.

Prof. Dr. Osman BEKTAŞ

Şekil1: Akyazı dolgu alanında ve stattaki farklı çökme - yükselme deformasyonlarını gösteren harita. Farklı renkli noktalar farklı miktarda oturmaları belirtir. Yüksek değerdeki deformasyon noktalarının (kırmızı noktalar) stat da daha az olduğuna, buna karşın dolgu alanında kırmızı noktaların daha fazla olduğuna dikkat edin.

Şekil2: Deformasyon ölçümleri ilgili noktaların hem dolgu alanında hem de statta bulunduğuna dikkat edin. Kırmızı noktalar daha fazla, açık noktalar ha az deformasyonu gösterir.