Son günlerde yazılı ve görsel medyada, iç mekanlarda, mutfak ve banyoda kullanımı hızla artan granitin yaydığı radon gazının akciğer kanseri yaptığı görüşü ortaya atılmıştır.

Granit ithalatçıları ile Türkiye’deki mermer üreticileri arasındaki rekabetten kaynaklanan bu görüş gerçeği tam olarak yansıtmamaktadır.

Çünkü bina içindeki granitin havaya verdiği çok düşük miktardaki radon gazının insan sağlığını tehdit ettiğini gösteren bilimsel veriler yoktur.

Oysa Dünya Sağlık Örgütüne göre akciğer kanserinin sigaradan sonra en önemli nedenlerinden biri olan ve çevre jeolojisinden kaynaklanan soluduğumuz havadaki tatsız kokusuz görünmeyen radon gazı en büyük tehlikedir.

EVDEKİ TAŞ DEĞİL DOĞADAKİ TAŞLAR TEHLİKE OLUŞTURUYOR!

Doğal radyoaktivite çevremizde granit veya benzer açık renkli magmatik taşlarda,  toprak da bulunan birincil radyoaktif elementlerden uranyum, toryum ve potasyumdan kaynaklanır.  Ancak insan sağlığını en fazla tehdit eden radyoaktif element uranyum ve radyum’dan türeyen  radon gazıdır.  Radon radyoaktif gaz olup soluduğumuz havada bulunur. Aşırı dozdaki radon akciğer kanserine neden olur. Radon gazı en fazla yeraltı suyunda toprakta, bina içinde ve en az bina dışında bulunur.

Bu nedenle evde soluduğumuz havadaki radon gazının esas kaynağı iç mekandaki granit değil jeolojik yapıya bağlı olarak çevre kayaçlarından kaynaklanan radon gazına ve miktarına bağlıdır.

Yaşadığımız ortamdaki bölgenin jeolojik yapısına bağlı olarak granit ve benzeri kayaçların havaya verdiği radon gazı kırıklardan sızarak evimizde birikebilir. Uzun süreli radon gazı soluduğumuzda akciğer kanseri riski yükselmektedir. Amerika’da her evdeki radon gazı radon kitleriyle sürekli olarak ölçülür

RADON VE KANSER GERÇEĞİ

Granitteki doğal uranyum ve radyum elementinin bozuşmasından oluşan radon gazı konusunda tüm dünyayı uyaran Dünya Sağlık Örgütüne göre akciğer kanserinin sigaradan sonra en önemli nedenlerinden biri soluduğumuz havadaki tatsız kokusuz görünmeyen radon gazıdır.

Granit ve benzeri kayaçların çok yaygın olduğu, akciğer kanserinin birinci sırada yer aldığı Doğu Karadeniz Bölgesinde radon gazı birikimi ile ilgili ölçümler yoktur.

DOĞAL RADYOAKTİVİTEMİ YOKSA ÇERNOBİLMİ?

Doğu Karadeniz sahil bölgesinde yaşayan insanlar esas olarak açık renkli dasitik, ve koyu renkli bazaltik volkanik kayaç türlerinden kaynaklanan doğal radyoaktiviteye ve Çernobil faciasının kalıntıları olan yapay radyoaktiviteye maruz kalmaktadırlar.

Sistematik ve detay olmayan güncel radyoaktivite ölçümlerine göre anormal değerler vermeyen Doğu Karadeniz Bölgesi doğal radyoaktivitesi dünya genel ortalamasının biraz üzerindedir.

Çernobil radyoaktivitesi ise doğal radyoaktiviteden çok daha düşüktür.

NE YAPILMALI

Türkiye’de ve bölgemizde radon gazı tehlikesi ve bunun neden olduğu akciğer kanseri gerçeği tam olarak bilinmemektedir. Kayaçlardaki doğal uranyum ve radyum elementinin bozuşmasından oluşan radon gazı konusunda tüm dünyayı uyaran Dünya Sağlık Örgütüne göre akciğer kanserinin sigaradan sonra en önemli nedenlerinden biri soluduğumuz havadaki tatsız kokusuz görünmeyen radon gazıdır.

Buna karşın erkeklerde akciğer kanserinin birinci sırada yer aldığı Doğu Karadeniz Bölgesinde radon gazı birikimi ile ilgili ölçümler yoktur.

Bu nedenle bölge radon gazı haritaları yapımı yanında özellikle rutubetli yerlerde, zemin ve bodrum katları gibi kapalı ortamları sık havalandırmak, bina temel yalıtımını iyi yapmak gerekir.

OKULLAR VE HAVALANDIRILMAYAN KAPALI ORTAMLAR!

Kuzey Amerika’nın jeolojik yapısı ve kayaç türleri Doğu Karadeniz Bölgesine çok benzer. Amerika’da her bölgenin radon gazı haritası mevcut olduğu gibi her evdeki radon gazı da yerel yönetim ve vatandaş tarafından sürekli kontrol altında tutulur. Bunun için piyasada satılan ve fiyatı 20 dolar olan radon kitleri kullanılır. Bu radon kitleri ile evimizde, okular da veya kapalı mekanlarda veya granit veya benzer özellikte kayaç bulunan ortamlardaki olasılı radon gazı birikimleri kolaylıkla kontrol edilebilir. Bu gibi yerler sürekli olarak havalandırılmalıdır. Havalandırmaya rağmen radon gazı değeri yine yükseksek ise ilgili! Makamlara haber vermek gerekir.

Radon gazı kiti: Evimizde çevre jeolojisinden kaynaklanan ve akciğer kanserinin en önemli nedenlerinden biri olan radon gazı birikimi radon kitleriyle kolaylıkla ölçülmektedir. Bu kitler Amerikada 20 dolar karşılığında piyasada satılmaktadır.

Prof. Dr Osman BEKTAŞ