Sinop Nükleer Santralı Karadeniz Fayını Sorgulumak Zorundadır 

Türkiye’nin ikinci nükleer santralinin Sinop’ta kurulması planlanmaktadır. Bunun en önemli nedenlerinden biride deprem güvenliğidir.

Fransa ve Almanya’daki nükleer santraller deprem riski taşımazken Japonya ve Türkiye gibi deprem ülkeleri nükleer santrallerini güvenlik açısından sorgulamak zorundadır.

 Bir reaktörün statik hesapları olası deprem senaryolarına göre hesaplanır ve planlanır. Santral bu plana uygun olarak inşa edilirse deprem büyük bir risk taşımayabilir.

Japonya da ön görülemeyen büyüklükteki deprem ve tusunamiye bağlı hasar yanında tüm dünyayı ürküten nükleer tehlike Sinop nükleer santralini tekrar sorgulamak zorunda bırakmıştır.

Batı Karadeniz sahilinde Sinop ta yapılması planlanan nükleer santral resmi Türkiye Deprem Hasar Haritasına göre deprem açısından en güvenli bir yerde,  Kuzey Anadolu Fayından (KAF) yaklaşık 150 km uzaklıkta ve 4. Derece Deprem Bölgede yer alır.

 Oysa Sinop Karadeniz sahiline paralel uzanan Karadeniz Fayına birkaç km mesafededir. Karadeniz, bu ters fay boyunca tıpkı Japonya da olduğu gibi Türkiye nin altına doğru dalmaktadır. Ancak fay mekaniği benzer olsa da depremsellik derecesini gösteren fay hızları oldukça farklıdır.  Japonya’daki fayın hızı 83mm/yıl iken KAF ın hızı 24mm/yıl, Karadeniz Fayının hızı ise 1-2mm kadardır.

 Son 100 yıl içerisinde Karadeniz Fayı üzerinde, İstanbul- Batum arasında M5 den büyük 4 deprem olmuştur.

1968 yılında Sinop un 150km kadar batısında, Amasra- Bartın da, Karadeniz Fayı üzerinde oluşan M6.5 büyüklüğündeki bir deprem sayesinde Bartın 4. Derece deprem bölgesinden birinci derece deprem bölgesine yükseltilmiştir.

Bu günkü resmi Türkiye Deprem Hasar Haritasına göre ( Deterministik Harita ) KAF üzerinde olabilecek M7.5- 8 büyüklüğündeki bir deprem Sinop yöresinde M4-5 büyüklüğünde bir deprem etkisi oluşturabilir. Oysa KAF ve Karadeniz Faylarını birlikte değerlendiren resmi özelliği olmayan bilimsel Türkiye Olasılı Deprem Hasar Haritalarına göre ( Probabilistik Harita ) Sinop dahil tüm Karadeniz sahili boyunca 50 yıl içerisinde olabilecek olan en büyük deprem %90 olasılıkla M6.5 büyüklüğündedir. Ancak % 10 olasılıkla Karadeniz Fayı üzerinde M6.5 den büyük bir deprem oluşabilir. Bu tür bir deprem yıkıcılıktan çok bölgede kütle hareketleri ve heyelanlara neden olabilir.

Japonya depremiyle birlikte deprem sonrası tusunami hasarı ve nükleer felaketi bir kez daha doğal olaylarla ilgili mühendislik hesaplarında önemli bir yanılma payının olabileceğini bu nedenle emniyet katsayılarının yüksek tutulması gerekliliğini vurgulamıştır.

21 yüzyılda Türkiye her zamankinden daha fazla nükleer enerjiye ihtiyaç duyacaktır. Ancak Türkiye’nin bir deprem bölgesi olduğu da unutulmamalıdır. Japonya da yaşanan nükleer felaketin boyutları dikkate alındığında deprem güvenliği açısından KAF’dan uzakta planlanan Sinop nükleer santrali sadece KAF’ı değil, KAF ve Karadeniz Faylarını birlikte sorgulaması gerekir. Nükleer tehlikeden uzak güvenli bir yaşamı teminatı için bu şarttır.

Prof.Dr.Osman BEKTAŞ

E-mail: obektas@ktu.edu.tr