İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi'nin 2011 yılında hayata geçirdiği interaktif toplu mezar haritası 3 yıl aradan sonra güncellenerek, kamuoyu ile paylaşıldı. İnternet üzerinden ulaşılabilen haritaya göre Türkiye'de çoğunluğu Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'nde olmak üzere açılmış ve açılmamış toplam 348 toplu mezar tespit edildi. İnternet üzerinden interaktif olarak yayınlanan haritaya göre 348 toplu mezarda toplam 4 bin 201 kişiye ait cesetler olduğu belirtiliyor. İHD tarafından 2013 yılında yayınlanan raporda 253 toplu mezarda 3 bin 248 kişinin cesedinin bulunduğu kaydedilmişti. Yayınlanan haritaya göre bugüne kadar açılan 45 mezarda toplam 281 kişiye ait cesetlere ulaşıldığı belirtildi.

 

‘17 bin faili meçhul var'

 

 

İHD Genel Başkan Yardımcısı ve Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici, aradan geçen 3 yılın ardından edindikleri yeni ve gerçek bilgiler ışığında raporu güncellediklerini söyledi. 17 bin olarak ifade edilen kayıp ve faili meçhul cinayetlerin olduğu ve akıbetlerinin bilinmediği bir coğrafyada, bastığımız her karış toprağın bir toplu mezar olma ihtimali olduğunu belirten Bilici şöyle devam etti: "Geçmişte bu coğrafyada katliamlar, soykırımlar ve acılar yaşandı. Özellikle son 30 yıldır süren savaş beraberinde büyük yıkımlar getirdi. Kayıplar, faili meçhul cinayetler ve toplu mezarlar yaşanan bu tahribatın en somut gerçekliğidir. Yapılan çağrılar, kampanyalar ve suç duyurularına rağmen, kayıpların akıbetinin ortaya çıkarılması konusunda devletin bir çalışması olmadı."

 

‘Bir komisyon kurulmalı'

 

Geçmişle yüzleşme ve hakikatlerin araştırılması için, tarafsız ve güvenilir bir Hakikatleri Araştırma Komisyonu kurulması gerektiğini belirten İHD Genel başkan Yardımcısı Raci Bilici şunları söyledi: "Toplu mezarlardaki kimliklendirme çalışmalarını yürütmek amacıyla, uzmanların yer aldığı bağımsız ve deneyimli ekiplerin birlikte çalışabileceği yöntemi uluslararası bilimsel kuruluşlarca onaylı bağımsız yapılar oluşturulmalı, üniversiteler ilgili çalışmalara dahil edilmelidir. Mezarlardan çıkarılan cenazeler ve insana ait buluntularda yalnızca kimliklendirme yapılmayıp kişilerin ölüm nedenlerinin belirlenmesi ve insan hakları ihlallerinin belirlenmesi de hukuki bir zorunluluktur. Kayıpların aranması ve mezarların açılması Minnesota Otopsi Protokolü ve mezar açmayla ilgili uluslararası standartlara göre yürütülmeli."