Yirmüç il için açıklanan “Cazibe Merkezleri” projesinin ilk çağrısında Trabzon olarak yer alamadık ama yakın dönemde Singapur Modeli olarak ifade edilen yeni bir strateji açıklandı. Singapur modeliyle birlikte kurulacak dört merkezden biri de Trabzon olacak deniyor.

Singapur modelini, rahmetli valimiz Recep Kızılcık zamanında da incelenmişti.

Konu bugünlerde Bilim Teknoloji Bakanı tarafından ”Kalkınma Kurulu”nun gündemine getirilecek.

Kurul da onay verirse;

Dört “Endüstri bölgesi”, yüksek teknolojili yatırımların cazibe merkezi olacak.

Endüstri Bölgelerinde; Nanoteknoloji ve Biyoteknoloji iki öncelikli yatırım alanı olarak açıklandı.

Singapur modelinin özü eğitimde

Singapur modelinin özü yetişmiş insan gücü. Bu insan gücünü yetiştiren “eğitim sistemi” de dünyada adından söz ettiriyor.

Eğitime çok ciddi bir kaynak ayırıyorlar. İlk beşyüz üniversite sıralamasında iki tane üniversitesi var; Nanyang Teknoloji Üniversitesi 58, Nanyang Singapor Üniversitesi ise 28. Sırada.

Singapur modelinin temeli; ana sınıfından başlayarak nitelikli (yetenekli) ve sorun çözmeye odaklı insan yetiştirmek olarak özetlenebilir.

Yetenek aranıyor

Yetenekli insan yetiştirmek, o kadar kolay iş değil. Öyle olsa tüm ülkeler bunu yapardı. Bu hem devletin, hem de toplumsal yapının hayal kurmayı ve özgür düşünceyi desteklemesiyle olacak bir iş.

Dünyada bu işi kim, nasıl iyi yapıyor?

Kimisi çok acı tecrübeler sonrası, eğitimin önemini anlıyor ve devlet stratejisinin merkezine eğitimi koyuyor. Bu stratejiden yetişen gençler, dünyada fark yaratan ülkeleri meydana getiriyor. (Finlandiya gibi)

Kimisi ise yarattığı özgürlük, demokrasi ve refah ortamıyla, tüm dünyadan gençleri kendisine çekmekte çok başarılı (ABD, Kanada gibi).

Peki Crossover denen modeli duydunuz mu? Türkiye’de de ofisleri var ve şimdilik 100’e yakın insan bu sistem için çalışıyor. Daha da artacağa benziyor.

Nedir bu model? Uzaktan çalışma sistemini tam zamanlı olarak uygulayan Crossover, saptadığı ve özel testlerden geçirdiği yetenekleri, yerinden yurdundan etmeden ABD’li teknoloji firmaları adına çalıştırıyor. Türkiye ortalamasına göre iyi maaşlar vererek, akıl gücünü alıp ABD’li firmalar için kullandırtıyor. Böylece yetenek bulmada sıkıntı yaşayan ABD’li firmaların tek tek yapacakları “yetenek arama maliyetlerini” en aza indiriyor, pazarı tüm dünya olarak genişletiyor.

Küreseli bilmeyen yerele de katkı sunamaz

Sanayi devrimini yakalayamadık, fark yedik. Bilgi toplumunu ve ileri teknoloji üretimi dönemini de yakalayamadık, fark giderek açıldı. Aşağıdaki tabloda G20 ülkeleri arasında, sanayi ihracatlarında ileri teknoloji ürünlerinin payı açısından yerimizi görebilirsiniz.

Dünya artık endüstri 4.0’ı konuşuyor. 2050’nin planlaması yapılıyor (endüstri 5.0).

Türkiye olarak ne kadar hazırız? Düzenli aralıklarla çıkarılan teşvikler dışında elde ne var? Eğitim sistemimizin kötü durumunu PISA 2015 sonuçları ile gördük, buradan çıkış mümkün mü?

Prof. Özgür Demirtaş’ın dediği gibi: “ Türkiye'de: Son yıllardaki teşvikler güzel. Ama bu teşviklerin işe yaraması için onları kullanacak üst düzey eğitimli insanlara ihtiyaç var.”

Cazibe Merkezi Trabzon

Trabzon, teknoloji üretimi yatırımı için cazibe merkezi olabilir mi? Cevabım neden olmasın. Diyarbakır da olabilir, Edirne de. Ama kimse kimseyi kandırmasın, mevcut durumun resmi iyi çekilsin, stratejiler ortaya konulsun ve artık eğitim sistemindeki kötü durumu iyiye çevirecek planlar yapılsın. Aksi halde resim şundan ibarettir:

- Trabzon yetenekli gençlerine bir gelecek vadedemiyor

- Trabzon siyasisi ve bürokratı kısır çekişmelerde debeleniyor

- Trabzon yetenekli genci ya İstanbul’un ya da yurtdışının yolunu tutuyor

- Oyaki Trabzon’u geleceğe hazırlayacak olan bu kaçırdığımız gençler.

- Kurulacağı söylenen “Endüstri Bölgesine” yatırım yapacağı umulan küresel veya yerel yatırımcılar o bölgedeki eğitimli insan kaynağını da inceler fizibilite aşamasında, sadece teşvikler yetmez.

- Singapur veya Silikon vadisi modeli, hiç farketmez, teknoloji üretiminin arka planında başarılı bir eğitim sistemi, özgür düşünceye sahip, bilimin yol göstericiliğinde yürüyen gençler vardır.

Maalesef Trabzon’un kaderi, Türkiye’den bağımsız değil. Arkasında eğitim stratejisi barındırmayan hiçbir teşvik haberi beni heyecanlandırmıyor.