Prof.Dr. Osman Bektaş
Çaydaki yüksek alüminyum riski
Çay bahçesi topraklarımızın bu günkü aşırı asidik kimyasal özelliği toprak altındaki serbest alüminyum miktarının çok daha fazla artmasına ve çay bitkisine geçmesine neden olmaktadır.
Son 50 yıl içerisinde çay toprağındaki potansiyel serbest Alüminyum miktarı 6 kat artmıştır.
Aşırı Alüminyum çay bitkisinin verimini ve kalitesini olumsuz etkilediği gibi insan sağlığı için de bir risk oluşturmaktadır.
2012 verilerine göre çay yaprağındaki Alüminyum miktarı içme suyunda kabul edilen miktardan 12-60 kat daha fazladır.
Alüminyum beyin ve sinir sistemini zehirleyici bir özelliğe sahiptir. Bu nedenle Alzheimer hastalarının beyin dokularında saptanan alüminyum günümüzde tartışma konusudur.
Çaydaki Alüminyumun insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini gösteren kesin bilimsel ve tıbbı araştırma sonuçları olmasa da bilim adamlarının ortak görüşü çay içme güvenirliği açısından günde 4 bardaktan fazla ve uzun süreli demlenmiş çayın içilmemesidir.
Öte yandan topraktaki yüksek alüminyum miktarı çay bitkisinin köklerini zehirleyerek köklerin kısa ve cılız kalmasına, toprağı yeterince tutmamasına, dolaysıyla eğimli arazilerde sığ heyelanlara neden olmaktadır.
ÇAY TOPRAĞININ KİMYASI NEDEN DEĞİŞTİ?
Toprağın pH değeri, toprağın tarımsal niteliğini belirleyen en önemli kimyasal faktördür.
Çay tarımı orta asitli topraklarda, pH= 4,5-5 değerleri arasında, çok dar bir aralıkta sürdürülmektedir.
Doğu Karadeniz Bölgesindeki çay bahçelerinde kullanılan kimyasal gübre yanında, yıllık 1000-2000 mm ye varan aşırı yağış, zamanla toprağı kimi yerlerde 10 kat daha asitleştirerek pH değerinin 3,5 e kadar düşmesine neden olmuştur.
Bu özellikteki toprağın çay verimi ve kalitesi de düşük olduğu gibi bünyesindeki alüminyum muhtevası da en üst düzeydedir.
TOPRAKTAKİ SERBEST ALÜMİNYUM NEDEN ARTTI?
Doğada en bol bulunan metallerden biri olan Alüminyum toprakta bileşik halde bulunduğu durumda zararsızdır. Ancak toprağın pH kimyasal değeri 5 ‘in altına düştüğü durumda Alüminyum bileşik halden kurtulup serbest halde toprakta birikmeğe başlar.
Toprak ne kadar fazla asit, pH değeri ne kadar düşükse, toprakta biriken serbest alüminyum miktarı da o kadar fazla olur.
Çay bitkisi de topraktaki alüminyumu bünyesine alarak yapraklarında depolar.
Çay bahçelerimizin ortalama pH değeri 4 ‘ün altında olduğundan dolayı çay yapraklarının potansiyel alüminyum içeriği en üst düzeydedir.
Şekil:1 Toprak asitliği arttıkça, pH düştükçe, topraktaki Alüminyum artışını gösteren grafik. Rize ve çevresinin toprak pH değeri ortalama 4 civarında olduğu kabul edilirse topraktaki Alüminyum miktarı milyonda 20-25 olmalıdır. Topraktaki yüksek alüminyum
ÇAY BİTKİSİNİN ALÜMİNYUM ZEHİRLENMESİ VE HEYELANLAR!
Aşırı asitli toprakta çok fazla birikmiş alüminyum bitkinin köklerini zehirleyerek köklerin daha derine doğru dallanıp ilerlememesine, köklerinin kısa kalmasına, dolaysıyla bitkisinin yeterli beslenememesine neden olmaktadır.
Bu gün Rize ili ve çevresinde heyelanlarla çay bahçeleri arasında kurulan ilişkinin temelinde çay bitki köklerinin sığ ve gelişmemiş olması, böylece toprağı yeterince tutamadığı gerçeği yatmaktadır.
Şekil:2 Alüminyum ve kalsiyumca zengin iki toprakta bitki kök büyüme sonuçlarını gösteren şekil
Şekil:3 Pamuk bitkisinin karşılaştırmalı kök uzunlukları. En asidik toprakta pH 5,2 kök gelişememiş ve alüminyum zehirlenmesine maruz kalarak kısa kalmıştır. Rize çevresindeki toprakların ortalama pH değeri 4 dir.
GÜNDE DÖRT BARDAKTAN FAZLA DEMLİ ÇAY İÇMEYELİM
Şekil4: Alzheimer hastalığının başlangıç aşamasında hastanın beyninde biriken Alüminyumu gösteren beyin tomografisi. Kaynak: Science Daily. Tarih: Şubat 12. 2014. Keele University.
Hasta 8 yıl süre Alüminyum sülfat tozuna maruz kalan bir işte çalışmıştır.
Çay yaprağındaki mevcut olan alüminyumun demleme sırasında içtiğimiz çaya geçtiği bir gerçektir.
Çaydaki Alüminyum miktarı da çayın yetiştirilme koşullarına bağlı olarak değişmektedir.
Bölgemizdeki çay toprakları aşırı asitli olduklarından çayın potansiyel alüminyum içeriği de yüksektir.
Öte yandan 3 dakikadan fazla süren çay demlenmesinde çaydaki Alüminyumun büyük bir miktarı içtiğimiz çaya geçmektedir.
Öte yandan böbrek fonksiyonları iyi çalışmayan hastalarda Alüminyum birikimi olabilir.
Alüminyum beyin ve sinir sistemini zehirleyici bir özelliğe sahiptir. Bu nedenle Alzheimer hastalarının beyin dokularında saptanan alüminyum günümüzde tartışma konusudur.
Çaydaki Alüminyumun insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini gösteren kesin bilimsel ve tıbbı araştırma sonuçları olmasa da bilim adamlarının ortak görüşü çay içme güvenirliği açısından günde 4 bardaktan fazla ve uzun süreli demlenmiş çayın içilmemesidir.