Uzungöl doğu-batı doğrultulu bir FAY vadisi boyunca uzanan yükselmiş fay bloğunda gelişmiş A1 ve A2 alüvyon yelpazelerinin ana vadinin önünü kesmesiyle olmuştur.
A3 alüvyon yelpazesi ise 2014-2023 yılları arsında süre gelen kuraklık nedeniyle karaya doğru geri çekilmiş ve bu bölgede Uzungölün bu günkü genişlemesine neden olmuştur (şekil 1,2 ve 3 ).
Özetle, dik topoğraya, tektonik ve aşırı yağışların kontrol ettiği akarsu havzasında oluşan Uzungöl bir alüvyon set gölü olup, akibeti iklim değişimine bağlıdır.
Yeraltı Akifelerin sınırlı olduğu Trabzon ilinde gelecekte yaşanması mümkün su kıtlığında koruma altına alınacak Değirmendere akiferi gelecek nesile güvence sağlayabilir.
Şekil 1: Bir alüvyon set gölü olan Uzungölün oluşumunu açıklayan blok diyagram. Yükselen fay bloğundaki yan dereler blok, çakıl, kum gibi alüvyon malzemelerini etkin ve sürekli yağış anında ana vadiye hızla taşıyarak ana vadide akan derenin önünü keser ve alüvyon set gölü (lake) oluşmasına neden olur.
Şekil 2: Uzun Göl doğu-batı doğrultulu bir FAY vadisi boyunca uzanır. Y: Fayın göreceli yükselen bloğu. A: Fayın göreceli alçalan bloğu. A1, A2, A3, güneyde, yükselen fay bloğunda, gelişmiş alüvyon yelpazeleri. A1 ve A2 alüvyon yelpazeleri ana vadinin önünü keserek Uzungölün oluşmasına neden olmuştur. A3 yelpazesi 2014 yılı ve öncesi etkin yağışlar nedeniyle gölün içine doğru ilerlemiştir.
2014
2023
Şekil 3: A3 alüvyon yelpazesi 2014 ve öncesi yıllarda etkin yağış nedeniyle Uzungölün içerisine kadar ilerlemiş ve gölün kısmen daralmasına neden olmuştur. Oysa 2014-2023 yılları arasında yaşanan kuraklık nedeniyle yağışların azalmasıyla alüvyon yelpazesi gölden karaya doğru geri çekilmiş ve günümüzde gölün daha genişlemesine neden olmuştur.
KARADENİZ BÖLGESİNİ TEHDİT EDEN KURAKLIK
2018 yılında, Türkiye’de kuraklık etkilerini göstermeye başlayınca, NASA uyarıcı bir makaleyle 2021 yıllında Türkiye’nin kuraklık dönemine girdiğini belirten bir makale yayınlamış, aynı yıl ve 2023 yılında bu makaleyi konu alan iki makaleyi bu köşede sizlerle paylaşmıştık
(TIKLAYINIZ Doğu Karadeniz Bölgesi Kuraklık tehditi altında mı? 19.01.2023).
[article id="4758" color="bg-warning"][/article]
MGM nin yayınladığı 2020-2022 kuraklık haritası (harita 3) ise Doğu Karadeniz Bölgesinin Doğu-Güneydoğu Anadolu kuraklık çemberiyle tehdit edildiğini göstermektedir.
Oyleki, bu dönemde Türkiye’nin en fazla yağış alan Ordu-Rize bölgesi ancak normal yağış alabilmiş, Trabzon ise az bir kuraklık yaşamıştır.
Özetle, dik topoğraya, tektonik ve aşırı yağışların kontrol ettiği akarsu havzasında oluşan Uzungöl bir alüvyon set gölü olup, akibeti iklim değişimine bağlıdır.
Yeraltı Akifelerin sınırlı olduğu Trabzon ilinde gelecekte yaşanması mümkün su kıtlığında koruma altına alınacak Değirmendere Akiferi gelecek nesile güvence sağlayabilir
Harita 3: 2020-2022 Meteorolojik verilerine göre Ordu-Rize arasında kalan Doğu Karadeniz Bölgesi olağanüstü kuraklık- çok şiddetli kuraklık- şiddetli kuraklık-orta kurak ve hafif kuraklık kuşakları ile güneyden, doğudan ve batıdan kuşatılmıştır. Trabzon bu dönemde az kuraklık dönemi yaşamıştır.
