Bilimden daha önemlisi bilimi kullanmaktır.

Gelişmiş ülkeler bilimi kullandıkları halde gelişmekte olan ülkelerin bilimi etkin bir şekilde kullanamadığını görüyoruz.

Ana neden sosyo- ekonomik.

Bir projenin gerçekleşmesinde bilimi etkin ve tavizsiz kullanırsanız daha uzun bir zamanda, daha fazla parayla çok daha güvenceli bir sonuca ulaşabilirsiniz.

Tersine çok daha kısa bir zamanda, çok daha az bir parayla çok güzel bir projenin çok kötü sonuçlarına ulaşırsınız.

Örnek mi?

2 Kasım 2010 tarihli köşe yazımızda Trabzon- Akyazı dolgu modelinin nasıl olması gerektiği konusunu uluslar arası makalelerden yararlanarak gündeme taşımıştık.

Yazımızda yaklaşık 1.5km boyunda,  660m eninde planlan Trabzon-Akyazı dolgu alanının bir set gibi sahile bitişik yapılması durumunda yamaçlardan serbestçe denize boşalan yeraltı suyunun önemli miktarda engelleneceği, Akyazı sırtlarında ve deniz dolgu alanında yeraltı su seviyesinin zamanla (10-20 yıl) yükselebileceği görüşünü dile getirmiştik.

     Yükselen yer altı suyunun ise aktif bir heyelan sahası olan Akyazı sırtlarında heyelanların ve akmaların, taşkın ve sellerin daha da artmasına, Rize’de olduğu gibi dolgu alanı üzerindeki tesislerin temeline giren suyun kolonlardaki demir paslanmasına ve binanın taşıma gücünün azalmasına neden olabileceğini dile getirmiştik. Bu nedenle dolgunun dünyanın diğer ülkelerinde olduğu gibi ada veya yarım ada veya kanallarla bölünmüş dolgu alanı şeklinde yapılması gerektiğini önermiştik.

      Öte yandan Karadeniz sahil kesiminin sürekli üstü örtülü tutulan orta büyüklükteki deprem tehlikesinin heyelan sahaları için çok daha büyük tehlikeler doğuracağını, gerekli önlemlerin alınmasını, başka deyişe bilimin kullanılmasının önemini vurgulamıştık.

     Gelin görün ki 7 Şubat 2014 tarihinde Jeoloji Mühendisleri Trabzon Şubesi Başkanı basına verdiği demeçte Akyazı Projesinin gerçeğe uygun yapılmadığını bu nedenle yukarıda değindiğimiz mühendislik problemlerinin bölgede önemli bir risk faktörü oluşturacağını iddia etmektedir.

      Gerçektende bol yağış alan, dik yamaçlı,  faylı- kırıklı bir yapıya sahip Akyazı aktif heyelan sahasında

•             Yamaçta sürülen tüneller

•             Yamaca bitişik masif dolgu alanı

Potansiyel mühendislik sorunları yaratacak niteliktedir.

DOLGU ALANI NASIL YAPILMALIYDI?

1-            MASİF DOLGU ALANI YERİNE KANALLARLA BÖLÜNMÜŞ DOLGU ALANI

Dolgu alanı masif bir şekilde kıyıya bitişik değil kıyıdan uzak, kanallarla bölünmüş yarım ada veya Karadeniz in kuzeyinde SOÇİ de olduğu gibi kıyıdan uzakta adalar şeklinde olmaydı.

Dolgu alanına ulaşım ise heyelan sahasına sürülen tünellerle değil de Soçi Projesinde olduğu gibi denizaltı tünelleri ve köprü ile olmalıydı.

Akyazı dolgu alanı masif bir dolgu değil de şekilde veya iddia edildiği gibi projede olduğu gibi kanallarla bölünmüş olmalıydı. Bu özellik karadaki yer altı su seviyesinin yükselmesini önleyebileceği gibi Akyazı sırtlarında ve tünel sahasında mevcut heyelan riskini de azaltabilirdi.

2- VEYA DENİZDEN DAHA UZAK ADA ŞEKLİNDE OLMALIYDI

Karadeniz’in kuzeyinde Soçi de 2014 kış olimpiyatlarına yetiştirilen Fedarasyon Adaları Akyazı’dan 4-5 kere daha büyüktür.  Soçi dolgu sahası ekolojik dengeyi bozmamak, sahili korumak ve yeraltı su seviyesini hem sahil yamaçlarında hem de dolgu alanında yükseltmemek için sahilden açıkta tasarlanmıştır. Ada ile ulaşım iki yer altı tüneli ve bir yer üstü köprüsü ile sağlanmaktadır.

ULAŞIM?

Stat sahasına ulaşım heyelan sahasına sürülen galeriler yerine Ada şeklindeki dolgu alanına yine tıpkı Soçi de olduğu gibi iki adet yer altı tüneli ve bir yer üstü köprüsü ile sağlanmalıydı.

JAPONYA MODELİ ORGİ HAVA ALANI DOĞRU TASARIM

Deniz dolgusu ile Avrupa’da tek, dünyada Japonya’dan sonra ikinci havaalanı olacak Ordu-Giresun Havalimanı doğru bir tasarımdır.

SONUÇ: Akyazı projesi bilimin tavizsiz uygulandığı, daha uzun zaman alan, ancak daha pahalı proje olmalıydı.

Prof. Dr. Osman BEKTAŞ

obektas@ktu.edu.tr