Başlıktaki konuyu Trabzon Sanayici ve İşadamları Derneği (TSİAD) başkanı Hasan Kamil Hayali Avrasya Üniversitesinin geçtiğimiz günlerde düzenlediği “Doğu Karadeniz ve Trabzon Vizyon 2023” panelinde durumumuza ışık tutmak için yaptığı sunumun başlığı olarak kullandı.

Başkan’ın “odaklanma” ile vurguladığı, benim de “vizyon ya da ortak bir gelecek tasavvuru olmadan olmaz” şeklinde savunuculuğunu yaptığım konunun desteklenmesine katkı yaptı.

Savunuculuk bir “Sivil Toplumculuk” alanıdır. Değişmesi ya da farklı ele alınması istenen konunun arkasından bıkmadan usanmadan gitmektir. Bazen sonuç alınmadığı da olur. Topal karıncanın Hac yolculuğu gibidir savunuculuk, herkesin başaramazsın dediğini duymazdan gelirsiniz ama tarafınızı herkes bilir.

Trabzon özelinde savunuculuk yaptığımız konu ise, hepimizi kapsayan, heyecan yaratan bir “vizyon”un yer aldığı plan, buna bağlı hedefler ve stratejiler olmalı, şeklinde özetlenebilir.

 Trabzon’un atanmış, seçilmiş ve STK’ları plan yerine, “kervan yolda düzülür” ile “günlük kararlarla –projelerle-“ devam ediyorlar.

Bunun yanlış olduğunu en iyi anlatan örnek, on yıllardır yaşanan, Trabzon’da da son dönemde sıkça gördüğümüz günü kurtarma amaçlı yapılan karayolu hataları. Devletin kasasından milyonlarca para ödenip yapılan karayolu viyadüklerini, 1-2 yıl geçmeden yıkıp “şimdi bu yolu zamanında öyle yaptık ama iyi yapmadık, dur değiştirelim, şuraya yeni bir viyadük yapalım, kimse de bize niye böyle yaptınız, ne oldu onca para demez nasıl olsa” mantığı, yani sakat projeci yaklaşım.

Trabzon’un yerleşik kalıpları sorgulamasının zamanı çoktan geçti. Çok geç kaldık maalesef. Şehir elimizden kaydı gitti. Ama hala umutla savunuculuk misyonunu yerine getirenlere selam olsun.

Yeni şeyler söyleyebilmek

En çıplak anlatımla sanayinin –dijitalleştiğini-, yani fabrikaların, makinelerin (fiziksel sistemlerin) sanal sistemler ile kontrol edildiğinden (4.0 sanayi devriminden) söz etti.

Ne Türkiye’de, ne de Trabzon’da ortak tasavvura ve ihracata yansıtamadığımız Sanayi 4.0 denilen devrim, sektörlere insan kaynağını yetiştirecek eğitime de yansımıyor.

Tablo çok net, işler yolunda gitmiyor. Peki ne yapacağız?

Mevlana ne güzel demiş, “Şimdi yeni şeyler söylemenin” tam da zamanıdır.

İşi sadece “Ya nasip”e bağlamak da yanlıştır. Çünkü nasip, gayrete bağlıdır.

Değişim kaçınılmazdır.



Tablonun Türkiye için söylediği, Trabzon’da da benzerdir.

TEPAV Koordinatörü Güven Sak durumu özetle;

 “… Ne meslek sahibi olduğunu düşündüklerimizin eğitimi (%68),  ne de kalan yüzde 32 geleceğe uygun değildir yani bu durumda, öncelikle sorgulamamız gereken meslek liseleri ve de yüksek öğretim sistemimizdir.

Bugün ara elemandan beklenen, dün aynen mühendisten beklenen gibidir. Meslek okullarında artık gençlere iletişim becerileri ve problem çözme kabiliyeti aşılamak gerekmektedir. Meslek okulu öğrencileri artık iş süreçlerini bir bütün olarak da içselleştirmek zorundadırlar.”

Başkan Hasan K. Hayali ilginç bir soru ve soruya verdiği cevap aşağıdaki tablodadır.

Çuvaldızı kendimize batıralım: “yapay zeka, nesnelerin interneti(IoT), arttırılmış gerçeklik, ü. Boyutlu yazıcılar, vb.” konularda oturup sohbet edebileceğiniz, KTÜ’den birkaç akademisyen dışında kaç kişi tanıyorsunuz Trabzon’da? (Türkiye’de iyi kötü bu konular dillendiriliyor)

Yeni koşulların belirleyicisi “yüksek katma değerli ürünler”dir. Ve bu ürünlerin altında, bilgi teknolojileri yatıyor. Bugün tarımdan turizme kadar bir çok sektör, artık yüksek katma değerli ürün/hizmet sunarak verimliliği ve karlılığını arttırıyor.

Artık yeni başarı performansının kriterleri; sorgulama becerisi, yaratıcılık becerisi, problem çözme becerisi, bilgi teknolojilerini kullanma beceresi, kaynakları en verimli kullanma becerisidir.

Bu doğrultuda nesiller yetiştirmek için tüm ülke olarak ilham verici bir vizyonumuz olması gerektiği aşikardır.
   
Trabzon’da eksik? (Elbette Türkiye gerçeklerinden bağımsız değil)

Yüksek katma değerli ve rekabet edebileceğimiz alanlara odaklanamamak;

Bir gelecek tasavvurumuz olmadan yola devam etmek.

Horondaki sağladığımız birlikteliği gerçek hayatta sağlayamamak.

Sonuç?

Yerinde saydığını düşünen, ama aslında geriye düşen, kaybeden bir Trabzon.