Sayın Başkanım;
Olası bir depremde deprem sonrası çadır kurup aş dağıtmak yerine, deprem öncesi deprem zararlarını azaltan çalışmalar yapmak, can ve mal güvenliği açısından sonuç alıcı en etkin yöntemdir.
2019 yılında yürürlüğe giren yeni ‘Türkiye Deprem Tehlike Haritası’ ve ‘Deprem Yönetmeliği’ Trabzon ilinin deprem tehlikesi açısından bir milattır.
Çünkü uzun yıllardan beri ‘deprem olmaz’ algısı oluşturulan ilimizin deprem tehlikesi yeni deprem yasasıyla eskisine göre iki katına çıkmıştır.
Başka deyişle M 6,6 büyüklüğündeki bir depreme veya sağlam bir zemin için g = 0,2 şiddetindeki bir yer sarsıntısına (İzmir deprem yer sarsıntısının iki katı) hazır olmamız gerekmektedir.
Depremin ne zaman ve nerede olacağını tam olarak bilemiyorsak da bu büyüklükteki bir depremin Trabzon’da oluşturabileceği zararları, can ve mal kaybını, en aza indirmemiz mümkündür.
Bunun içinde bilmemiz gereken iki temel unsur vardır:
- Olası depremde Trabzon un hangi bölgeleri en büyük hasarı alacaktır?
- Hangi binalar ön görülen depreme dayanabilecek, hangileri yıkılacaktır?
Bu konuda son yaşadığımız İzmir depremi öğretici ve ikaz edici özellikler taşır.
Yani can kaybının temel nedeni deprem değil, zayıf zemin ve sağlam olmayan binalardır.
Soruna bu açıdan bakarsak, Trabzon için ön görülen deprem yer sarsıntısının büyüklüğünün yaşanan İzmir deprem yer sarsıntısından iki kat daha fazla olduğu gerçeği, Trabzon için olası bir deprem felaketinin boyutlarını daha ciddi bir şekilde ortaya çıkarmaz mı?
DEPREM ZEMİN HARİTAMIZ YOK!
Deprem, Trabzon un zayıf, orta ve sağlam zeminlerinde farklı şiddette yer sarsıntısı oluşturacağından üzerlerindeki binalarda da farklı hasar veya yıkım geliştirecektir.
Bu bağlamda olası bir depremde, zemin durumuna göre Trabzon’un hangi bölgelerinde en büyük hasarın gelişebileceğini jeofizik yöntemlerle belirlemek mümkündür.
Vs30 zemin haritaları binalara yıkıcı darbe vuran (S ) deprem dalgasının belirli bir bölgede, 30m derinliğe kadar, bir bakıma olabilecek yer sarsıntısının şiddetini gösteren haritalardır.
Bu gün bu tür haritalar birçok ilimizde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Zeminin depremsellik özelliğini gösteren bu haritaların kullanılmasıyla inşa edilen binalar depreme karşı oldukça güvenli olacaktır.
DEPREM BÜYÜTMESİ, SIVILAŞMA VE HEYELANLARA DİKKAT!
Deprem Tehlikesi Haritasındaki yer sarsıntısı değerleri sağlam zemin için geçerlidir.
Oysa 6,6 büyüklüğündeki bir depremde, dolgu alanlarımızda ve yeraltı su seviyesi yüksek sahil düzlüklerimizde hem deprem büyütmesi hem de sıvılaşma olayları yaygın bir şekilde gelişebilecektir.
Öte yandan depremin ikincil etkileri olan heyelanların Trabzon’un denize bakan dik yamaçlarında oluşması felaketin boyutunu artırabilecektir.
YAPI STOKUMUZUN DURUMUNU BİLMİYORUZ!
Eski Deprem yönetmeliklerine göre Trabzon’da, sağlam bir zeminde, 100 tonluk bir binaya gelebilecek yatay deprem yükünün 10 ton olabileceği ön görülüyordu.
Oysa 2019 da yürürlüğe giren yeni yönetmeliğe göre deprem tehlikesi iki kat arttığından sağlam zemindeki aynı binaya, 20 ton deprem yükünün gelebileceği ön görülmüştür.
Öte yandan, yapı stokumuzun büyük bir kısmı, stat, hastaneler, çok katlı binalar v.b. dolgu veya zayıf zemin üzerinde kurulduğundan binalara gelebilecek deprem yükü resmi haritada verilen değerlerden çok daha fazla olabilecektir.
Bu verilere göre Trabzon’un mevcut yapı stoku olasılı bir deprem tehlikesine açıktır.
Yapı stokumuzun bu günkü haliyle deprem güvenirliği hakkında herhangi bir bilgimiz olmadığından deprem riski (can ve mal kaybı) hakkında tahmin yapmak oldukça zordur.
Bu bağlamda, özellikle 1999’ dan önceki yapı stokumuzun ivedilikle sorgulanması gerekmektedir.
Şurası bir gerçek ki deprem, heyelan ve sel gibi doğal afetlerin çağdaş yönetimi için Büyük Şehir Belediyemizde ivedilikle ‘Yerbilimleri Dairesinin’ kurularak yeterli sayıda nitelikli jeolog ve jeofizikçi ve ilgili diğer mühendislerin istihdam edilmesi şarttır.
Özetle, sayın başkanım, oylarıyla seçilmiş olduğunuz Trabzon halkı sizden şu soruya yanıt bekliyor:
Devletin resmi ‘Türkiye Deprem Tehlikesi Haritasına’ göre Trabzon ön görülen depreme hazır mıdır?
Saygılarımla
Prof. Dr. Osman BEKTAŞ
Jeoloji Mühendisi
