Harita1: Türkiye Radon Gazı Haritası. Çekmece Nükleer Araştırma Merkezinin 30 yıllık çalışma sonucu hazırladığı Türkiye Radon Gazı Haritasına göre Türkiye’nin en fazla radon gazı radyoaktivitesi Giresun Şebinkarahisar bölgesinde bulunur. Düzköy, Doğankaya Mahallesi bu yüksek radyoaktivite kuşağının doğu sınırında yer alır.


Dünyaya geldiğimiz andan itibaren yediğimiz yiyeceklerle, içtiğimiz su ve soluduğumuz havayla az çok doğal radyasyona maruz kalıyoruz.

Çünkü Dünyamız var olduğundan bu yana radyoaktiftir.

Çekmece Nükleer Araştırma Merkezinin 30 yıllık çalışma sonucu hazırladığı Türkiye Radon Gazı Haritasına göre 300 ton muhtemel uranyum rezervi bulunan Şebinkarahisar-Giresun yöresi Türkiye’nin en radyoaktif bölgesidir.

Kanser vakaları ile gündem oluşturan Düzköy-Doğankaya Mahallesi Şebinkarahisar radyoaktif sahasının doğu sınırında uzanan fay zonunda yer alır. Mahalle çevresinde yaygın olarak bulunan kireçtaşları radon gazı birikimi için uygun bir ortam oluşturur.

Doğu Karadeniz Bölgesinde kanser vakalarının azaltılmasında ABD de olduğu gibi radon jeolojisi çalışmaları başlatılmalı, evlerde ölçülen radon gazına bağlı olarak detay radon gazı haritaları oluşturulmalı ve zorlayıcı yönetmelikler getirilmelidir.
 
RADYOAKTİF ELEMENTLER NEREDEN KAYNAKLANIYOR?
 
Dünyamızın doğal radyoaktivitesini oluşturan 60’ın üzerindeki radyoaktif elementlerin kaynağını 2 grupta toplamak mümkündür.

1. Dünyamızın oluşumu ile ilgili kayaçlar içerisinde bulunan potasyum, uranyum, toryum gibi jeolojik radyoaktif elementler.
2. Dünya dışı, evrenden kaynaklanan radyoaktivite.

NASIL RADYASYONA MARUZ KALIYORUZ?


Şekil 1: Doğal radyoaktivite her yerde: Toprakta, kayaçta, ağaçta, suda ve vücudumuzda.
 
Soluduğumuz hava, içtiğimiz su ve beslendiğimiz toprak sayesinde yaşam çevresindeki radyoaktif elementleri vücudumuza alarak kirleniyoruz. Bu kirlenme belirli bir eşik değerine ulaşınca hücrelerimiz ve organlarımızda her türlü kanser hastalığı başlıyor.
 
GÖRÜNMEYEN KOKUSUZ TEHLİKE RADON!

Kayaçlardaki uranyum milyonlarca süreden beri bozularak çevremizdeki toprağa, suya ve havaya karışan radyoaktif radon gazını üretmektedir. Bu şekilde yediğimiz yiyeceklerle, içtiğimiz suyla ve soluduğumuz havayla hiç farkına varmadan ortamın radyasyonuna maruz kalıyoruz.
 
1979 DA DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ UYARDI!

1979 yılında Avrupa Çalışma Grubu kapalı ortamlarda, evlerdeki  havada bulunan radon gazını ölçerek sigaradan sonra akciğer kanserinin en büyük nedenin soluduğumuz havadaki radon gazı olduğunu belirlemiş ve tüm dünyayı uyarmışdır.
 
Amerika Birleşik Devletlerinde her yıl 20,000 kişinin radon gazı nedeniyle akciğer kanserine yakalandığı belirtilmektedir.
 
TÜRKİYE RADON ÖLÇÜMLERİ 1984 DE BAŞLADI 2013 DE BİTTİ

1984 yılında Nükleer Araştırma Merkezi evlerdeki radon gazı ölçümlerini İstanbul’daki evlerden başlatarak 2013 yılında ‘Ulusal Türkiye Evlerindeki Radon Gazı Haritasını tamamlamıştır.
 
EN YÜKSEK RADON GAZI DEĞERLERİ ŞEBİNKARAHİSAR-GİRESUN BÖLGESİNDE

Türkiye radon gazı haritasına göre en yüksek radon gazı değerleri kuzeydoğu Türkiye’de, Şebinkarahisar-Giresun ve Artvin-Ardahan bölgelerinde bulunmaktadır.
MTA raporlarına göre Şebinkarahisar’daki uranyum maden yataklarının tahmini rezervi 300 ton kadardır.
 
DÜZKÖY-DOĞANKAYA KANSER VAKAALARI NASIL YORUMLANABİLİR?

Son 5 yıl içerisindeki Doğankaya mahallesindeki kanser ölümleri Meclise taşınmıştır.
Bu bölgeyi radon gazı ve jeolojisi açısından ilginç kılan unsurları şu şekilde sıralamak mümkündür:

1. Doğankaya Mahallesi kuzeydoğu gidişli olan Şebinkarahisar radon gazı bölgesinin doğu sınırda yer alır.
2. Radon gazının en fazla biriktiği yerlerden biride fay zonlarıdır. Doğankaya Mahallesi Şebinkarahisar radon sahasının doğrultusuna paralel bir fay zonu üzerinde yer alır.
3. Doğankaya Mahallesinde bulunan kireçtaşları radon gazı birikimi için uygun kayaçlardır.

Bu bölgede daha doyurucu sonuç alınabilmesi için Doğankaya Mahallesindeki evlerde radon gazı ölçümleri yapılmalı, fay zonun radon potansiyeli belirlenmelidir.
 
RADON GAZINDAN NASIL KORUNMALIYIZ

Radon gazının oluşumu, fay zonlarında veya kayaçlar içerisinde birikimi jeolojik ve coğrafik faktörlere bağlı olarak gelişir.
Doğu Karadeniz Bölgesinin jeolojisine büyük benzerlik gösteren ABD’nin Kaliforniya Bölgesinde radon gazından korunmak için 1988 yılında yasalar çıkarılmıştır.
Ulusal, genel radon haritasına ek olarak, belediyeler nüfus yoğunluğunu ve yerel jeolojiyi dikkate alarak ayrıntılı radon haritaları hazırlamışladır
Ayrıca bina içlerine radon gazının girmesini önlemek için bina yapımında yeni standartlar ve teknikleri zorunlu kılmışlardır.

DETAY RADON HARİTALARI ŞART


Harita 2: Türkiye Radon Gazı haritasından daha ayrıntılı Trabzon ve yakın çevresine ait toplam radyasyon haritası. Harita jeolojik ve jeofizik verilerle karşılaştırıldığında radyasyon anomalilerinin kuzeydoğu, kuzeybatı ve doğu-batı gidişli fay zonlarına karşılık geldiğini söylemek mümkündür.
 
Ülkemizde henüz çevre koruma kanunu ile ilgili radon gazı yasası çıkmamış olsa da Belediyeler, MTA ve Üniversiteler birlikte yerleşim bölgelerine ait detay radon gazı haritaları hazırlayabilirler.
Çünkü Türkiye Radon Gazı Haritası gerçeği yansıtmayan yalnızca bir fikir veren haritadır.

Örneğin Trabzon ilinde özelikle sonbahar ve kış aylarında evlerde ölçülen radon gazı değerler ABD standartlarının 3 katını aşabiliyor.

Özetle, Doğu Karadeniz Bölgesinde kanser vakalarının azaltılmasında radon jeolojisi çalışmaları başlatılmalı, evlerde ölçülen radon gazına bağlı olarak detay radon haritaları oluşturulmalı ve zorlayıcı yönetmelikler getirilmelidir.