Bir toplumun ilerleyebilmesi, refah ve adaleti tesis edebilmesi için temel ilkelerden biri liyakattir. Liyakat, bir görevi ya da pozisyonu hak edenlerin bilgi, beceri ve deneyimlerine göre seçilmesini ifade eder. Ancak bu ilkenin ihmal edilmesi, sadece bireylerin değil, tüm bir ülkenin geleceğini tehdit eden bir sorun haline gelebilir.
Bir ülkede liyakat ilkesi çiğnenirse, bu durum kurumların işlevselliğini kaybetmesine yol açar. Ehliyetsiz kişilerin kritik pozisyonlara getirilmesi, karar alma mekanizmalarında hatalara ve hatta yolsuzluğa kapı aralar. İşini hakkıyla yapan bireyler ise bu adaletsizlik karşısında motivasyonunu kaybedebilir. Liyakat eksikliğinin ekonomik kalkınma, sosyal barış ve kamu hizmetlerinin niteliği üzerinde yarattığı olumsuz etkiler çok açıktır.
Tarih boyunca çöken medeniyetlerin çoğunun ortak bir sorunu vardı: liyakat eksikliği. Yeteneksiz kişilerin sadakat veya nepotizm yoluyla öne çıkarılması, toplumlarda yozlaşmayı hızlandırmış ve çöküşü beraberinde getirmiştir. Buna karşılık, Osmanlı Devleti'nde devşirme sistemi gibi uygulamalar, bir dönem boyunca liyakati öncelikli kılarak çağdaşı devletlere örnek olmuştur.
İşleyen bir liyakat sisteminin kurulabilmesi için şu adımlar atılabilir:
Şeffaf Sınav ve Değerlendirme Sistemleri: Kamu kurumları ve özel sektörde görev almak isteyenlerin, şeffaf ve objektif kriterlere dayalı sınavlardan geçmesi gerekir.
Denetim Mekanizmaları: Liyakat esaslarını ihlal eden uygulamaların engellenmesi için etkili denetim mekanizmaları oluşturulmalıdır.
Eğitim ve Yetiştirme Programları: Toplumun her kesiminde yetenekli bireylerin öne çıkması için kaliteli eğitim fırsatları sunulmalıdır.
Toplumsal Bilinçlendirme: Liyakatın sadece bir kişisel kazancı değil, toplumsal bir fayda sağladığı konusunda kamuoyu bilinçlendirilmelidir.
Liyakat, sadece bireylerin hak ettiği yerlere gelmesi değil, aynı zamanda bir toplumun hakkı olan kalkınma ve adaleti de sağlar. Bu ilkeye sadakatle bağlı kalmak, ülkemizin geleceği için hayati bir gerekliliktir. Unutmamalıyız ki liyakatı tesis etmek sadece bir seçenek değil, bir zorunluluktur.
