Prof.Dr. Osman Bektaş
Büyük şehirler üzerindeki ısı adası
Şehirleşme iklim değişimine neden olabilir mi?
Ne alaka diyeceksiniz!
1800’li yıllarda bilim adamları büyük şehirlerin merkezleri ile yakın çevreleri arasında 1-3 derece ısı farkının var olduğunu gözlemlediler.
Başka deyişle şehir üzerindeki ısı eğrisi yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi bir ada oluşturuyordu.
Çünkü büyük şehrin merkezi sıcak bir noktaydı.
Ülkenin büyük şehirleri üzerinde böyle ısı adaları oluşuyorsa bu bir bakıma iklim değişimine neden olmaz mı?
Soruya cevap vermeden önce yukarıdaki resimde görüldüğü gibi büyük şehir merkezleri üzerinde oluşan ısı adasının nedenini açıklayalım.
Şehir merkezi çevresine göre güneş enerjisini daha fazla biriktiriyor
Özellikle Karadeniz Bölgesi gibi yeşili bol olan bölgelerde kurulan büyük şehirler yeşil alanın yok olmasına, ağaç ve bitki örtüsünün yerine asfalt ve beton yollar, beton binaların almasına neden olmaktadır.
Yaz aylarında gündüz şehir merkezinde ışığı geçirme özelliği olmayan beton-asfalt yol ve binalar güneş enerjisini bünyelerinde biriktirmekte şehrin çevresindeki yeşil alanlara göre 1-3 derece daha fazla ısı farkı oluşturmaktadır.
NASA uzmanlarının uydudan yaptıkları gözlemlere göre yeşil alanları yok edilen şehir merkezi çevresindeki yeşil alanı bol olan bölgelere oranla daha sıcak bir iklime neden oluyor.
Yukarıda daha kırmızı olan uydu görüntüsü, şehrin daha sıcak merkezini, üsteki daha sarı renkli şekil ise şehir çevresindeki yeşil alanlara ait daha serin bölgelerin uydu görüntülerini vermektedir.
Şehir merkezinde suyu tutamayan beton ve asfalt
Şehir merkezine düşen yağış serinletici özelliğini etkin bir şekilde gösteremeden geçirimsiz beton-asfalt yollar tarafından hızla bölgeden uzaklaştırılmakta, bu nedenle de çoğu zaman şehirlerde sellere neden olmaktadır.
Oysa şehir çevresindeki yeşil alanlarda su bölgede daha fazla kalmaktadır.
Bundan dolayı şehir çevresi hem daha serin olmakta, hem de taşkınlardan korunmaktadır.
Şehir çevresinde terleyen ağaçlar
Şehir çevresindeki tıpkı insan gibi terleyip havaya su veren ağaçlar varlıkları ile de gölgelik oluşturup şehir çevresinde şehir merkezine göre daha serin havaya neden olurlar.
Isı adaları iklim değişimine neden olabilir mi?
Ucu açık olan ve üzerinde halen tartışmaların sürdüğü soru ısı adalarının iklim değişimine neden olup olamayacağıdır.
Geniş ölçekli iklim değişiminin bir nedeni de atmosferdeki karbondioksit artışı ve buna bağlı ısınmadır.
Oysa NASA uzmanlarına göre büyük şehirleşmeye bağlı iklim değişimi bölgesel veya geniş alanda değil, dar bir alanda kendini hissettiren bir özelliktir.