Fındık sektörünün devlerinden Oltan’ın 1.2 milyar dolara İtalyan Ferrero’ ya satılmasından sonra, fındıkta hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağını iddaa edenler çoğunlukta.
Neden satıldığı en çok sorulan soru olmayı sürdürüyor. Gerçek olansa Oltan’ın satışından sonra ihracatın %50’si yabancı şirketlerin eline geçmiştir.
Oltan neden satıldı?
Oltan Gıda yetkilileri bu yıl don felaketi ile yaşanan fındık fiyatındaki yükselmeden olumsuz etkilenmediklerini ve taahhütlerini yerine getirmeme gibi bir durumun söz konusu olmadığını, satışın da bundan kaynaklanmadığını açıkladılar.
1.5 milyar dolar gelir elde ediyorduk
Fındık, yamaç arazisi bol Doğu Karadeniz’in başta Ordu, Giresun ve Trabzon illeri için yaşamsal önemde bir tarımsal üründür. Oltan Gıda da bu önemli ürünü dünyaya pazarlayan ve Türkiye’de ilk 500 sanayi kuruluşu arasına girmiş bölgemizin önemli bir şirketi idi.
Oltan Gıda’nın satış nedeni aileyi ilgilendirdiği kadar, %50’si yabancıların eline geçen fındık piyasasındaki paydaşları direkt olarak; bu paydaşlar üzerinden ekonomik ilişki içinde oldukları hepimizi de dolaylı olarak ilgilendirir. Fındık üreticisinin kazancı, bölge ekonomisinin hareketi için önemli direnç noktalarından biridir.
Neler Oluyor?
Önce, tütünde üstünlüğümüzü yitirdik, ürettiğimizden çok tütün ithal ediyoruz. Sonra hayvancılıktaki bölge üstünlüğümüzü yitirdik, Uruguay, Paraguay, Arjantin’den et; Gürcistan’dan ot ithal eder duruma geldik.
Pamukta da gücümüzü kaybettik. Makine ithal ederek konfeksiyonda katma değer yaratmayı yeterli gördük.
Şimdi de fındıkta benzer bir durum yaşanıyor.
Aklımız hep başka yerlerde
Fındığın borsası vardır - yoktur… Hamburg’dadır - değildir…
Fiyatlar maliyetleri karşılamamaktadır - fındık üreticisi de çok tembel kardeşim…
Dünya fındığının yüzde 75’ini üretiyoruz - bir tane dünya markası çıkaramadık…
Sonunda Oltan satıldı, bundan sonra fındık piyasasının %50’sine sahip yabancılar ne derse o mu olacak? Ordu’da kurulması planlanan Çikolota Vadisi projesiyle bu satın almanın bir alakası olabilir mi?
Aklımızı (bilgiyi) fındığa katamadık
Oltan Gıda’yı satın alan Ferrero’nin aslında ne iş yaptığına bakarsak, hatayı nerede yaptığımızı bulabiliriz diye düşünüyorum.
Dünyada fındık ya da fındık katkılı yüzlerce ürün piyasada, raflarda olmasına karşılık, biz de raflara yeni ürün/ ürünler çıkaramadık. Marka yaratamadık, yarattıklarımıza ilk başta kendimiz güvenmedik.
Diğer taraftan üretim süreçlerini iyileştiremedik; fidan yetiştirme, ocak hazırlama, bakım, toplama ve kurutma, teraslayarak toplama ile maliyetlerin düşürülmesini beceremedik; gübrelemeyi toprak tahlillerine göre yapmayınca, yağmur suyuyla fazlası derelere taşındı, sularımızı kirlettik; fındık altı otunu bir planlama ile hayvancılığın emrine veremedik; Akçaabat köftesinin etini bile kaybettik. Lisanslı depoculuk bile kuramadık.
Üreticiye kim sahip çıkacak
İhracatçı kadar fındık üreticisi ve fındık manavları da önemli rol oynuyorlardı. Değişen bir şey olmaz diyenleri duydukça borsamızda, ticaret odalarımızın yönetim kurullarında kimlerin yer alacağı sorusu mıh gibi aklıma çakılıverdi.
Madem ekonomi artık küresel, Giovanni Ferrero Beyin ilgili oda başkanı olmasında bir sakınca yok artık.
Bu haftalık da bu kadar.
Saygılarımla.
