Talih anlamında da kullanılan “felek” sözcüğünün temel anlamı “gökyüzü”... Bir inanışa göre, felek (çarkıfelek) dönmekte, yeryüzü hareketsiz durmaktadır. Felek, dönerek yeryüzündeki olayları ve insanların kaderlerini belirlemektedir. O yüzden işler ters gittiğinde hedef tahtasıdır:
“Felek bize kurmuş kötü bir tuzak / Bilmem derdimizi kimlere yazak” dizeleriyle insafsız avcı ilan edilir.
“Zahmet çekip yuva yapma bu bağda / Felek vurur, yurdun yuvan dağıtır” sözleriyle zalim ilan edilir.
“Kahpe felek, sana n’ettim, n’eyledim” diye kendisine hem hakaret hem sitem edilir.
“Feleğin çarkı kırılsın / Menzil almasın yorulsun” diye de beddua edilir…
Çağlar boyunca kaderci insanın günah keçisi oldu felek. Modern zamanlarda ise pek hatırlanmaz oldu. Ama kadercilik, farklı inançlarda ve toplumlarda yaşamaya devam ediyor.
Geçen yıl Alanyaspor’a yenilip Türkiye Kupası’ndan elenen Adana Demirspor’un hocası Montella, “Kaderimiz böyleymiş, kaybettik.” demişti.
İki karısını da öldürmüş olan Sefer, katıldığı evlilik programında birinci eşini kıskançlıktan ve davranışları hoşuna gitmediğinden dolayı öldürdüğünü söyledikten sonra, “Ama kaderimmiş, ne yapalım?” diyerek olayı olgunlukla karşıladığını göstermişti.
Yıllar önce Kenya ve Tanzanya’daki ABD elçiliklerine düzenlenen saldırılarda 200’den fazla insan ölmüş, yüzlerce insan yaralanmıştı. Olayların ardından uluslararası bir büyük gazete şöyle yazmıştı: “Kader çok can aldı ama kimilerini de esirgedi...”
Biz de yurdumuzdaki tüm maden facialarının, sellerde dere yataklarında yıkılan evlerin, depremlerde yaşanan yıkımların sorumlusunun “kader” olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Yurdumuzda meydana gelen bir büyük depremin sonrasında, felaketin yaşandığı ilde bir anket düzenlendi. 308 kişiye kaderle ilgili sorular soruldu. “Bu deprem kaderimiz miydi?” sorusuna “evet” diyenlerin oranı %74, hayır diyenlerin oranı %9,1.
“Düzenli yerleşim ve sağlam yapı, depremin sonuçlarını değiştirir miydi?” sorusuna “Hiç değiştirmezdi.” yanıtı verenler 12,3. “Belki” “Orta” ve “Az değiştirirdi.” diyenlerin oranı 39,6.
“Tedavi ve bakımlı yaşamak ömrü uzatır, anlayışı doğru mudur?” sorusuna “evet” diyenlerin oranı sadece %37,7.
“Tedbirin ecele faydası yoktur.” sözünü doğru bulanların sayısı da yanlış bulanlardan fazla…
Anketteki başka sorulara ve yaşanan başka olaylara baktığımızda kader konusunda kafaların biraz karışık olduğunu da görüyoruz. Kim bilir, belki bu kafa karışıklığının sebebi de “kahpe felek”tir. En iyisi biz sözü daha fazla uzatmayalım ve Zeki Müren’den hicaz bir şarkıyla noktalayalım:
“Bir rüzgâr esti felek
Mecalim kesti felek
Nereye çadır kursam
İpini kesti felek
Baharım güze döndü
Ateşim köze döndü
Bülbülün derdi birse
Benimki yüze döndü”
